فاطمه کرمانی: آیت الله محسن مجتهد شبستری، از روحانیون سیاستمداری است که نمایندگی مقام معظم رهبری در آذربایجان شرقی آن هم برای مدت ۲۲ سال تنها گوشه ای از دامنه فعالیت های وی در نزدیک به چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی است.
وی از نخستین دوره آغاز به کار مجلس خبرگان رهبری به عضویت این نهاد مهم و تاثیر گذار در انقلاب در آمد و توانست برای چهار دوره نیز نمایندگی مجلس شورای اسلامی را عهده دار باشد.
آیت الله شبستری پس از ۲۲ سال حضور در آذربایجان شرقی به عنوان نماینده ولی فقیه و امام جمعه استان، سرانجام با حکم مقام معظم رهبری به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام در آمد و همین بهانه ای شد که وی از آذربایجان به تهران نقل مکان کند.
وی درحال حاضر مسئولیت حوزه علمیه ایروانی در خیابان وحدت اسلامی را برعهده دارد و علاوه بر ایفای نقش در مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام به تدریس درس خارج فقه در این مدرسه دینی مشغول است.
با وی به گفتگو نشستیم تا ضمن پرس و جو درخصوص برخی مسائل روز سیاسی کشور اهمیت نقش مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام در انقلاب اسلامی ایران را جویا شویم.
در ادامه مشروح این مصاحبه از نظرتان می گذرد.
موضع گیری رئیس جمهور آمریکا درخصوص معاهده بین ایران و ۱+۵ یکی از مهم ترین مسائل روز کشور ما و دنیا به شمار می رود؛ به طوری که زمینه ساز اظهار نظر بسیاری از مقامات سیاسی و کارشناسان داخلی و بین المللی شده است. معاهده ای که از آغاز بر غیر قابل اعتماد بودن طرف های آن به خصوص آمریکا از سوی مقام معظم رهبری تاکید شده بود. چرا دولت به بهانه این مذاکرات آزموده را دوباره آزمود؟
سلطه طلبی و زیاده خواهی سردمداران آمریکا از جمله جمهوری خواه و دموکرات فصل مشترک سیاست مداران آمریکاست که سابقه طولانی دارد. حتی در ۲۸ مرداد سال ۳۲ علیه ایران اتخاذ شده و بعد از انقلاب هم به طور علنی موضع گیری های سیاسی و جنایت های آن ها از کلینتون و بوش پدر و پسر و اوباما و ریگان همگی همین سیاست خصمانه را دنبال کردند.
آمریکایی ها به تمام ترفندهای نهان و آشکار دست زدند. هدف شان این بود که نسبت به استقلال سیاسی، دفاعی، اقتصادی و فرهنگی ایران خلا وارد کنند. ادبیاتی که به کار می بردند این بود که همواره ایران را محور شرارت مطرح کرده و به دنبال سوزاندن ریشه ملت بودند. بعد از انقلاب نیز بزرگ ترین توطئه آن ها علیه ملت ایران، تحریم های فلج کننده بود. دولتمردان آمریکا در سیاست های خصمانه خود علیه ملت ایران از هیچ تلاشی کوتاهی نکردند.
سپاه بعد از انقلاب به مردم منطقه خدمت کرده استدر شرایط کنونی اما رئیس جمهور آمریکا که می شود گفت یاغی ترین و یا ابله ترین آن هاست که نه تنها درباره ایران بلکه نسبت به جامعه جهانی هم سیاست های خود را با یاغی گری آمیخته است. پس معلوم می شود که این فرد یک انسان غیر متعارفی است. اگر ترامپ نگاهی به تاریخ گذشتگان خود می کرد، می فهمید که قبل از او هم کسانی بودند که از این گزافه گویی ها و پرخاشگری ها کردند اما از آن نتیجه ای نگرفتند اگر ترامپ عاقل بود و نیازی نمی دید که اینگونه اظهارات سخیف را تکرار کند.
