محمدباقر قالیباف شهردار تهران که به منظور بررسی اولویت مدیریت کلانشهرها در برنامه امشب یکشنبه ۲۷ مهر ماه گفتگوی ویژه خبری حضور یافته بود در پاسخ به اولین سوال مجری مبنی بر این که با توجه به یک دهه مدیریت موفق شهری، اهم مشکلات کلانشهری مانند تهران و سایر کلانشهرهای کشور چیست اظهار داشت: اگر بخواهم به مشکلات شهرمان اشاره کنم اجازه می خواهم در دو بعد این موضوع بحث شود.
وی ادامه داد: یک سری موضوعات و مشکلات ما مشکلات اساسی شهر است و یک سری هم مشکلات جاری و مشکلاتی است که در این سال ها با آن دست و پنجه نرم می کنیم.
*مدیریت شهری در کشور ما دچار یک چالش جدی است
شهردار تهران اضافه کرد: در تجربه ده ساله ام در حوزه مدیریت شهری مهمترین مشکل و چالشی که در شهر وجود دارد این است که مدیریت شهری در کشور ما دچار یک چالش جدی است و اگر برای آن تدبیری نشود همه زحمت کارهای دیگری هم که در حال انجام است آن چنان که باید تاثیرگذار باشد تاثیرگذار نخواهد بود.
قالیباف ادامه داد: یکی از مشکلات اساسی قوانین کهنه ای است که در این بخش وجود دارد و پاسخگوی مسائل روزی که مسائل نویی هستند ندارند، در حقیقت مسائل ما مسائل قرن بیست و یکم نیست اما ما با قوانینی کار می کنیم که برای نیمه اول قرن بیستم است و همه صاحب نظران بر این باورند که با قانون کهنه نمی توان مسائل جدید را حل و فصل کرد.
وی در ادامه به ساختارهای مدیریت شهری اشاره کرد و اظهار داشت: یکی دیگر از مشکلات اساسی در این بخش ساختارهای مدیریت شهری است که ساختارها بسیار عقب مانده و ناکارآمدند در حالی که باید تلاش شود این ساختارها به نیازهایی که امروز مردم دارند پاسخ دهند، لذا با یک ساختار عقب مانده و ساختاری که هرگز تنظیم نشده نیازهای امروز را نمی توان محقق کرد.
*ساختار شهرداری به دهه ۳۰بر می گردد
شهردار تهران با بیان این که امروز ساختار شهرداری به دهه ۳۰ برمی گردد گفت: ما الان در آستانه قرن ۱۴ هستیم و یکی از مشکلات جدی ما موضوع ساختار شهرداری هاست که خود این موضوع اثر مستقیم بر کیفیت زندگی مردم گذاشته است.
قالیباف تصریح کرد: مردم در دهه ای که گذشت هر روز در سطح شهر می بینند که حجم اتوبان های تهران دو برابر شده، خطوط مترو به ۵ خط رسیده و در حوزه توسعه فضاهای فرهنگی نیز پیشرفت قابل توجهی صورت گرفته ولی آیا کیفیت زندگی هم در سطح شهر بالا رفته است؟ آیا مردم با این تغییرهایی که انجام شده امروز احساس آرامش و آسایش می کنند.
وی ادامه داد: زمانی که خود به این موضوع نگاه می کنم می بینم نسبت به اقدامات انجام گرفته مردم آن احساس آرامش را ندارند که این موضوع به کهنگی قوانین و ساختار غلط در حوزه مدیریت شهری بر می گردد.
شهردار تهران یادآور شد: از سال ۷۶ در کشور شوراهای شهر شکل گرفتند و شهرداری ها کار خود را شروع کردند ولی واقعا شوراهای شهر در عمل در سطح شورای شهرداری ها باقی ماندند.
*در حوزه اداری و اجرایی مدیریت شهری کشور دچار مشکلات جدی هستیم
قالیباف ادامه داد: امروز در داخل شهرها می بینیم که نه آب، نه برق، نه کارهای خدماتی، نه اقتصاد شهری، نه حوزه بهداشت و سلامت و نه حوزه آموزش هیچ یک نه وظیفه اش متوجه شهرداری است و نه حتی شهرداری مسئولیت هماهنگی در این کارها را برعهده دارد و این ها نشان می دهد که ساختارهای ما در حوزه مدیریت شهری کشور در حوزه اداری و اجرایی دچار اشکالات جدی است و آن هم کهنگی و عدم کارآیی این ساختارهاست لذا این چالش مهمترین چالشی است که می تواند در حوزه مدیریت شهری مطرح باشد.
