به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، «ایگور پانکراتینکو» مشاور رئیس مرکز مطالعات و ابتکارات سیاست خارجه روسیه با انتشار مطلبی در سایت تحلیلی «اینویسن.رو» به بررسی ابعاد مناسبات اسرائیل و روسیه پرداخته است که بخش نخست این مقاله در زیر آمده است.
ناکامی سفر نتانیاهو به مسکو
هدف اصلی دیدار اخیر «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه تشدید فشار بر ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور بود که باید بر روند مذاکرات و توافقات میان تهران و گروه ۱+۵ در ژنو تأثیر می‌گذاشت.
نخست وزیر اسرائیل به عنوان مخالف سرسخت برنامه هسته‌ای ایران قصد داشت که پوتین را متقاعد سازد که نباید در قبال تهران گذشت کرد و اگر هم قرار باشد توافقی در ژنو به دست آید، باید شرایط سختی بر این کشور تحمیل شود.
اما در این امر توفیقی کسب نکرد زیرا امروزه تل‌آویو به شدت با عادی شدن روابط ایران و کشورهای غربی مخالف می‌باشد و آغاز روند نرمش در مناسبات تهران و غرب با تمامی شکنندگی آن، برای اسرائیل قابل‌پذیرش نیست و همچون تیغ تیزی می‌باشد.
با این حال، باید توجه داشت که من همواره بر این نکته تأکید می‌کنم که شرط ادامه موجودیت اسرائیل در خاورمیانه تقابل میان غرب با یکی از کشورهای این منطقه است زیرا این تقابل اهمیت وابستگی سیاسی اسرائیل برای آمریکا را دو چندان می‌کند.
افزون بر آن، واشنگتن کمک‌های فراوان مالی و تسلیحاتی در قالب برنامه همکاری فنی- نظامی طرفین و ارائه سالیانه نزدیک به چهار میلیارد دلار کمک بلاعوض مالی در اختیار تل‌آویو قرار می‌دهد.
نکته قابل‌ملاحظه این است که در شرایط فعلی مناسبات باراک اوباما با اسرائیل بغرنج می‌باشد که مملو از بی‌اعتمادی و سوء‌تفاهم دوجانبه است ولی این مسائل از جنبه صرفا کم‌ارزشی برخوردار می‌باشد که بیشتر اختلافات این ۲ در مورد راهکار است و میان طرفین بر سر موضوعات راهبردی هیچ اختلاف‌نظری وجود ندارد.
حمله نظامی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ که همانند حرکت فیل بر روی طبق بود، توازن سیاسی در منطقه را برهم زد. بعدا آمریکا جریان «انقلاب‌های عربی» را به بهانه آغاز روند دموکراسی در برخی از کشورهای منطقه سازماندهی کرد که موجب شد واشنگتن مدیریت این تحولات را از دست بدهد.
زیرا واشنگتن اطمینان داشت که می‌تواند جریان‌های اسلامی را که زمانی با کمک آمریکا تقویت شده بودند، تحت کنترل خویش نگه دارد.
نگرانی متحدان واشنگتن از برخی سیاست‌های کاخ سفید
اما امروزه واشنگتن که توان سیاسی خود را بیش از اندازه ارزیابی کرده بود، دچار سردرگمی شده است و گاه خود را از سویی به سوی دیگر می‌زند که موجب شگفتی متحدین نزدیک این کشور می‌شود.
به همین دلیل اسرائیل و عربستان در این شرایط پیچیده تلاش می‌کنند که از تحولات ژئوپلتیکی عقب نمانند و از حالت سردرگمی فعلی خارج شوند.
بنابراین در تحرکات سیاسی فعلی این ۲ کشور ناراحتی و نارضایتی از عملکرد آمریکا که اکنون دست خود را به سوی ایران دراز کرده و به ادعای تل‌آویو و «ریاض» «به سوی هسته‌ای شدن ایران حرکت می‌کند»، قابل مشاهده می‌باشد.
