موضوع کمبود آب در کلانشهر تهران را بارها و بارها از زبان مسئولان دولتی شنیده ایم. مدیران و مسئولان سیاست گذار در مسئله آب، صرفه جویی و اصلاح الگوی مصرف را نخستین و مهمترین راهکار برخورد با مسئله کمبود دسترسی به منابع آب شیرین در پایتخت عنوان می کنند. اما اینبار “پای حرف مردم” نشسته ایم و راهکار موضوع “کمبود آب پایتخت” را از زبان مردم جویا شده ایم.
حاصل یکروز تهران گردی خبرنگار تسنیم و صحبت با ساکنان مناطق مختلف تهران، نشان می دهد که اگر مسئولان فقط راهکار صرفه جویی را دیده اند، مردم دیدی بسیار متنوع تر در برخورد با مشکل کم آبی پایتخت دارند. جالبترین اظهار نظرهای مردمی را در خصوص مشکل کمبود آب تهران در ادامه می خوانیم.
*حرف منِ پدر به گوش بچه نمی رود چه برسد حرف یک مسئول دولتی/مشکل فرهنگی است
مردی ۴۹ ساله ساکن خیابان سیدجمال الدین اسدآبادی در منطقه ۶ تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله، بارها در روزنامه ها و سایت ها در مورد کمبود آب تهران خوانده ام. گهگاهی هم در اخبار صدا و سیما حرفهایی زده می شود.
** به نظر شما مشکل کمبود آب چیست؟
• خب چیزی که همیشه در خبرها می آید، مسئله صرفه جویی است که کاملا درست است. ما مردم هنوز بلد نیستیم درست مصرف کنیم. مثلا خود ما در خانه، ۱۰ بار می گویم موقع مسواک زدن یا شستن ظرف ها شیر آب را باز نگذارید، بچه ها دو بار گوش می دهند ۱۰ بار گوش نمی دهند. این مسئله فرهنگی است. باید ببینیم چه بر سر خانواده های ما آمده که حرف منِ پدر به گوش بچه نمی رود چه برسد حرف یک مسئول دولتی!
** پس به نظر شما اگر الگوی مصرف اصلاح شود، مشکل آب تهران حل می شود؟
• قطعا، اگر درست مصرف کنیم هم آب به اندازه کافی هست و هم دیگر نعمت های خدا. اما وقتی افسارگسیخته مصرف می کنیم همین می شود که می بینیم.
* عدم برنامه ریزی دولت دلیل ایجاد بحران آبی است
در ادامه تهران گردی خبرنگار تسنیم، خانمی ۳۴ ساله ساکن منطقه امیرآباد در منطقه ۶ تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله شنیده ام.
** به نظر شما چرا تهران دچار مشکل کمبود آب شده است؟
• برای ما هم جالب است. شهری که انقدر در حال توسعه است، چه شده که دچار کمبود آب شده، مگر مسئله آب در توسعه این شهر بزرگ دیده نشده که یکباره شهر دچار مشکل شده. خب همیشه می گفتند صرفه جویی کنید اما مسئله بحران آب اولین سال است که مطرح می شود یا لااقل من قبل از این نشنیده بودم. مشکل آب حتما از مصرف نادرست ناشی شده ولی بعید می دانم فقط این بوده باشد، اگر بحران آبی باشد که یکباره اینطوری نشده، باید از قبل دیده می شد که دیده نشده. پس به نظر من در بروز این مشکل هم مردم مقصر هستن که درست مصرف نمی کنند و هم مسئولانی که برای نرسیدن به این وضعیت از پیش برنامه ریزی نکرده اند، مقصرند.
** با این شرایط راهکار شما برای رفع این بحران آبی چیست؟
• برنامه ریزی درست و اجرای کامل برنامه ریزی ها. من فارغ التحصیل رشته مدیریت هستم. آنچه تئوری مدیریت نشان می دهد، هر جا برنامه ریزی درست و اجرای کامل برنامه های تدوین شده انجام گیرد به چالش و بحران برنمی خوریم. عدم برنامه ریزی را من دلیلی بر ایجاد بحران آبی می دانم.
