مجید پارسا: تئوری خودکفایی تولید بنزین در دولت اعتدال به نیمسال دوم سال آینده موکول شد؛ سال ۹۴ در ایستگاه پایانی و حجم واردات بنزین از مرز ۸٫۵ میلیون لیتر در روز عبور کرده است. این یک سرافکندگی بزرگ برای وزارت نفت در ۲۸ ماه اخیر بوده است.
“مخالفت با واردات”، “خودکفایی در تولید” و “حضور در کلوب صادر کنندگان بنزین” در سر لیست تعهدات شفاهی بیژن نامدار زنگنه به وکلای ملت در جریان اخذ رای اعتماد به وی در ابتدای کار دولت یازدهم قرارداشت. حال، با گذشت ۲٫۵ سال، حجم واردات بنزین مرز دو برابری را در نوردیده و درعمل دومین دارنده ذخایرهیدرو کربوری سازمان اوپک، دست به دامان کشورهای اروپایی و آسیایی برای واردات بنزین خودروهای خویش شده است.
نسیم/ آمارهای رسمی روایت می کنند که میزان واردات بنزین از روزانه ۳٫۵ میلیون لیتر در سال ۹۲ به ۸٫۵ میلیون لیتر در سال ۹۴ رسیده که براین اساس،ارزش سالانه واردات بنزین درمدت ۳ ساله، به رقم ۳٫۳ میلیارد دلار رسیده است. رقمی که دستکم بستر احداث ۴ پالایشگاه نفت با ظرفیت متوسط ۶۰ هزار بشکه ای را فراهم می آورده است. فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ع)، اکنون واردات این حجم بنزین در دوران پسا تحریم را امری تاسف وار دانسته است. میانگین مصرف روزانه بنزین درکشور در هفته منتهی به ۹ اسفند ماه سالجاری به بیش از ۶۹ میلیون لیتر رسیده با اینهمه مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی گفته که با لغو تحریم ها،مصرف سوخت کشور افزایش خواهد یافت. او،البته دلیل محکمی برای این مدعای خویش نیاورده که چرا با رفع تحریم ها باید مصرف بنزین کشور افزایش یابد؟
پر واضح است که “تاخیر در زمان اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها”،”افزایش نامناسب قیمت بنزین در فاز دوم در اردیبهشت ماه سال گذشته” ودست آخر،”تک نرخی کردن بنزین در فاز سوم هدفمندی یارانه ها درخردادماه سال جاری” برسیر صعودی مصرف بنزین تاثیر جدی گذارده و میزان مصرف را از ۵۹ میلیون لیتر به ۷۱ میلیون لیتر افزایش داده است.
در حال حاضر، از ۹ پالایشگاه موجود در چرخه صنعت پالایشی کشور، هفت پالایشگاه پیش ازپیروزی انقلاب اسلامی و ۲ پالایشگاه شازند امام خمینی (ره) و بندرعباس درفواصل سال های ۷۲ و ۷۶ به بهره برداری رسیده اند. بنابراین درهشت سال اول دوره وزارت زنگنه در دولت اصلاحات، هیچ پالایشگاهی فرصت عرض اندام در صنعت پالایشگاهی کشور را نیافته است. پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم که به گفته عباس کاظمی، قرار شده تا فاز نخست آن در نیمه دوم سال آینده به بهره برداری برسد، مربوط به سال های بعد از خروج او از مصدر قدرت در وزارت نفت در سال های گذشته بوده است.
راز گشایی از تمرکز دولت اعتدال بر واردات بنزین
واردات بنزین از تیرماه سال گذشته بدین سو به یکی از فعالیت های جدی وزارت نفت تبدیل شده که به نظر می رسد دلیل آن اصرار مدیران کنونی وزارت نفت برداشتن رابطه معنا دار میان آلودگی هوای پایتخت با بنزین تولید داخل در پتروشیمی ها بوده است. بر همین اساس، دوجریان تاثیرگذار،یعنی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از یکسو و ازسوی دیگر وزیر نفت، آشکارا به جنگ بنزین تولید داخل در پتروشیمی هارفته و به مرور این نوع از سوخت تولید داخل را از درجه اعتبار ساقط کرده اند. از بستر همین خاستگاه، عطای بنزین تولید داخل به لقایش بخشیده شد و جایگاه های عرضه سوخت سراسر کشور هم به واردات روزانه ۸٫۵ میلیون لیتربنزین خو گرفته اند.
