برای مقابله سریع و دقیق با اهداف هوایی، یگان‌های پدافند هوایی نیازمند تجهیزاتی هستند که علاوه بر تحرک بالا قابلیت دقت و تعدد آتش‌باری زیادی نیز داشته باشند.
تسنیم/در این میان توپ‌های ضدهوایی خیلی برای مقابله با تهدیدات هوایی هوشمند و چابک نیستند و اکثر موشکهای ضدهوایی علیرغم اینکه از هدایت راداری بهره می‌برند اما بسیار بزرگ و درعین حال ثابتند و توانایی پوشش واحدهای متحرک را ندارند.
البته برای مقابله با این اهداف بسیاری از کشورها به صورت موازی اقدام به طراحی و ساخت تجهیزات جدیدی کردند که آنها را دوش‌پرتاب نامیدند.
کوتاه‌بردترین و جمع و جورترین سامانه دفاع هوایی موشکی، موشکهای دوش پرتاب هستند.
این موشک‌ها قابل حمل توسط یک نفر بوده و به همین دلیل آنها را میتوان در همه جا یافت.
بالگردها، هواپیماهای مسافربری و باربری، پرنده‌های نظامی کم سرعت و پهپادها از جمله قربانیان این‌گونه از موشک‌ها هستند.
یک سیستم موشکی زمین به هوای ارتفاع کم یا همان دوش‌پرتاب قابل حمل توسط نفر میتوان به مدل “استرلا” که دارای کلاهک با قابلیت انفجار بالا و سیستم هدایتی غیر فعال مادون قرمز است، اشاره کرد.
این سیستم به طور کلی قابل مقایسه با سیستم FIM-4 آمریکاست. استرلا اولین نسل موشک زمین به هوا، قابل حمل توسط نفر و ساخت شوروی به شمار می‌رود که در سال ۱۹۶۸ وارد خدمت شد.
دوش پرتاب استرلا به کارگیری شده در ارتش شوروی
توجه آن روز جامعه جهانی به این محصول که بسیار سبک‌تر و سریع‌تر از سایر سامانه‌های پدافندی بود موجب شد تا این موشک از موفق‌ترین سلاح‌های صادراتی شوروی محسوب می‌شود.
در تقسیم‌بندی دوش‌پرتاب‌ها نیز به شیوه زیر عمل می‌کنند:
۱- توپ بدون لگد که به شکل لوله‌ای باز است و گازهای واکنشی پرتاب از پشت آن خارج می‌شود و از گلوله‌های معمولی استفاده می‌کند.
انواع کوچک‌تر و سبک‌تر توپ‌های بدون لگد همچون توپ “کارل گوستاو” قابلیت استفاده به عنوان سلاح دوش پرتاب را دارند.
۲- سلاح‌هایی هستند که از سیستم RPG یا گلوله‌های دارای پیشرانه راکت استفاده می‌کنند.
در این سلاح‌ها شلیک به وسیله مقدار کمی مواد منفجره یا با سیستم فشار گاز در یک راکت‌انداز کوچک انجام می‌شود و پس از اینکه راکت مسافتی را طی کرده و از شخص شلیک کننده فاصله گرفت، فیوز آن روشن می‌شود و پس از آن نیروی پیشرانه گلوله از راکتی که پشت کلاهک جنگی قرار گرفته تأمین می‌شود.
خاطرنشان می‌شود موشکهای دوش‌پرتاب نیز در دسته دوم قرار می‌گیرند و این راکت‌ها به سیستم هدایتی مجهزند.
جمهوری اسلامی ایران نیز در این راستا گام‌های بسیار مهمی برداشت و توانست موشکهای دوش‌پرتابی را طراحی کند که علاوه بر سرعت واکنش بالا، قابلیت‌های منحصر به فردی داشته باشند که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد.
موشکهای دوش‌پرتاب میثاق نمونه بارز این تجهیزات هستند که در میان برترین سلاح‌های دوش‌پرتابی جهان قرار دارند.
میثاق ۱ موشکی با طول یک و نیم متر، دارای کمینه برد ۵۰۰ متر و بیشینه برد ۵۰۰۰ متر، توان درگیری با اهداف در سقف پروازی ۴۰۰۰ متر و کمینه ۳۰ متر است.
موشک دوش‌پرتاب میثاق
سرعت این موشک بالغ بر ۶۰۰ متر بر ثانیه است ضمن اینکه مجموع وزن دوش‌پرتاب، موشک و سرجنگی به ۱۶٫۸ کیلوگرم می‌رسد که در این میان ۱٫۴۲ کیلوگرم جرم سرجنگی است.
