برخی به خطا تصور میکنند که ذوالفقار یعنی، شمشیری که دو تیغه دارد و بر همین اساس، در نقاشیها و حتی فیلمها، آن را دو تیغه نشان میدهند در حالی که چنین نیست. ذوالفقار یعنی چیزی که دارای مهره ها و شیارها و حفره ها است.
فقار جمع فقره (مهرههای کمر) و فقره (شیارها و حفرهها) است.
شمشیر مفقّر یعنی، شمشیری که شیارهای باریک و با عمقی اندک یا حفره هایی در وسط تیغه دارد. شیارها از وسط تیغه، به سمت بیرون کشیده شده است. به شمشیر امام علی(ع) ذوالفقفار میگفتند چون روی تیغه آن حفرههای (گودیها) کوچک و زیبایی، جهت تزیین داشت. هم چنین گفته اند روی تیغه آن – از کنار دسته تا نوک – شیاری بلند و باریک داشت که شیارهایی باریک از آن شیار بلند به طرف نوک شمشیر در دو طرف ایجاد شده بود، بنابر این فقار یعنی، بریدگیها، شیارها و گودیها، محروم شدن و مهرههای کمر، این معنا، هیچ شباهتی به دو تیغه بودن، ندارد. تنها ابن شهر آشوب گفته است و کان ذوالفقار ذا شعبتین؛ ذوالفقار دو تیغه داشت که به نظر میآید برداشت شخصی او، از معنای ذوالفقار است.
در روایتی منسوب به امام صادق(ع) آمده است که:”ذوالفقار بدین جهت این نام گرفت که در وسط تیغه در طول آن، شیاری بود که آن را به مهره های کمر تشبیه کرده بودند.” هم چنین از آن حضرت نقل شده است:”بدان علت به شمشیر حضرت علی(ع)، ذوالفقار میگفتند که آن را بر هر کس میزد، در دنیا از زندگی و در آخرت از بهشت محروم میشد.”
صدوق گوید:”ذوالفقار شمشیری است که پیامبر(ص) به امام علی(ع) داد و بدین جهت این نام گرفت که در پشت آن مهره هایی چون مهره های کمر انسان بود، یا بدین جهت که کمر کافران را قطع میکرد.