ترامپ حرف های سخیفی زده، به سپاه پاسداران و حزب الله لبنان حمله کرده، خلیج فارس را خلیج عربی خوانده و بدعهدی دولت آمریکا نسبت به برجام را نشان داده است. راجع به برجام، پاییبندی ایران را نباید ترامپ مشخص کند. آژانس باید این پایبندی را رد یا تایید کند که بر این اساس ۸ مرتبه پایبندی ایران تائید شده است.
ترامپ، سپاه را مورد حمله قرار داده است؛ سپاهی که فقط به مردم کشور خودمان هم خدمت نکرده است. سپاه بعد از انقلاب و در جنگ تحمیلی، در منطقه با کنار زدن داعشی هایی که تربیت شده آمریکایی ها هستند به همه مردم منطقه خدمت کرده است. آزادی و استقلال عراق و سوریه از دست داعش به برکت حضور و فعالیت سپاه است.
سپاه، مایه افتخار ملت ایران است چراکه نهادی مردمی است و تنها نهاد نظامی به شمار نمی رود. اینکه چنین نهادی را به باد انتقاد گرفتند، در حقیقت موضوعی ابلهانه بود. حرف های ترامپ بی منطق و بی مبناست و جواب آن روشن است. واکنش ها در داخل کشور از سوی مقامات کشورمان و چهره های مختلف بین المللی، نشان دهنده همین بی منطق و بی مبنا بودن آن هاست.
ترامپ برای خوش رقصی در برابر عربستان، از واژه جعلی «خلیج عربی» استفاده کردحتی در داخل آمریکا سیاست مداران آمریکایی هم نسبت به اظهارات رئیس جمهور این کشور واکنش نشان دادند. حرف های ترامپ در روحیه مقاومت و ایستادگی مردم نتیجه عکس داشته و ملت ایران را در این مسیر منسجم تر از قبل می کند. اظهارات ترامپ بین مردم و مسئولان وحدت بیشتری ایجاد کرده است. مردم آگاه تر از آن هستند که تحت تاثیر حرف های دیوانه ای مانند ترامپ قرار بگیرند.
این حرف ها آمریکا را منزوی خواهد کرد و در مقابل باعث خواهد شد که ملت ایران با عزم جدی تری به سراغ اقتصاد مقاومتی برود؛ همان چیزی که راهکار نجات کشور ماست. برخی فکر می کنند ترامپ از روی اشتباه و نادانی به جای کلمه «خلیج فارس» از واژه جعلی «خلیج عربی» استفاده کرده اما در واقع این اشتباه نیست ترامپ عمدا برای خوش رقصی در برابر عربستان این کار را کرد. ترامپ به عربستان سفر کرد تا فقط تسلیحات نظامی به آن ها بفروشد. امروز هم برای خوشایند سعودی ها از واژه دروغین و جعلی خلیج عربی سخن به میان آورده است.
آمریکا یکی از کشورهایی است که برجام را امضا کرده و بدون شک موضعی که دولت آمریکا امروز نسبت به این معاهده دارد را دیگر کشورهای امضا کننده برجام ندارند اما به هر حال اگر نقض پیمانی از سوی آمریکا صورت بگیرد، دستور اسلام این است که در مقابل ناقض عهد می توانید نقض عهد کنید؛ بنابراین اگر آمریکا ناقض پیمان باشد ما هم تمام بندهای این عهدنامه را نادیده گرفته و تمام فعالیت های خود را در زمینه هسته ای و علمی با سرعت و قوت بیشتری از سر خواهیم گرفت.
