القای نگاه فمنیستی در انیمیشن «دلیر» +تصاویر

شناسنامه انیمیشن:
نام انیمیشن Brave:
محصول:آمریکا
سال تولید:۲۰۱۲
ژانر:کمدی،ماجراجویی
کارگردان : Mark Andrews , Brenda Chapman
بر اساس داستانی از : Brenda Chapman
تهیه کننده : Katherine Sarafian , John Lassseter
میزان فروش:۶۶.۷ میلیون دلار در در هفته اول اکران
*این فیلم از زمان اولین سفر تحقیقاتی تیم فیلم سازی به اسکاتلند تا زمان اکران شش سال زمان برده است (از سال ۲۰۰۶)

خلاصه داستان:
مریدا شاهزاده ای با خصوصیات اخلاقی متفاوتی است که او را از دیگر دختران متمایز می سازد. وی علاقه ای به کار های دخترانه ندارد و از دوران کودکی در تلاش است تا با انجام کار های مردانه از خودِ واقعی اش (دختر بودن) فرار کند. پس از چندی مادر مریدا در صدد برگزاری مراسم خواستگاری برای دختر خود برمی آید و چندین قبیله را جهت این مراسم دعوت می کند؛ اما مریدا که ازدواج را به مثابه سلب آزادی دختران و بی عدالتی به آن ها می داند، می کوشد تا با استفاده از طلسم جادوگر مانع برگزاری این جشن شود. در آخر هم مادر مریدا که توسط طلسم پیرزن به خرس تبدیل شده از تصمیم خود منصرف می شود و دوباره شکل انسانی خود را به دست می آورد.

محور های اصلی انیمیشن:
یکی از مهمترین محورهای انیمیشن”شجاع” ،القای نگاه فمنیستی به کودکان است. اگر به صورت کلی و همه جانبه به بررسی این انیمیشن بپردازیم می توانیم برخی اصول اساسی دیدگاه فمنیسم را در قالب یک انیمیشن داستانی دنبال کنیم. برای مثال در طول داستان، مریدا (شاهدخت قبیله دان بروک) در مقابله با مسئله ازدواج بار ها جملاتی را تحت عنوان”این عدالت نیست” یا “نمی خواهم زندگی ام به پایان برسد، من  می خواهم آزاد باشم” را به عنوان شعار های اصلی فمنیسم بیان می کند. از دیگر مبانی دیدگاه فمنیسم، درخواست رهایی زنان از وظایف اصلی بانوان (اعم از تربیت فرزندان، امور خانه و خانواده و…)می باشد؛ به طوری که زنان به صورت برابر  با مردان جامعه از موقعیت های مختلف اجتماعی برخوردار باشند.از این رو مریدا در این انیمیشن، به کار های پسرانه علاقه نشان داده و شجاعانه در پی کسب مهارت های مردانه از قبیل تیر اندازی می باشد؛ به همین جهت نام اصلی داستان،”شجاع یا Brave” انتخاب شده است.

خطوط تعلیق انیمیشن:
الف) خط تعلیق اصلی انیمیشن:
قانع شدن الینور (مادر مریدا) جهت لغو برگزاری مراسم خواستگاری.

ب)خطوط تعلیق فرعی انیمیشن:
۱- روند تبدیل شدن الینور به خرس و بازگشت او به زندگی انسانی.

۲- چگونگی کشته شدن موردون(شاهزادۀ طلسم شده).

۳- روند برگزاری مراسم خواستگاری.

۴- چگونگی متحد ساختن چهار قبیله توسط سخنان مریدا.

مؤلفه های استراتژیک انیمیشن:
۱)القای فمنیسم (به عنوان اصلی ترین مؤلفه)

الف) در این انیمیشن روح فمنیستی از همان دوران کودکی در مریدا شکل گرفته است. به طوری که در سکانس های اولیه زمانی که مریدا تنها ۵-۴ سال دارد علاقه خاصی به ابزار جنگی مردانه یعنی تیر و کمان نشان می دهد.

ب)مریدا به عنوان یک دختر فمنیست، ازدواج را نفی می کند و آن را به مثابه بی عدالتی و سلب آزادی زنان می داند؛ تا آن جا که حتی مادر مریدا در مورد زن بودن خود جملاتی را مانند  “ما نمی تونیم از آنچه که هستیم فرار کنیم” بیان می کند.

ج) در آخر انیمیشن هم کشته شدن موردون (شاهزاده طلسم شده) توسط دو شخصیت زن، یعنی الینور و مریدا انجام می شود.

۲)زیر سؤال بردن هویت و نقش اصلی یک زن در جامعه و خانواده. کودک یا نوجوان پس از تماشای انیمیشن، حس ناکارآمدی فعالیت های یک مادر درمنزل نسبت با دیگر اعضای خانواده را درک می کند. (مریدا در برخی از سکانس ها، کارهای مادرش را کاملا بیهوده قلمداد می کند.)