از مهمترین ویژگی‌های پرتابگر میثاق میتوان به بازه حرارتی عملکرد این دوش‌پرتاب اشاره کرد.
این پرتابگر موشک در دمای منفی۴۰ تا مثبت۶۰ درجه سانتیگراد قابل استفاده است و سامانه هدایت خودکار امکان شلیک‌کن و فراموش‌کن را فراهم کرده و به کاربر اجازه می‌دهد سریعاً موضع پرتاب را ترک کرده و از خطر آسیب دیدن از سوی دشمن کاسته شود.
موشک دوش پرتاب میثاق ۲ دارای حدود ۱ کیلوگرم سرجنگی و قابلیت‌‌هایی نظیر گردش سریع حتی با زاویه ۶۰ درجه، عدم تاثیر امواج اخلال‌گر نظیر ECM بر ایجاد خطا در هدف‌گیری را داراست.
البته همان‌طور که اشاره شد این دوش‌پرتاب در بازه حرارتی بالایی عمل می‌کند و به معنی دستیابی به فناوری بالای موادی است که کمترین تاثیرپذیری را از اختلاف دما دارند.
به طور کلی طراحی و ساخت چنین تجهیزاتی نه تنها نیازمند فناوری و صنعت قدرتمند در حوزه نظامی است بلکه دانشمندان و مهندسان باید از توانایی بالایی در تحلیل و حل معادلات ترموالاستیک چنین تجهیزاتی برخوردار باشند.
توزیع حرارتی صورت گرفته در این ساختار که شبیه یک استوانه نازک است نیازمند موادی با فناوری ساخت بالاست که در برابر شوک حرارتی اعمال شده مقاومت کافی را داشته باشند.
موشک و پرتابگر در یک نما
در اینجا باید به این نکته نیز اشاره کرد که آنچه میثاق ۲ را متمایز از تمامی دوش‌پرتاب‌های جهان کرده، قدرت بالا در پرتاب موشک و اعمال سرعت اولیه بالا به موشک است، زیرا همان‌طور که در اطلاعات این موشک دوش‌پرتاب آمده، سرعت آن به بیش از ۲٫۷ ماخ می‌رسد و با توجه به میزان سرعت صوت در هوا میتوان سرعت بیش از ۸۵۰ متر بر ثانیه را برای این موشک لحاظ کرد که سرعت بسیار بالایی به نسبت سایر موشکهای دوش پرتاب به حساب می‌آید.
سرعت بالای حرکت موشک موجب می‌شود که فرصت عکس‌العمل از هدف گرفته شود و با یک ضرب و تقسیم ساده و با توجه به سرعت بالای این موشک دوش پرتاب که حداکثر برد و ارتفاع موثر آن ۵ و حدود ۴ کیلومتر است، میتوان دریافت که این موشک دوش پرتاب قادر است هدف خود را در بیشترین و دورترین فاصله حرکتی خود در کمتر از ۸ ثانیه مورد اصابت قرار دهد.
البته دوش‌پرتاب میثاق ۲ سبک‌تر از نمونه نخستین آن است و این موجب می‌شود تا در میدان نبرد توانایی جابجایی آن افزایش یابد.
برای درک بهتر سرعت بالای موشک دوش‌پرتاب میثاق ۲ و مقایسه آن با سایر دوش‌پرتاب‌های مشهور دنیا میتوان به سرعت استینگر ساخت آمریکا اشاره کرد که در بیشترین اندازه به ۷۵۰ متر بر ثانیه می‌رسد.
البته میثاق ۲ با فاصله معناداری از ایگلای سرشناس روس که سرعتی معادل ۶۰۰ متر بر ثانیه دارد نیز سریع‌تر است.
البته دوش‌پرتاب مشهور آر.بی.اس اروپایی نیز به زحمت حداکثر سرعت خود را به ۷۰۰ متر بر ثانیه می‌رساند و این موضوع اهمیت و ارزش بالای میثاق ۲ را باتوجه به سرعت بسیار بالای آن که فرصت عکس‌العمل را برای دشمن به حداقل می‌رساند بیشتر اثبات می‌کند.
در بخش بعدی به ویژگی‌های فنی موشکهای به کارگیری شده و ساختار موشکهای دوش پرتاب اشاره می‌کنیم.