وی به مدیریت شهرهای کوچک اشاره کرد و گفت: شهرهای کوچک نیز از یک منظر دیگر از همین چالش آسیب می بینند امروز در شهرهای کوچک ما بحث توسعه مطرح نیست و بحث این است که آیا شهرداری ها بودجه دارند حقوق ماهیانه خود را بدهند یا فقط زباله شهر را سامان دهی کنند.
شهردار تهران تصریح کرد:آن ها هم تحت تاثیر این ساختار غلط و قانون ناکارآمد به این جا رسیدند که نه تنها از توسعه بهره نمی برند بلکه حتی برای اجاره جاری خود نیز با مشکل مواجه هستند.
قالیباف در بخش دیگری از این برنامه در پاسخ به این سوال که شما با یک ضرورت در تغییر نظام مدیریت شهری و اصلاح قوانین الزام دارید و راهکار این مشکلات چیست پاسخ داد: گام اول که تشکیل شورای شهر است برداشته شده است.
وی اظهار داشت: اصل هفتم قانون اساسی مشتمل بر اصول ۱۰۱ تا ۱۰۶ قانون اساسی در ارتباط با بحث نقش مردم، شوراها و اداره شهرهاست ولی آیا این ها شورای شهر هستند یا شورای شهرداری که در این جا باید پاسخ داد شورای شهر ما در شورای شهرداری متوقف شده اند.
*فرمانداری ها، استانداری و بخشداری ها مکلف به تبعیت از سیاست گذاری شورای شهر هستند
شهردار تهران یادآور شد: اصل ۱۰۳ قانون اساسی فرمانداری ها، استانداری ها و بخشداری ها را مکلف می کند که از مجموعه سیاست گذاری و تصمیماتی که در شورای شهر گرفته می شود تبعیت کنند ولی امروزه عکس این اتفاق می افتد یعنی شورای شهر اگر مصوبه ای را به تصویب برساند تا فرمانداری آن را تایید نکند قابلیت اجرا نخواهد داشت و در حقیقت این شوراها هستند که زیر نظر فرمانداری ها فعالیت می کنند.
قالیباف ادامه داد: مجلس شورای اسلامی هر قانونی را نمی تواند تصویب کند و قطعا این شورای نگهبان است که قوانین مصوب مجلس را کنترل می کند تا این قوانین مغایرتی نداشته باشند در این جا هم دستگاه های نظارتی باید بر عملکرد شورا نظارت کنند ولی در این بخش تردیدی نیست که این فرمانداری ها نیستند که باید بر شوراها نظارت کنند چرا که این موضوع با روح قانون اساسی و آن چه که قانون اساسی پیش بینی کرده مغایرت دارد.
وی در ادامه اظهار داشت: در چهار پنج سال اخیر در صدا و سیما مراکز علمی و پژوهشی و دانشگاه ها همه از مدیریت یکپارچه شهری سخن می گویند و این گفتمان در همه جا مطرح است و ما با کمک صاحب نظران پیش نویس لایحه یک پارچه مدیریت شهری را تهیه کردیم و در آن از نظر همه شهرداران کشور بهره بردیم.
شهردار تهران ادامه داد: برای تغییر نظام مدیریتی در کشور این لایحه را اساس کار قرار دادیم و این طرح در کمیسیون های متعدد دولت مورد بحث قرار بگیرد و به تصویب مجلس برسد.
قالیباف با بیان این که مدیریت شهری دولت و حتی شهرداری را از چالش بزرگ نجات خواهد داد افزود: دولت با مسائل جزئی درگیر است و هیچ وقت وقت نمی کند که به مسائل کلان کشور رسیدگی کند و باید یک تفکیک کار ملی و محلی صورت گیرد.
در همه کشورها عوارض محلی و مالیات ملی محلی را تفکیک می کنند
وی تصریح کرد: باید به مردم اجازه دهیم که کارهای محلی را برعهده بگیرند چرا که در حوزه دانشگاهی و تئوریکی در کشورهای مختلف بحث دولت های محلی وجود دارد که اگر این مولفه ها را با کشور خود تطبیق دهیم شهرداری هایمان همان دولت های محلی هستند.