*مگر می شود آب نباشد آنوقت مسئولان ما خواهش و درخواست کنند؟/بشنو و باور نکن
مردی ۵۷ ساله ساکن بلوار پاک نژاد در منطقه ۲ تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• کمبود آب؟ نه.
** شما روزنامه نمی خوانید؟
• چرا. اینکه می گویند آب را صرفه جویی کنید را می گویید. بله، خب همیشه همین بوده. همیشه عنوان می شود که آب کم است. خب حتما راست می گویند. اگر بخواهیم هرچه دلمان خواست مصرف کنیم آب هم تمام می شود.
** اما بیش از یکسال است که خبرهای مختلفی در روزنامه ها، خبرگزاری ها و صدا و سیما مبنی بر بحران آبی پایتخت عنوان می شود، در خصوص اینکه تأمین آب تهران به وضعیت بحرانی رسیده، نشنیده اید؟
• به نظرم اینها بازی با الفاظ است. مگر می شود تأمین آب بحرانی شده باشد بعد مسئولان بگویند لطفا صرفه جویی کنید؟ حتما این درخواست های صرفه جویی و گفتن مواردی چون آب کم است، خیلی کم است، بحران داریم و این موارد، برای پیشگیری است که مثلا آینده گان درست تر مصرف کنند. مگر می شود آب نباشد آنوقت مسئولان ما خواهش و درخواست کنند؟! می زنند آب را قطع می کنند و با قدرت جیره بندی می کنند. این چه حرفی است شما می زنید. بله من هم شنیدم که می گویند بحران آبی است اما شما بشنو و باور نکن.
* تاکنون سکونت در تهران مدیریت نشده/مدیریت شهری در تهران مشکلات بسیاری دارد
مردی ۴۱ ساله ساکن کامرانیه در منطقه یک تهران در پاسخ به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله، می گویند آب کم است درست مصرف کنید.
** به نظر شما مشکل کمبود آب تهران از کجا ناشی شده است؟
• من ۱۲ سال است ساکن تهرانم، هم در این ۱۲ سال هم قبل از آن از زمانی که بچه بودم در کتاب ها و سر کلاس های درس و غیره می شنیدیم و می خواندیم که نه تنها تهران بلکه کل ایران در منطقه کم آب قرار دارد و خشک و نیمه خشک است اما بیشتر از کشورهای پرباران جهان مصرف می کنیم. پس در وهله اول مشکل مصرف مردم است.
** به نظر شما اگر نحوه مصرف آب در تهران اصلاح شود، مشکل کمبود آب حل می شود؟
• نه دیگر، وقتی می گوییم مشکل کمبود آب است با کم کردن مصرف که آب زیاد نمی شود، فقط مدیریت می شود. مشکل وقتی حل می شود که میزان آب قابل تأمین افزایش پیدا کند.
** مسئولان می گویند که مردم صرفه جویی کنند، و صرفه جویی مردم را راهکار اصلی رفع بحران آبی می دانند، به نظر شما این راهکار اصلی است؟
• مسلما نحوه مصرف نقطه اصلی و کلیدی است، اما باید دید چه شده که به این مصرف افسارگسیخته رسیده ایم. آیا مردم خودشان آمدند در تهران ساکن شدند و آب را از چاهها و سدها بیرون کشیدند و مصرف کرده اند؟ مسلما نه، وقتی عده ای در جایی ساکن می شوند، تراکم آنها تحت مدیریت شهرداری و ارگانهای مربوطه است. اگر تهران ظرفیت این جمعیت را نداشته، حالا چه از بُعد تأمین آب و چه دیگر ابعادی که مشکلات شهری در تهران نمود کرده، چرا اجازه سُکنی گزیدن به این حجم از جمعیت انسانی در تهران داده شده است؟ آیا شهرداری و دیگر ارگانها، بدون نگاه به آینده کلانشهر تهران، مجوز ساخت و ساز داده اند؟ بحث اینجاست که وقتی جمعیتی می خواهد در جایی ساکن شود و توسعه پیدا کند باید ارگانهای دولتی مربوطه، مدیریت اسکان را با اعمال تعرفه ها و قوانین مختلف تحت کنترل بگیرند. نه تنها تاکنون سکونت در تهران مدیریت نشده بلکه هنوز هم با وجود اعلام طرح جامع و امثال آن، باز هم مدیریت شهری در تهران مشکلات بسیاری دارد. حال مسئولان بنشینند و از مردم تقاضای صرفه جویی کنند و روحانیون دعای باران بخوانند.