برخی در داخل کشور تلاش می کنند وانمود کنند که این ترامپ بود که درباره یک معاهده بین المللی بدعهدی کرد، اگر اوباما بود این نتیجه حاصل نمی شد و شرایط به گونه ای دیگر رقم می خورد. نظر شما در این باره چیست؟
افکار غربزده که گرایش به آمریکا دارند، تلاش می کنند آمریکا را تطهیر کنند اما نظر مقام معظم رهبری از ابتدا این بوده که آمریکا بدعهد و غیر قابل اعتماد است. از زمان اوباما هم قرائن نشان می داد که این نظریه غیر قابل اعتماد بودن آمریکا درست است. دولت قبلی آمریکا شاید با دست مخملی جلو آمده و ظاهر خود را پشت یک سیمای بزک کرده پنهان کرد که امروز برخی تصور می کنند اگر اوباما می بود نتیجه برخورد آمریکا با دولت ترامپ با دست چدنی، به سمت ملت ایران دست دراز کرده استمذاکرات این نمی شد اما در این دولت جدید ترامپ با دست چدنی به سمت ملت و دولت ایران دست دراز کرده است.
اما به هرحال سیاست آمریکا آشکار و پنهان یکی است. برخی با افکار غربگرایی که دارند، تصور می کنند مذاکره و برقراری رابطه با آمریکا، تمام مشکلات اقتصادی و سیاسی را حل خواهد کرد اما این تصوری غلط است چنانچه رهبر انقلاب فرمودند اگر ما یک قدم جلو برویم، آن ها برای سلطه جویی و تسلط بر منابع طبیعی ایران، ده ها قدم جلوتر خواهند آمد. این اتفاق باعث شد که قضایا برای همه مردم و مسئولان روشن شود.
عربستان تنها کشوری منطقه ای بود که از مواضع ترامپ ابراز خرسندی کرد. چرا مقامات سعودی چنین موضعی را اتخاذ کردند؟
عربستان، دوست و رفیق آمریکاست. با اینکه یک کشور اسلامی هستند و نام خود را «خادم الحرمین» گذاشته اند اما در مقام عمل ثابت شده است که روابط عربستان با رژیم صهیونیستی بسیار مستحکم است. همان رژیم عربستان، ابزار دست آمریکا و اسرائیل استصهیونیستی که از هیچ اقدامی برای ضربه زدن علیه جمهوری اسلامی فروگذار نیست. از پول عربستان استفاده می کنند و علیه جمهوری اسلامی ایران تبلیغات روانی راه می اندازند و داعش را علیه کشورهای اسلامی تجهیز می کنند. اگر عراق و سوریه سقوط می کرد، این ها قصد دست اندازی بر ایران را داشتند.
عربستان، ابزار دست آمریکا و اسرائیل است. این ها از پول عربستان استفاده می کنند تا با هر اقدامی از جمله فرهنگی و تبلیغاتی، به جمهوری اسلامی ایران ضربه وارد کنند. به دلیل خوش رقصی عربستان در برابر آمریکا، ترامپ حرف هایی می زند که خوشایند سعودی ها باشد.
مقام معظم رهبری فرمودند که مذاکرات چه به نتیجه برسد و چه به نتیجه نرسد، به ضرر ملت ایران نخواهد بود، منظور رهبری در این باره چیست؟
اگر در این مذاکرات طرف های آمریکایی و غربی به عهد خود وفا کرده و تحریم ها را بر می داشتند که به نفع ملت ایران بود. اساسا جمهوری اسلامی ایران به خاطر رفع تحریم ها این مذاکرات را پذیرفت و اگر تحریم ها برداشته می شد، مشکلات اقتصادی تا حدودی بر طرف می شد؛ اما اگر به عهد خود وفا نکردند که می بینیم آمریکا در طبل بدعهدی می کوبند باز هم به ضرر ملت نخواهد بود چون مقدمه ای خواهد شد که اقتصاد مقاومتی که سال هاست رهبری به شکل های مختلف بر آن تاکید می کنند، محقق شود و خودکفایی و فعال شدن تولید و صادرات به وجود بیاید.
ایران سال هاست که در تحریم است اما از نظر علمی عقب گرد نداشته ایم
برخی محرومیت ها سبب می شود که دولت و ملت به توان داخلی خود تکیه کنند، سال هاست که ایران در تحریم است اما از نظر صنعتی، صنایع دفاعی و علمی رکود و عقب گردی نداشته ایم و همواره در حال حرکت رو به جلو هستیم؛ ضمن اینکه این بدعهدی واقعیت چهره غرب و آمریکا را بر ملت و دولت ایران آشکار می کند بنابراین این مذاکرات طبق فرموده مقام معظم رهبری، در هر صورت به نفع ملت ایران خواهد بود و مردم از آن ضرر نخواهند کرد.
