حجت الاسلام علیرضا پناهیان در نخستین نشست هم اندیشی فعالان سبک زندگی اسلامی که عصر پنجشنبه ۳ بهمن در فرهنگسرای شفق برگزار شد طی سخنانی گفت: امیدواریم این نشست مبداء تحولاتی در جامعه باشد. جامعه ای که به موضوع سبک زندگی برسد در واقع به مرحله ای از کمال و پیشرفت دست یافته است.
مهر/وی افزود: توجه خانواده ها و مردم و رسانه ها و عناصر فرهنگی به موضوع سبک زندگی نشانه بلوغ است. حتی مقام معظم رهبری هم که به موضوع سبک زندگی اسلامی تصریح دارند زمینه اجتماعی پرداختن به این موضوع را می بینند که به این مساله تاکید فرمودند.
این واعظ مشهور با اشاره به این که در میان مردم نیز به ویژه اقشار فرهیخته اقبال به موضوع سبک زندگی ایجاد شده است، افزود: تا قبل از این بحث پاسداشت ارزش ها و آرمان ها را داشتیم که البته این مهم است، اما گام نخستی است که بیشتر در فضای دوران انقلاب نمود داشت. بعد از این در فضای درگیری قرار گرفتیم که در این فضا بیشتر به اقدامات فوری نیازمندیم و وقتی انسان استقرار پیدا کرد ایده هایش را به سمت عمل می برد گویی که جامعه ای که به سبک زندگی رسیده است از مرحله عمل پراکنده به آرمان، ایمان و … می گذرد و به مرحله عمل منظم به ایمان و آرمان و … دست می یابد.
حجت الاسلام پناهیان یادآور شد: سبک زندگی نشانه بلوغ است همان طور که بحث از چشم انداز در نهادها نشانه بلوغ است. سبک زندگی نشان دهنده این است که جامعه به ارزش عمل رسیده است و برای همین می خواهد برای عمل خود برنامه ریزی داشته باشد، یعنی ما جامعه علم زده و ایمان زده ای داشتیم. علم زده یعنی اینکه بیش از حد به علم بها دادن و ایمان زدگی نیز یعنی بیش از حد به ایمان بها دهیم چه بسا که عمل زدگی به معنی بیش از حد به عمل بها دادن است.
وی با اشاره به مصادیقی از عمل زدگی و ایمان زدگی افزود: مثلاً به یک دانش آموز نوجوان می گویند مگر تو ایمان به خدا ندارید؟ مگر علاقه به سعادت خودت نداری چرا نماز اول وقت نمی خوانی؟ بر این اساس به او اتهام بی ایمانی می زنیم. شما چه انتظاری از ایمان او دارید؟ ایمانی که این نوجوان باید داشته باشد همین است و همین مقدار ایمان توان این همه بار را ندارد و اگر در این مساله مشکلی وجود دارد باید جای دیگر اصلاح کرد، این مصداقی از ایمان زدگی است. یا در بحث حجاب در زنان گاهی آن را مربوط به ایمان می کنیم، درست است که ایمان می تواند تمام حلقه ها را پر کند اما چه مقدار ایمان را در نظر داریم نباید زیادی از ایمان کسی کار کشید چون ایمان مراتب دارد، اگر بین عمل و ایمان یک زنی در مورد حجاب ارتباط درستی نیست اشکال از جای دیگر است، باید انتظار طبیعی از ایمان یک فرد داشت. ایجاد عمل یا ایجاد ایمان ضرورتاً نیاز به آگاهی و علم ندارد. پیامبر (ص) فرمودند کودکان را از هفت سالگی به نماز وادارید. این سخن به این معنی است که نیاز نیست که ما فلسفه نماز و مباحث مربوط به واجبات را آن طور که یک فرد بزرگسال می داند به این کودک پیش از عمل تفهیم کنیم. محبت یا ایمان، علم یا آگاهی، عمل یا رفتار چه منظم و چه پراکنده هرکدام وزن و ارزش خاص خود را دارند.
وی تاکید کرد: جامعه ما پیش از این که عمل زده- به معنای خاص در مقابل علم زدگی و ایمان زدگی- باشد جامعه علم زده و ایمان زده است یعنی از علم و ایمان بیش از حد انتظار دارد و به عمل کمتر بها داده شده است. جامعه ای که به سبک زندگی رسیده است یعنی به بلوغ رسیده و رفتار اهمیت پیدا کرده است. رفتار، علم و ایمان من را درست می کند، خیلی ها فکر می کنند این اندیشه و بینش ما است که رفتار را درست می کند در حالی که در روانشناسی ثابت شده است که چقدر رفتارها، ذهنیت ها را اصلاح، تغییر و یا بالعکس تخریب می کند.
حجت الاسلام پناهیان با بیان اینکه ارتش های جهان به موضوع سبک زندگی توجه ویژه ای پیدا کرده اند گفت: آنها به جای این که کار ایمانی و یا ذهنی کنند کار عملی و رفتاری انجام می دهند و با فرمانبرداری که فرد در مقررات می کند ابهت فرمانده را در دل رزمنده می گذارند و این فرد بر اساس همان مقررات و پرستیژ دستورات را همان گونه که صورت می گیرد اجرا می کند لذا در ارتش های جهان علم زدگی و ایمان زدگی نیست بلکه عمل زدگی است که از طریق عادات رفتاری آن نیرویی که می خواهند را به دست می آورند.