*ملاک مصرف درست آب مشخص نیست
مردی ۳۸ ساله ساکن منطقه اوین در منطقه یک تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله
** به نظر شما چرا تهران دچار کمبود آب شده؟
• خب حتما بارش ها کم بوده، خشکسالی شده.
** میزان مصرف آب توسط مردم را در این مسأله دخیل نمی دانید؟
• چرا خب همه مسائل حتما دست به دست هم داده
** به نظر شما چه راهکاری برای مقابله با بحران ابی وجود دارد؟
• خب اگر خشکسالی است که دیگر دست من و شما نیست. باید خدا بخواهد و خشکسالی برطرف شود. اما ما می توانیم درست تر مصرف کنیم.
** یعنی الان درست مصرف می کنیم؟
• هم بله هم نه. خب نمی شود مصرف نکرد که.
** بحث درست مصرف کردن یا درست مصرف نکردن است.
• باید دید تعریف هر کس از مصرف درست چیست. مثلا مصرف من با مصرف همسایه ام متفاوت است با کسی که در نقطه دیگری از شهر زندگی می کند متفاوت است. هر کس مصرف متفاوتی دارد، باید دید کدام ملاکِ درست بودن است.
** شما در منزل مسکونی خود استخر دارید؟
• بله
** استخر را از آب لوله کشی پُر می کنید؟
• بله، چون چاه آب ندارم. درواقع از جای دیگری نمی توانم پُر کنم. من هم همین را می گویم، این پُر کردن استخر را که هفته ای یکبار انجام می دهم نه هر روز، من مصرف درست می دانم. شاید کس دیگری مصرف نادرست بداند. ملاک ها و دیدگاهها متفاوت است.
* مگر مسئولان حرف مردم را گوش می دهند که مردم حرف مسئولان را گوش بدهند؟/یک دست نیستیم
خانمی ۵۶ ساله ساکن خیابان نیروی هوایی در منطقه ۱۳ تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله، کمبود آب داریم. هم شنیده ایم و هم دیده ایم.
** چطور؟
• خب ما ساکن طبقه سوم هستیم. همینجوری هم گاه گداری فشار آب پایین است. در تابستان که انقدر فشار کم میشد که آبمان قطع می شد. در روزنامه ها هم می خواندیم که کمبود آب است. آن سالها که انقدر نمی گفتند آب نداریم فشار آب ما پایین بود. چه برسد به امسال که دیگر به مسئولان حق دادیم گفتیم بنده خداها در تأمین آب با مشکل مواجه شده اند. مرتب به صاحبخانه گفته ایم که پمپ آب بگذارد و هنوز هم حرفش یکی است می گوید می گذارم.
** فکر می کنید این مشکل از کجا پیش امده؟ چرا تهران دچار مشکل کمبود آب شده؟
• تازه شده؟ تا آنجا که من یادم هست همیشه مشکل کمبود فشار آب در طبقات بالا بوده و گاهی حتی آب هم گل میشده، یعنی هم مشکل کمبود آب بوده و هم آب بی کیفیت. البته از حق نگذریم در چند سال اخیر بهتر شده اما فکر نمی کنم مشکل کمبود آب تهران مشکل جدیدی باشد.
** به نظر شما اگر مردم در مصرف آب صرفه جویی کنند مشکل حل می شود؟
• خب اگر صرفه جویی بکنند بله، ولی مشکل اینجاست که مردم به راحتی حرف گوش نمی دهند. این همه سال است می گویند صرفه جویی خوب است به درد خودتان می خورد، کسی گوش نمی دهد. اگر هم گوش بدهند کم گوش می دهند. مسئله اینجاست مردم زیاد حرف گوش کن نیستند. شاید حق هم دارند. این همه مشکل در مملکت ماست. مگر مسئولان حرف مردم را گوش می دهند که مردم حرف مسئولان را گوش بدهند؟!