جریانات ضد انقلاب تلاش می کنند وانمود کنند که بین مردم و روحانیت شکاف و فاصله ایجاد شده است و مردم دیگر تمایلی به این نهاد ندارند. آیا روحانیت جامعه اسلامی از مردم فاصله گرفته است؟
دشمنان خارجی و اجیر کرده های آن ها تبلیغاتی در این زمینه دارند که شاید بی تاثیر هم نباشد. خارجی ها می دانند که پیروزی انقلاب اسلامی به دست یک مرجع تقلید اتفاق افتاده است. امام(ره) توانست در راس روحانیت جامعه، این انقلاب را به پیروزی برساند اما جریانات ضد انقلاب درصدد تضعیف خط امام(ره) هستند اما به نظر می رسد که چندان نتیجه موفقیت آمیزی نگرفته اند.
استقبال از شهید حججی نشان داد که مردم دنبال انقلاب هستنداستقبال عظیم از شهید محسن حججی و حججی های دیگر نشان داد که مردم دنبال انقلاب هستند. اینکه شایعه کردند مردم از انقلاب، روحانیت و شهدا فاصله گرفته اند و یا اینکه مردم راضی به کمک به مردم سوریه و عراق نیستند، حرف های بی اساسی است. مردم، خواهان این خط هستند و این خط، خط روحانیت و انقلاب است.
شما حدود ۲۲ سال به عنوان ائمه جمعه و نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی حضور داشتید. با توجه به این تجربه و مسئولیت، درباره اهمیت حضور ائمه جمعه در استان ها بفرمایید. ائمه جمعه چه نقشی می توانند در استان ها داشته باشند.
در شهرستان ها مثل تهران، همه مردم اهل نماز جمعه نیستند. همه مردم روابط یکسانی با ائمه جمعه ندارند. در برخی نقاط، ارتباط مردم با ائمه جمعه مستحکم و در برخی نقاط، متوسط و در برخی دیگر، بسیار کمرنگ به نظر نمی رسد که میزان محبوبیت ائمه جمعه در استان های مختلف کم شده باشداست و این موضوع، مسئله ای طبیعی است اما در مجموع به نظر نمی رسد که میزان محبوبیت ائمه جمعه و علما در استان های مختلف، کم شده باشد.
ممکن است برخی ریزش ها باشد اما رویش هایی هم هست. شاید برخی از علما فاصله گرفته باشند و جز ریزش های انقلاب باشند اما در عوض برخی جوانان از نسل سوم و چهارم انقلاب، امروز جزء رویش های انقلابی هستند. این ها به نماز جمعه، مسجد، علما و رهبری علاقه مند هستند که جز گنجینه های نظام اسلامی به شمار می روند.
یکی از مسئولیت های شما، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام است. وظیفه این مجمع کاملا مشخص است اما یکی از مسائل موجود درخصوص مصوبات این نهاد است. تا چه اندازه بر این مصوبات نظارت صورت می گیرد؟
وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام مشخص است. یکی از مهم ترین وظایف مجمع تشخیص این است که سیاست های کلان و کلی نظام را بررسی کند. معضلات و مشکلاتی که در زمینه های مختلف در کشور و جامعه وجود داشته باشد و با روال طبیعی قابل حل نباشد، در قالب سیاست های کلی از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده و به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع می شود.
وظیفه دیگر مجمع حل اختلاف نظرات بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی بر سر مصوبات مجلس است. مصوبات مجلس که گاهی به تشخیص شورای نگهبان خلاف قانون اساسی و یا خلاف شرع است به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع می شود. مجمع تشخیص در چنین شرایطی، مصلحت سنجی کرده و اگر تشخیص داد ممکن است که نظر مجلس یا نظر شورای نگهبان را تایید می کند.