این سخنران دینی یادآور شد: مهمترین عامل پذیرش سبک زندگی فرد توسط جامعه مومنانه ما چیست؟ من از این که سبک زندگی اسلامی به یک حرف شعاری توخالی تبدیل شود و دچار شعارزدگی شویم می ترسم چون بسیاری از کسانی که از اسلام صحبت می کنند شاید حرف درستی بزنند اما حرف های دقیقی هم نمی گویند اما این سوال را پاسخ دهید که مهمترین عاملی که می تواند سبک زندگی انسانی- ایرانی را رواج دهد چیست؟ من برای این که از عنوان سبک زندگی اسلامی بیم دارم فعلاً از عنوان سبک زندگی انسانی- ایرانی استفاده می کنم تا مفهوم روشن شود. یک عامل عملیاتی برای من ذکر کنید که به رفتار انسان بستگی دارد چون امیرالمومنین در روایتی می فرمایند شما به عمل به آنچه می دانید محتاج تر از دانستن آنچه که نمی دانید، هستید. لذا اندیشه و آگاهی را در پاسخ به این سوال کنار بگذارید. پس از کشف پاسخ این سوال قطعاً متوجه خواهید شد که آن را می دانستید و مشکل جهل نبود بلکه ما به این موضوع توجه راهبردی نداریم و شما برای درست کردن سبک زندگی اسلامی، مردم را به یک موضوع توجه دهید و برای ترویج این سبک زندگی از همه یک چیز را بخواهید که عامل از بین رفتن سبک زندگی غربی در جامعه ما خواهد شد. علم و ایمان هم در این فضا فایده ندارد چرا که زیادی از ایمان انتظار داریم و از اندک آگاهی هایتان بهره ببرید تا به نهادینه کردن سبک زندگی اسلامی دست یابیم.
حجت الاسلام پناهیان تصریح کرد: تنها راه ترویج سبک زندگی اسلامی مبارزه با هوای نفس یا جهاد اکبر است. در واقع مخالفت با هوای نفس گوهر مرکزی وجود انسان است و مبارزه با هوای نفس توام با تلخی و سختی است. این را بدانید کسی که سراغ دین آمده است تا زندگی راحتی داشته باشد از اساس اشتباه آمده است چون خداوند می فرماید “لقد خلقنا الانسان فی کبد” رنج یعنی مخالف دوست داشتنی های من که فرد با برنامه هایی که دین به او می دهد می تواند در این مسیر موفق شود.
وی با اشاره به آیات قرآن گوهر مرکزی تمدن غرب را هواپرستی خواند و گفت: برای مبارزه با این سبک و ایجاد سبک زندگی اسلامی تنها مخالفت با هوای نفس کارگشا است. در جامعه ما ارزش ها وجود دارد اما مادر ارزش ها نیست. یعنی خدا، ایمان، امام زمان(عج) و … هست، اما ما از رودخانه ارزش ها که در جامعه مان هست یک قایق می گیریم و سر می خوریم و از این ارزش ها چیزی استحصال نمی کنیم.
پناهیان تاکید کرد: اصل مبارزه کردن با نفس باید از کودکی یعنی از ۷ تا ۱۴ سالگی صورت گیرد. مدارس ما اگر محور تعلیم و تربیت شان این موضوع نباشد ضایع کردن نیروها است و به شما قول می دهم در زمان حکومت حضرت ولیعصر(عج) چیزی جز این نیست چون خداوند متعال خبری جز این از دینش به ما نداده است. اگر در مدارس ارزش مخالفت با نفس احیا شود خدا خود را به دل ها نشان می دهد و ایمان افزایش پیدا می کند چرا که بر اساس آیات قرآن مخالفت با نفس گوهر مرکزی دین است.
وی افزود: آدمی که عادت به مخالفت نفس نکرده است دین را هم می خواهد در خدمت خود قرار دهد لذا با تشویق فایده ای ندارد چون کسی که با تشویق می آید با تشویق هم می رود تنبیه هم درست نیست بنابراین باید به اصل مساله که در آیات و روایات آمده توجه کنیم و همان تمرین مخالفت با نفس است.
وی با انتقاد از سخنان رئیس جمهور در آغاز سال تحصیلی که بر آشنایی دانش آموزان نسبت به حقوق شان تاکید کرد، گفت: ذهن مدیران آموزش و پرورش از این جمله منحرف شده است. در ظاهر این جمله خوب و خنثی است ولی متاسفانه احدی نسبت به این جمله مخالفت نکرد. به جای این سخن می شد گفت که دانش آموزان با تکالیفشان آشنا شوند، این سخنی که مطرح شد دنیای تمدن غرب است که متاسفانه توسط قویترین سیاست مداران ما دیکته می شود. زمانی به سبک زندگی اسلامی دست می یابیم که محور سبک زندگی ما جهاد اکبر و مخالفت با نفس باشد که اصولاً زمان آن ۷ تا ۱۴ سالگی است و اگر آموزش و پرورش آن را در دستور کار خود قرار دهد موفق خواهد شد چون بین آشنایی با تکلیف تا آشنایی با حقوق تفاوت است. در ظاهر حرف خوبی زده شده اما این سخن ما را به سمت تامین هوای نفس می برد.
پناهیان در پایان تاکید کرد: منظور من این نیست که تمام تمایلات را از بین ببرید بلکه برای دستیابی به یک تمایل بد باید از طریق یک تمایل خوب به مبارزه با آن پرداخت. برنامه های مبارزه با نفس را بر اساس علوم تجربی می توان در جامعه جا انداخت. متاسفانه ما دین را بد به مردم معرفی می کنیم ما می توانیم بر اساس علوم تجربی و علوم اجتماعی مخالفت با نفس را در افراد نهادینه کنیم.