۳)تحریف دو مفهوم “شجاعت”  و “عدالت”. انیمیشن brave، مفهوم عدالت را تنها به معنای ایجاد برابری میان زن و مرد تلقی می کند؛ در صورتی که در حکمت۴۳۷ نهج البلاغه، علی علیه السلام عدالت را به معنای هر چیز سر جای خود تفسیر می کنند.

از طرف دیگر کلمه شجاعت (brave) در نگاه کارگردان، به معنای انجام کار های مخصوص مردان است؛ اما در حدیثی از رسول خدا (ص) نقل شده است: “اشجع الناس من غلب هواه، یعنی شجاع ترین مردم کسی است که به هوای نفسش غلبه کند.”

۴)مخدوش کردن نقش پدر در خانواده. پدر مریدا در برابر همسر خود، بسیار ضعیف و بی اقتدار است.

۵)به طور کلی مقوله سنت شکنی، به عنوان مسئله ای مثبت تلقی می شود اما سنت شکنی در brave، شکسته شدن سنت های ممدوح و درست جامعه می باشد که خود می تواند ضربه های جبران ناپذیری را به افراد قبایل بزند.

۶)داستان  braveسعی در معرفی دو دیدگاه در مورد سرنوشت افراد دارد که یکی از این دو نگاه را در قالب شخصیت مریدا ترسیم کرده است به این صورت که مریدا قائل به امکان تغییر سرنوشت خود می باشد؛ و نوع دیگر نگاه به سرنوشت نگاهی جبرگرایانه است که مادر مریدا آن را در قالب جملات “ما نمی تونیم از آنچه که هستیم فرار کنیم.” اذعان می کنند. البته لازم به ذکر است در این انیمیشن به برتری نگاه مریدا تاکید شده است. به همین جهت الینور که دیدگاهی خلاف مریدا دارد، به خرس تبدیل شده و تنها در صورت پذیرفتن نگاه او و یکی شدن عقاید این دو، مادر مریدا دوباره به انسان تبدیل می شود. (اشاره به دیالوگ پیرزن جادوگر “سرنوشت تغییر خواهد کرد؛ به درونت بنگر؛ پیوندتان را اصلاح کن که به خاطر تکبر پرپر شده است.” و یا طبق دیالوگ هایی که بین مریدا با الینور بر قرار می شود، مادر مریدا به دلیل عقاید متفاوت خود، در نگاه او مانند یک هیولا (خرس) است.

۷)یکی از راه های القای مؤثر در فیلم، انیمیشن و یا سریال ها را می توان  مسئله ی اشل سازی در قالب یک طرح داستانی دانست. برای مثال در سریال ۲۴، به محض دور یا نزدیک شدن رئیس جمهور به تروریست ها، جک باور نیز به همین نسبت به دزدان دختر خود، دور یا نزدیک می شود. این امر به دلیل تلاش کارگردان جهت فهم راحت تر مسئله ای بزرگ به مخاطب عامی صورت می گیرد. این هنر نمایی در انیمیشن brave نیز در مورد نسبت بین ترمیم شکاف قالی با ترمیم و یکی شدن عقاید مریدا با الینور صورت گرفته است.

۸)مریدا نماد سرزمین و عقیدۀ قبیله ی دان بروک است (عقیده فمنیستی) که با پا فشاری های خود نه تنها اجازه تصرف سرزمین و عقیده را به دیگر قبایل نداد؛ بلکه تهدید حمله قبایل (به دلیل عدم ازدواج مریدا) را غنیمت شمرده و آنان را با سخنرانی اش به اعتقاد خود دعوت کرد. (آیت صدف. تبدیل تهدید به فرصت.)

۹)فمنیسم دیدگاهی است که از قرن نوزدهم شکل گرفته است در حالی که brave، نوعی تاریخ سازی بر این نگاه می باشد.

۱۰)همان طور که می دانیم، موسیقی تاثیر بسزایی بر مخاطب می گذارد. برای مثال زمانی که مریدا کار های پسرانه انجام می دهد، موسیقی غرور آفرینی تم انیمیشن را تحت تاثیر خود قرار می دهد.

۱۱)در پایان انیمیشن، الینور پس از رهایی خود از تفکر جبرگرایانه، گیسوان خود را باز می کند؛ این در حالی است که در تمام داستان موهای او به دو طرف سرش بسته شده بود. رعایت کردن این نکات ظریف در انیمیشن سازی، باعث بالا بردن تاثیر مفهوم بر مخاطب می شود.

۱۲)چشم آبی و موهای قرمز از نشان مردم یهود است.

*متاسفانه این انیمیشن به دلیل بی توجهی برخی از مسئولین مربوطه، وارد شبکه خانگی شده و به صورت دوبله در دسترس کودکان و نوجوانان قرار گرفته است.

* در کلام آخر نیز باید به جذابیت های تصویری و رنگ آمیزی بسیار زیبای این انیمیشن اشاره کرد.

آیتمدار