اما علاوه بر این موارد، مسئله نظارت کُلی بر سیاست های کُلی است که جزء وظایف ذاتی مجمع تشخیص مصلحت نظام به شمار می رود. مجمع در دوره های قبلی، موارد اختلاف نظر میان مجلس و شورای نگهبان را با پیشنهاد شده که «کمیسیون نظارت عالیه» در مجمع تشکیل شود تا در دوره جدید، نظارت با دقت بیشتری صورت بگیرداعمال نظر حل می کرد و مواردی هم از سیاست های کلی ابلاغ شده از سوی رهبری داشتیم که رسیدگی می شد اما مسئله نظارت تا حد زیادی ضعیف بوده است. مجمع، نظارت ضعیفی بر عملکرد قوای سه گانه درخصوص اجرا و عملیاتی کردن سیاست های کلی داشته و متاسفانه این هم از نقاط ضعف مجمع به شمار می رود.
اما در دوره جدید مقام معظم رهبری بر مسئله نظارت تاکید فراوانی داشتند به طوری که در احکامی که برای دور جدید مجمع تشخیص صادر کردند، تاکید داشتند که با معرفی و انتخاب افراد جدید، خون تازه ای در رگ های مجمع به جریان درآید. بر این اساس در جلسات اخیری که در مجمع تشخیص مصلحت برگزار شد، یکی از مسائلی که به طور جدی مورد توجه اعضا بود، همین امر نظارت بود. کمیسیون ویژه ای در مجمع علاوه بر کمیسیون های دائمی ایجاد شده که ۱۶ عضو دارد. در این کمیسیون دستور اول، بررسی و ساماندهی و شاخص گذاری برای دستورهای جدید و سیاست های کلی مقام معظم رهبری است تا برای اجرا، عملیاتی شده و بر روند آن اجرا شود.
در این جلسه، پیشنهاد شده که «کمیسیون نظارت عالیه» هم تشکیل شود تا در دوره جدید مجمع، نظارت با دقت و تاکید بیشتری صورت بگیرد. پیشنهاد شده که روسای سه قوه، روسای کمیسیون مربوطه و وزیر مربوطه و نیز ۱۵ نفر از اعضای شورای مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعضای شورای مشورتی را تشکیل بدهند تا نظارت عالیه بر روند اجرای سیاست های ابلاغی را داشته باشند.
شما از آغاز به کار نخستین دوره خبرگان رهبری به عضویت این مجلس در آمدید. خبرگان همیشه به عنوان یکی از نهادهای تاثیرگذار در انقلاب اسلامی مورد هجمه ضد انقلاب بوده است. چرا خبرگان مورد تاخت و تاز است.
اصلی ترین وظیفه خبرگان انتخاب مقام «رهبری» است و سر و کار این مجلس با مسائل رهبری و ولایت فقیه است که در این مسیر، بررسی و تایید صلاحیت رهبری هم از جمله وظایف این نهاد انقلابی به شمار می رود. برخی عرق و ورق شان به هم خورده؛ طبیعی است که با رهبری و انقلاب زاویه داشته باشندمقام رهبری، محور اصلی انقلاب است از این رو، ضد انقلاب وقتی با انقلاب در تضاد است، به طور طبیعی با محور اصلی انقلاب نیز زاویه دارد. خبرگان هم یاور رهبری است و رهبر جامعه اسلامی را تعیین می کند؛ بنابراین به طور طبیعی مخالفانی هم خواهد داشت. البته من بعید می دانم مخالفان خبرگان زیاد باشند چون خبرگان عملی برخلاف مصالح جامعه اسلامی انجام نداده که با آن مخالفت شود. برخی با انقلاب عناد دارند؛ اینها عرق و ورق شان به هم خورده و از انقلاب ضرر مادی دیدند و لذات شان از بین رفته است؛ پس طبیعی است که با رهبری، انقلاب و خبرگان زاویه داشته باشند.