** پس راهکار چیست؟
• اول از همه باید اسم مسئول و مردم و رعیت و مالک و حاکم و رئیس و مرئوس حذف شود. وقتی همه یکی شدیم، بعد بنشینیم بگوییم مشکل داریم. مشکل فلان است و راه حل بهمان است. مشکل ما اینجاست که یکی نیستیم. بین همه چیزمان مرزبندی است. مردم گوش بدهند و مسئول بگوید دیگر چه صیغه ای است، مگر آن مسئول خودش بین مردم زندگی نمی کند؟ هم مسئول باید خودش را مردمی بداند و هم مردم باید مسئولان را از خودشان بدانند. وقتی فاصله افتاد دیگر مردم هم حرف مسئولان را گوش نمی دهند. وقتی می گویند صرفه جویی کنید جز نیشخند چیزی جواب این درخواست نمی شود. به نظر من اعتمادها از بین رفته برای همین درخواست صرفه جویی آب هم برای مردم عادی شده و راحت از کنار آن می گذرند. باید ببینیم چطور می شود دوباره اعتماد سازی کرد مثل همان سالهای اول انقلاب که مسئولی می گفت ماست سیاه است مردم می گفتند درست می گویند، یعنی تا این حد اعتماد بود.
* وقتی قانون نداریم یا درست اجرا نمی شود، هر که هر کاری خواست می کند
مردی ۴۴ ساله ساکن بلوار الغدیر در منطقه ۱۸ تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله، درست است کمبود آب داریم.
** چون مسئولان می گویند می گویید درست است یا آب منطقه شما با مشکل مواجه شده است؟
• خب مسئولان هم می گویند ولی نیازی نیست مسئولان بگویند، وقتی فشار آب کم و زیاد می شود و با مصرف همزمان در طبقات مختلف، آب به یک طبقه نمی رسد خب می فهمیم آب کم است.
** به نظر شما راهکار حل این مشکل چیست؟
• نمی دانم این را باید از مسئولان بپرسید.
** مسئولان می گویند مردم صرفه جویی کنند، به نظر شما هم با صرفه جویی مردم مشکل کمبود آب حل می شود؟
• مردم صرفه جویی کنند را که همیشه می گویند، خودشان چه کار می کنند؟ یعنی همش مردم باید بهتر زندگی کنند و هر چه مشکل است از مردم ناشی می شود و به مردم هم ختم می شود؟ اینکه در مصرف آب و برق و گاز صرفه جویی کنید را همیشه می گویند. یعنی هر وقت برنامه کم میاورند از این قبیل حرفها می زنند. خودشان چه کار می کنند؟
** خب به نظر شما مسئولان در زمینه حل مشکل آبی چه باید بکنند؟
• اگر مشکلی هست، خب بیایند پروژه تعریف کنند و بگویند آهای مردم تا ۱۰ سال دیگر که فلان پروژه ما بهره برداری شود شما کم مصرف کنید. اما خداوکیلی ۱۰ سالشان؛ ۲۰ سال و ۳۰ سال نشود. وقتی نمی توانند یک کار را درست انجام دهند از مردم چه توقعی دارند. این همه پول در مملکت ما اینور و آنور می شود، خب اگر درست پروژه تعریف کنند و درست کار کنند هر چند سال یکبار باید گوشه ای درست شود. مشکل آب هم مثل دیگر مشکلات، یک چیزی اعلام کنند بگویند این کار را ما داریم انجام می دهیم، تا نتیجه بدهد شما نیز کم مصرف کنید. اما فقط وسط هر تابستان که می شود می گویند صرفه جویی کنید، البته جدیدا برنامه های دیگر ماه های تلویزیون هم با صرفه جویی پُر می شود.
** به نظر شما مردم درست مصرف می کنند؟
• نه، کی درست زندگی می کند؟ هیچ کس. خب مردم هم مشکل دارند. اما اگر مسئولانِ درستی داشته باشیم و همه چیز نظم داشته باشد مردم هم نمی توانند بی نظمی کنند. مثلا یکی خیلی زیاد مصرف کرد. خب جریمه ش کنید. تخلف کرد دستگیرش کنید. وقتی قانون نداریم یا درست اجرا نمی شود، هر که هر کاری خواست می کند. شیر آب باز می گذارد به ریش کسانی که یه جای دیگر بی آب مانده اند هم می خندد. اصلا فکر دیگران را نمی کند. اما قانون درست باشد دیگر هیچ کس نمی تواند خلاف کند.
