حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، دبیر همایش تصوف؛ شاخصه‌ها و نقدها در افتتاحیه این همایش گفت: این همایش کاری علمی و تخصصی است که از سالیان دور شروع شده و قدم به قدم پیش رفته تا به امروز رسیده‌ایم. قصد ما در افق آینده این است که با جلسات گفت‌وگوی جدی و تولید ادبیات تخصصی در این عرصه، محققان و مخاطبان را از مباحث علمی بی‌نیاز کنیم تا ابهامات و شبهات را بدانند و پاسخ به آن را بیابند.

استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: این کار بر اساس طرح تحقیقاتی مشخص دنبال و مورد استقبال استادان دانشگاه از سراسر کشور روبرو شده که ۳۲۰ چکیده مقاله و در نهایت بیش از ۲۰۰ مقاله به همایش رسید و ۶۰ مقاله انتخاب شده است که این حجم مقالات برای چنین همایشی بی نظیر است.

سبحانی عنوان کرد: تصوف یک جریان تاریخی است و باید از این منظر بررسی و شعبه ها و تاریخچه آن به دقت بررسی شود؛ تصوف از قرن دوم آمده و از ذلال معرفت قرآنی و عرفانی بهره برده اما با زائده‌های معارف بیرونی در هم آمیخته شد تا در قرن ششم به این سو وارد جهان تشیع شد و علمای ما برخوردهای گوناگونی با این فرقه داشتند. اینکه بزرگان گاهی نقدهای جدی کرده و گاهی آنان را به درون تشیع کشاندند همه قابل بحث و بررسی در بعد تاریخی است و تا این مسئله حل نشود پرسش‌ها باقی می‌ماند.

وی با اشاره به بحث جغرافیایی در مورد وضعیت تصوف گفت: پرسش این است که آیا همه تصوف در جغرافیای مختلف یک عقیده دارند و آیا می‌توان آنان را به صورت کلی نقد و یا تایید کنیم؛ بنابراین بدون ورود به این مسئله امکان نقد علمی وجود ندارد.

همراهی وهابیت و تصوف

سبحانی بیان کرد: برخی ممکن است بگویند تصوف در برابر وهابیت ایستاده و مقاومت می‌کند که این نادانی نسبت به وضعیت تصوف است زیرا تصوف در شبه قاره با وهابیت گره خورده و خطرناکترین اندیشه‌ها را علیه اسلام ایجاد کرده است؛ سیداحمدخان هندی و دیگران وهابی مسلک و از تصوف هستند و بزرگترین هجمه علیه اسلام و شیعه ایجاد کرده است؛ طالبان هم درس خوانده مکتب این گونه افراد هستند.

وی با بیان اینکه برخی چون وضعیت تصوف را به درستی نمی‌شناسند و آگاهی کافی ندارند نظرات ناردستی می‌دهند تاکید کرد: چرا برخی میان گونه‌های مختلف تصوف خلط می‌کنند و اظهارات نادرستی بیان می کنند.

سبحانی با تاکید بر بررسی تصوف در ایران که با برچسب تشیع فعالیت دارند بیان کرد: بررسی فرق منسوب به تشیع به خصوص بعد از صفویه نشان می‌دهد که با انحرافات زیادی مواجه شدند و زمینه‌های خطرناکی برای مخاطبان ایجاد کردند.

برخورد امنیتی نداریم

وی تاکید کرد: ما به هیچ روی برخورد امنیتی و فیزیکی نداریم و با ظرفیت‌های تصوف هم آشنا هستیم؛ ما متخصص این مسئله هستیم و بهتر از دیگرانی که از بیرون می‌نگرند به ظرفیت تصوف آگاهیم و هم مخاطرات را می‌شناسیم ولی اگر ظرفیتی هم هست چون با سموم مختلف ترکیب شده و نمی‌توان این افکار را به خورد جامعه داد.

سبحانی اظهار کرد: آثار جریان تصوف ایرانی چهار دهه گذشته و تاثیر آن در محیط فرهنگی ما از دیگر مواردی است که در همایش بررسی خواهد شد. جریان تصوف فرقه‌ای است که در طول چهار دهه گذشته از خاموشی حوزه و رعایت برخی مصالح برداشت غلط و سوء استفاده کردند و به نام بزرگان اقداماتی کردند.

وی گفت: ما نشان خواهیم داد که این جریان گاهی با چهل حدیث امام کار خود را شروع کرده و بعد از عقیده دینی و ارادت جوان ما به امام سوء استفاده و جوان ما را زیر خرقه خود می‌کشند و از امام و بزرگان ما دم می‌زنند ولی تعلیمات غیرانقلابی به جوانان می‌دهند.

دبیر همایش با بیان اینکه برخی اطلاع ندارند و بدون اطلاع داوری می‌کنند اظهار کرد: مرزبانی از شیعه اصیل رسالت اصلی حوزه است و اگر کوتاهی کردیم به معنای تساهل از مبانی نبوده است؛ ما مخاطرات را می‌شناسیم و به ظرفیت‌ها هم آگاه هستیم.

آماده مناظره هستیم

وی تاکید کرد: عزیزانی که دوستدار معنویت و رشد عرفان هستند که خود ما در این زمره هستیم توصیه می‌کنم به جای برخوردهای شعاری و چهره‌سازی و چهره‌آرائی دست به دست ما بدهند و وارد فضای علمی و انتقادی شویم. ما چند سال است به محققانی که در داخل فرقه و یا حاشیه آن هستند گفتیم که آماده مناظره و برگزاری همایش مشترک هستیم ولی چرا باید همایشات بزرگی با پول این کشور در ترویج تصوف تشکیل شود ولی اجازه ندهند یک مقاله انتقادی در مورد شخصیت‌های مورد نظر آنان نوشته شود.

وی با بیان اینکه یکی از شگردهای صوفیه نسبت دادن برخی روایات به اهل بیت است تاکید کرد: سوء استفاده ناروا از روایات و مثبت جلوه دادن کارهای انحرافی از شگرد آنان است.