خبرگان رهبری جز مصالح کشور، در پی چیزی نیست. این امنیتی که امروز در کشور داریم، حاصل وجود ولایت فقیه است که در کشورهای دیگر به دلیل نبود چنین جایگاهی، شاهد این همه ناامنی هستیم. افراد عاقل اهمیت برکات حضور رهبری را درک می کنند اما ضد انقلاب با عینک خود به انقلاب نگاه می کنند.
درباره انتخاب حضرت آیت الله خامنه ای به عنوان رهبری نظام پس از حضرت امام(ره) هم صحبت کنیم. شما در جلسه انتخاب رهبری در سال ۶۸ حضور داشتید. در آن جلسه، برخی حضور داشتند که نسبت به انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان رهبری نظر مثبت داشتند اما بعدها در جریان تاریخ سیاسی انقلاب، تغییر موضع داده و با ایشان زاویه پیدا کردند. این افراد چرا از مواضع خود زاویه پیدا کردند؟
هر انقلابی ریزش ها و رویش هایی دارد. این ریزش ها فقط مخصوص طبقه پایین نیست و گاهی بین مسئولان و اندیشمندان و سیاست مداران هم ممکن است ریزش هایی وجود داشته باشد. شاید یک علت زاویه گرفتن ها این باشد که برخی توقعاتی از انقلاب داشتند که برآورده نشده است. شاید خوب نباشد من اسم کسی را ببرم ولی ممکن است در جریان انقلاب برخی به خاطر اینکه توقعات شان از نظر دریافت مسئولیت برآورده نشده، نظرشان نسبت به آنچه در اوایل انقلاب مطرح بود تغییر کرده باشد.
در سی سال گذشته، مورد یا مواردی وجود داشته که بخواهید برحسب وظیفه ذاتی خبرگان به رهبری تذکر بدهید. چگونه این موارد را متذکر شدید؟
کمیسیون اصل ۱۱۱ خبرگان رهبری وظیفه اش رصد توانایی رهبری است که آیا توان لازم را دارد یا خدای ناکرده یکی از ویژگی ها و صفات رهبری کاسته شده؛ مثلا مدیریت، حافظه، مدبر بودن و شجاعت. خداروشکر در عرض این حدود ۳ دهه که مقام معظم رهبری انتخاب شدند، نه تنها در هیچ یک از ویژگی های خود دچار کاستی نشدند بلکه روز به روز شاهدیم که مدیریت ایشان بیشتر متجلی شده و قوت ایشان برای رهبری افزون یافته است. این موضوع بر افراد منصف در داخل و خارج کشور، پوشیده نیست. امروز شاهدیم که چگونه به رهبر انقلاب اسلامی احترام می کنند. شرایط مورد نیاز رهبری در حد اعلا در مقام معظم رهبری وجود دارد.
شما مدت ۲۲ سال در تبریز مسئولیت داشتید. یکی از شاخص های آذربایجان، تیم فوتبال تراکتور سازی و احیانا حواشی پیرامون این تیم است آیا در دوران مسئولیت خود به عملکرد این تیم ورود داشتید؟
به قول امام راحل من ورزشکار نیستم اما ورزش دوست هستم. اخبار ورزشی را هر وقت فرصت کنم گوش می کنم و مطلع هستم. در مسابقاتی که تیم های ایرانی با کشورهای دیگر بازی می کند و برنده می شوند و پرچم ایران در سایر کشورها مثل آمریکا به اهتزاز در می آید، باعث غرور و خوشحالی است. من در این گونه موارد حتی در تبریز هم که بودم بیانیه می دادم.
در تبریز عده ای با عنوان «پان ترکیسم» و تعصب ترکی، طرفدار تراکتورسازی هستند که البته ما با آن عنوان، طرفدار این تیم نبودیم. فرصت این را هم نداشتم که مثل برخی فقط برنامه مسابقات این تیم را دنبال کنم و باشگاه ورزشی هم تا به حال نرفتم. برخی تمام برنامه ها را رها می کنند که فقط به دنبال فوتبال هستند اما بنده چنین فرصتی ندارم.