این سیاست موجب شده که اسرائیل و عربستان وارد بازی با آمریکا شوند و به واشنگتن چنین پیام بدهند که «اگر از ما دور شوی، ما به سوی روسیه خواهیم رفت».
در این مورد درک رفتار نتانیاهو قابل نیاز به تأمل زیادی ندارد زیرا وی مدعی است که هدف از سفرش به مسکو «ارزیابی ارتقاء نقش روسیه در روند سازش خاورمیانه می‌باشد».
وی چنین وانمود می‌کند که از برخی اختلاف‌نظرهای مسکو و تل‌آویو بر سر مسائل منطقه‌ای در سال‌های اخیر اطلاع ندارد.
شکست کارشکنی فرانسه در بحث توافق هسته‌ای ایران
اما تردیدی نیست که نتانیاهو به مسکو زمانی وارد شد که به شدت از ناکامی «فرانسوا اولاند» رئیس جمهور فرانسه که نتوانست خواسته اسرائیل را در مورد کارشکنی در روند توافق هسته‌ای ژنو با ایران برآورده سازد، عصبانی بود.
اما اولاند که امروزه در کشور خود به عنوان ناکارآمدترین رئیس جمهور فرانسه شناخته می‌شود، نمی‌توانست امیدهای اسرائیل را برآورده سازد.
زیرا در تاریخ نوین فرانسه هیچ رئیس جمهور این کشور به این اندازه و به این سرعت اعتبار خویش را از دست نداده بود که امروزه فرانسوا اولاند به این وضع ناگوار افتاده است.
از سوی دیگر، دیدار اخیر اولاند از اسرائیل نیز با ناامیدی زیادی برای نتانیاهو همراه بود زیرا وی امیدوار بود که فرانسه همانطور که در روند نخست گفت‌وگوی هسته‌ای با ایران در ژنو به شدت با توافق احتمالی میان تهران و گروه ۱+۵ مخالفت نشان داد، این بار نیز شرایط سخت‌تری را به ایران دکته خواهد کرد.
با چنین امیدی نتانیاهو در فرودگاه بین‌المللی «بن‌گوریان» با شعار «زنده‌باد فرانسه» از اولاند استقبال به عمل آورد. اکثر کارشناسان این خوش‌خدمتی نخست وزیر اسرائیل به رئیس جمهور فرانسه را تقدیر از مواضع سرسختانه وزیر خارجه این کشور در قبال ایران در مذاکرات ژنو ارزیابی کردند که چند روز قبل از سفر اولاند به تل‌آویو اتفاق افتاده بود (زیرا در دور نخست مذاکرات ژنو مواضع فرانسه موجب عدم توافق طرفین شد).
اما علیرغم انتظارات اسرائیلی‌ها، اولاند در سفر به تل‌آویو نشان داد که در ارتباط با موضوع هسته‌ای ایران اعم از نظامی و صلح‌آمیز فرانسه هیچ‌کاره می‌باشد و نمی‌تواند متحد نزدیک آنان شود.
زیرا اولاند در آغاز سخنرانی خود در تل‌آویو بر ضرورت دست برداشتن ایران از برنامه هسته‌ای خود تأکید کرد ولی در پایان این سخنرانی به اصطلاح «آب سردی بر روی اسرائیل ریخت».
به این دلیل که گفت: اکنون ایران با اعمال نظارت کامل بین‌المللی بر تأسیسات هسته‌ای خود موافقت کرده است و دیگر نمی‌شود این مورد را نادیده گرفت.
به گفته رئیس جمهور فرانسه، تهران حتی آمادگی خویش را برای توقف غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی نیز اعلام کرده است و گفته است که ذخایر از قبل تهیه شده از این نوع اورانیوم را به درصد پایین‌تری خواهد رساند.