* اگر درست مصرف کنیم حتما به همه آب می رسد
خانمی ۳۷ ساله ساکن بلوار بریانک در منطقه ۱۰ تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله، خیلی می گویند بحران داریم، همین دیشب تلویزیون نشان می داد که دیگر تهران آبی برای خوردن ندارد. یک سری خبرها هم هست که به زودی آب جیره بندی می شود.
** خبر یا شایعه؟ در روزنامه ها خواندید؟
• نه، خب مردم می گویند. در روزنامه که واضح نمی نویسند.
** به نظر شما آیا با صرفه جویی مردم مشکل کمبود آب حل می شود؟
• صد در صد، مردم خیلی بد مصرف می کنند. همین چند روز پیش بود که همسایه ما جلوی در خانه اش را با آب می شست. نزدیک بود دعوایمان شود. من و خانواده ام خیلی در مصرف آب مراعات می کنیم. هر روز به پسرم می گویم آب با ارزش است و درست مصرف کند. اما متاسفانه خیلی ها رعایت نمی کنند. اگر درست مصرف کنیم حتما به همه آب می رسد.
* اگر هر روز یک برج در یک جای این شهر سبز شود، روزی می آید که باید یک لیوان آب را شریکی بخوریم
مردی ۶۱ ساله ساکن خیابان فرجام در منطقه ۴ تهران در واکنش به سوالات خبرنگار تسنیم اینگونه پاسخ داد.
** موضوع کمبود آب تهران را شنیده اید؟
• بله، مگر می شود نشنیده باشم. من هر روز روزنامه می خوانم و اخبار را دنبال می کنم.
** به نظر شما مشکل کمبود آب تهران از چه ناشی شده است؟
• خب اینهمه جمعیت، روز به روز هم دارد به جمعیت این شهر اضافه می شود. خب یه جا کم می آورد دیگر. چه کسی باید کنترل کند؟ من ۲۰ سال پیش به تهران آمدم خیلی از خیابانهایی که امروز ساختمانهای چندطبقه در آنها ردیف شده است سرتاسر خاکی و خالی بودند. تهرانِ ۲۰ – ۳۰ سال پیش نصفِ تهرانِ امروز بود. همینجوری جمعیت هجوم آورد و هیچ نهادی یا وزارتخانه ای یا بخشی نیامد اینرا مدیریت و کنترل کند. تُند و تُند از مردم پول گرفتند و مجوز ساخت دادند و باز هم می دهند. خب اینهمه آدم در یکجا وقتی خدمات رسانی به اندازه جمعیت نباشد، هم مشکلات اجتماعی به وجود می آید هم مشکلات اقتصادی. آب هم مثل بقیه خدمات است. تا یکجایی سدها و کوههای تهران جوابگوی آبِ مردم است، وقتی جمعیت بیشتر از آن شود، مثل آن است که یک قرص نان داریم ۱۰ نفری باید آنرا بخوریم، هیچ کس سیر نمی شود ولی چاره ای نیست. البته بماند بعضی ها در این وضعیت از پرخوری می نالند و بعضی یک تکه نان هم ندارند. در مورد مصرف آب می گویم. بعضی ها آب استخرشان هر روز تازه می شود و بعضی ها هم در جاهای دیگر کشور دنبال یک لیوان آب تمیز برای خوردن هستند. البته خدا رو شکر اینطور نیست که مردم وامانده باشند، بالاخره به برکت انقلاب حرف مردم را کم و بیش می شوند و مخصوصا در مورد مسائلی مثل آب؛ مسئولان رسیدگی می کنند اما اگر جمعیت تهران هر روز بیشتر شود، هر روز یک برج در یک جای این شهر سبز شود، دیگر کسی کاری ازش برنمی آید و روی می آید که باید یک لیوان آب را شریکی بخوریم. خب بهتر است قبل از آن یک نهادی پیدا شود و برای جمعیت تهران متناسب با ظرفیت های خدمات رسانی به آن؛ برنامه ریزی کند. شهرداری که تعطیل است، فقط به فکر گرفتن پول از سازنده ها و مایه دارهاست، بقیه هم که وظیفه خود نمی دانند.
* گزارش از محمدرضا کیاشمشکی