“عباس کاظمی”،معاون بیژن زنگنه درشرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی هم برای تایید موضع گیری مافوق خویش، هزینه واردات بنزین از تولید بنزین در واحد های پتنروشیمی را به مراتب کمتر دانست.
به گزارش نسیم آنلاین، منتقدان وزارت کنونی نفت،افزایش واردات بنزین درسه سال اخیر،همزمان باتوقف تولید بنزین درداخل را به شائبه وجود رانت پیوند زده و اذعان داشته اند که این امر با توجه به تحریم کشورو واردات بنزین با قیمت آزاد وعرضه یارانه ای آن در داخل، منجر به ایجاد جذابیت برای واردکنندگان واسطه ای شده است.
با اینهمه، وزارت نفت دلیلی برای رد فرضیه این دسته از منتقدان ارایه نکرده است.
اما،”علی اصغرابراهیمی اصل”معاون اسبق وزیرنفت،در توصیف ریشه وابستگی کشور به واردات بنزین دردوره مدیریت زنگنه، وزیری هامانه و نوذری اینچنین می گوید:”زنگنه در دوره هشت ساله و”وزیری هامانه” و”نوذری” هم در دوره های بعدی، حتی یک مورد، برای احداث پالایشگاه‌ها،مجوز صادر نکرده اند.
خودکفایی در تولید، شاید انتهای سال بعد!
فارغ از ورود بیش از پیش به ماجرای بنزین پتروشیمی ها،سکاندار وزارتخانه نفت از طرح پالایشی ستاره خلیج فارس به عنوان مهمترین طرح راهبردی صنعت نفت پس از پارس جنوبی یاد و از اینکه این طرح در سالهای گذشته باکندی پیش رفته به شدت ابراز ناراحتی کرده است. طرحی که با بهره برداری از آن روزانه ۳۵ میلیون لیتربنزین یوروی ۴ به ظرفیت تولید فرآورده های نفتی کشور اضافه می شد.
گمان می رود، قرارگرفتن پیشرفت فیزیکی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در موقعیت عدد۹۰ درصدی کنونی مرهون صرف ۳ میلیارد یورویی در احداث آن بوده که با تزریق ۶۵۰ میلیون یوروی دیگر این طرح به بهره برداری نهایی خواهد رسید. حال، با علم به این واقعیت که با بهره برداری از این طرح،کشور از واردات روزانه ۹ میلیون لیتر بنزین بی نیازشده و به باشگاه صادرکنندگان بنزین خواهد پیوست، پرسش اساسی این است که چرا وزارت نفت به جای به اتمام رساندن این طرح پالایشی،بر طبل واردات بنزین کوبید؟
“عباس کاظمی”مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران روایت دیگری ازجریان پروژه ستاره خلیج فارس به دست داده است: از سال ١٣٨٩به دلیل انقباض مسائل مالی دچار کندی کار شده که دولت یازدهم با تغییر سهامداران کمک زیادی برای تسریع در این پروژه کرد و افزوده که صندوق توسعه ملی نمی توانست به دولت در این پروژه که بیش از ٢٠ درصد سهام داشت، وام دهد. به گفته وی، با تغییرات در ترکیب سهامداران، این طرح ۶۵٠ میلیون یورو وام به آن تعلق گرفت که از اوایل امسال این پول به دست پیمانکاران داده شده درحالیکه این طرح سه سال قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم به رکود خورده بود.
کاظمی پیش بینی کرده که واحد تقطیر این پالایشگاه تا پایان امسال و فاز نخست آن نیز در نیمه دوم سال آینده به بهره برداری برسد. فارغ از تاکید بر درستی یا نادرستی اظهارات وی، اما براساس آمار های رسمی، پیشرفت فیزیکی این طرح پالایشی پیش از حضور دولت تدبیر بر اریکه قدرت اجرا دستکم ۸۵ درصد بوده که در خوش بینانه ترین حالت، اکنون به ۹۰ درصد رسیده است.
حال باید دید، این پالایشگاه با وجود خلف وعده های بسیاری که در زمان به بهره برداری رسیدن آن در همین دولت تدبیر اعلام شده ، در نیمه دوم سال آینده به بهره برادری خواهد رسید یا خیر؟ به ویژه آنکه منتقدان بیژن نامدار زنگنه، همواره ادعا کرده اند که بیژن زنگنه اعتقاد چندانی به احداث پالایشگاه نداشته است.