ایران آمادگی خود را برای بازدید بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از کارخانه آب سنگین اراک اعلام کرده که دیگر بهانه‌ای با هدف تحت فشار قرار دادن تهران باقی نمی‌ماند. از این رو، فرانسه دیگر نمی‌تواند موضعی مخالف با سایر اعضای گروه ۱+۵ اتخاذ نماید.
با شنیدن این سخنان صریح رئیس جمهور فرانسه که برخلاف انتظارات اسرائیلی‌ها بود، مقامات تل‌آویو به شدت ناراحت شدند. بدین سبب نسبت به اولاند بدبین شده و تلاش کردند که در ادامه پذیرایی از وی مراسم را کمرنگ کنند.
کار به جایی رسید که در وزارت خارجه اسرائیل از این که اکثر وزرا از شرکت در ضیافت شام نتانیاهو به افتخار اولاند خودداری ورزیدند، به شدت عصبانی بودند.
به این دلیل که در این مراسم که از سوی فرانسه شش وزیر حضور داشتند، از طرف اسرائیل تنها وزیر حمل‌ونقل، معاونین وزرای خارجه و دارایی آمده بودند. البته بعدا با تأکید و اصرار نتانیاهو، «یووال اشتاینتز» وزیر امنیت داخلی اسرائیل نیز در این ضیافت حاضر شد.
تداوم مواضع ضدروسی تل‌آویو
با این حال، چنین اتفاقاتی برای دستگاه سیاست خارجی اسرائیل تصادفی نیست زیرا می‌توان مثال‌های زیادی از نوع برخورد دیپلمات‌های اسرائیل با کشورهای خارجی و بویژه روسیه زد که حاکی از مواضع ضدروسی تل‌آویو می‌باشد.
چنانچه در سال ۲۰۱۱ برای دیدار «دیمیتری مدودف» رئیس جمهوری وقت روسیه از اسرائیل تدارک زیادی دیده بودند. به این دلیل که قرار بود وی بیش از ۵۰۰ تن از صاحبان سرمایه و فعالین اقتصادی روسیه را با خود به اسرائیل ببرد و توافق‌نامه‌های زیادی میان طرفین به امضا برسد.
مقامات وزارتخانه‌های امور خارجه روسیه و اسرائیل برای این سفر یک سال و نیم آمادگی دیده بودند. ولی در آخرین لحظات به بهانه اعتصاب کارمندان وزارت امور خارجه اسرائیل که خواستار افزایش حقوق خویش شده بودند، این سفر لغو شد.
زیرا برای کارمندان این نهاد تلاش برای رسیدن به حقوق و امتیازات خود از سفر رئیس جمهور روسیه مهمتر بود.
اما نکته قابل‌ملاحظه این است که پس از چند روز به خاطر سفر خانم «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان به اسرائیل این کارمندان به اصطلاح «مظلوم و مستضعف» وزارت خارجه اسرائیل دست از اعتصاب برداشتند.
این نوع برخورد اسرائیل به ۲ مورد مشابه (یعنی کارشکنی در سفر رئیس جمهور روسیه و استقبال از صدراعظم آلمان) نشان می‌دهد که در تل‌آویو نسبت به روسیه چه دیدگاهی وجود دارد.
البته در روسیه نیز در برخورد با اسرائیل از همین روش استفاده می‌کنند که نمونه آن دیدار اخیر بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از مسکو بود.
وی تلاش کرد که اهمیت این دیدار را برجسته جلوه دهد. زیرا در دیدار با ولادیمیر پوتین تأکید داشت که به ادعای خود «ما هر باری که با هم گفت‌وگو می‌کنیم، یکدیگر را بهتر می‌فهمیم و مناسبات ما خوبتر می‌شود».
ولی این حرف‌ها صرفا برای پروتکل است و در روسیه نیز این نکته را خوب درک کرده‌اند که در پشت‌پرده این تعارفات سیاسی چه اهدافی نهفته است.
ادامه دارد…