شهردار تهران اضافه کرد: آیا حداقل دستمزد کارگر در تهران با شهرستان ۲۰ هزار نفری یکی است و هم چنین آیا پرداخت عوارض و مالیات در تهران با شهرستان ۵۰ هزار نفری یکسان است چرا ما باید یک قانون را در سراسر کشور بگذاریم، در همه کشورها عوارض محلی و مالیات ملی محلی را تفکیک می کنند و با این مولفه ها می توان مسائل اساسی شهر را حل کرد.
قالیباف تاکید کرد: اقتصاد جهانی امروزه بدون شک نقش مهمی را ایفا می کند مجموع درآمدهای کشاورزی در کشورهای بزرگ اقتصادی سهم مهمی دارند و صنعت نیز به میزان ۲۵ درصد سهم بسزایی دارد و این خدمات است که اقتصاد را می چرخاند.
دولت باید ساختارهای اضافی را از خود رها کند
وی اضافه کرد: توسعه فضای کسب و کار در شهرها و هم چنین کارآفرینی در شهرها صورت می گیرد شهرداری که می تواند بیشترین تاثیرگذاری را داشته باشد متاسفانه هیچ گونه مسئولیتی ندارد و دولت با مشغله کاری نمی تواند به همه مسائل بپردازد.
شهردار تهران با تاکید براینکه نبودن مدیریت شهری صحیح مهمترین چالش است افزود: امیدواریم دولت و مجلس با همکاری و همدلی یکدیگر این چالش را اصلاح کنند چرا که مقام معظم رهبری در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کردند و همواره بر کوچک سازی دولت تاکید داشتند.
قالیباف افزود: دولت باید ساختارهای اضافی را از خود رها کرده و هزینه های عمومی اش را کاهش دهد این موارد در برنامه سوم، چهارم و پنجم دیده شده اما به مرحله اجرا نرسیده است و باید تدابیر لازم در این امر صورت گیرد.
وی با تشکر از وزیر کشور به دنبال اصلاح شدن بخشی از این لایحه گفت: این لایحه با اصلاحاتی تقدیم دولت شد و امیدواریم که هر چه سریعتر برای تقدیم به مجلس برسد.
شیفت های شبانه شهردار تهران و روایت کارتو‌ن‌خواب‌های شهر
شهردار تهران تاکید کرد: این قانون در دهه ۳۰ و در سال های ۲۸ و ۳۴ نوشته شده و در حال حاضر باید اجرایی شود در آن موقع حمل و نقل شهری و آب و برق برعهده شهرداری بوده و در گذشت زمان از شهرداری گرفته شده و متاسفانه این قانون بدوی را نداریم که با توجه به تحولاتی که رخ داده است باید تغییراتی صورت گیرد.
قالیباف با بیان این که شهرداری هیچ وقت آرامش نداشته و کارش تعطیل نمی شود اظهار داشت: از مسئولین شهرداری خواهش کردم که تا صبح در شهرداری باشند و حتی برخی از معاونین و روسای سازمان شهرداری تا پاسی از شب به انجام وظیفه می پردازند و بنده نیز در نوبت خود یک شب در میان می مانم و به مسائل حاشیه شهر و کارتون خوابی می پردازم.
تهران متاسفانه ۱۵ هزار کارتون خواب دارد
وی تاکید کرد: در دیدارهایی که با کارتون خواب ها داشتم با بخشی از تشکل های مردمی رفتم و معتقدم که امروزه شهر تهران متاسفانه ۱۵ هزار کارتون خواب دارد .
شهردار تهران تاکید کرد: از گذشته دور من این تماس ها را با کارتون خواب ها داشتم و آنان قریب به اتفاق عزت نفس داشتند و در ساعت ۲ و نیم شب به آنان غذا می دادیم و حتی مشخص بود که برخی از آنان ده شب غذای گرم نخورده اند و هنگامی که به آن ها غذا می دادیم دستشان را دراز نمی کردند و غذا را به دوستشان می دادند.
قالیباف اضافه کرد: بسیاری از این افراد ۴ الی ۵ جلد کتاب را ترجمه کردند و حتی فارغ التحصیل دانشگاه های دولتی در دهه ۷۰ هستند که در رشته فنی فارغ التحصیل شده و نشان از استعداد زیاد آنان دارد.
وی با تاکید براینکه ما برای کارتون خواب ها در طول ۴ سال برنامه ریزی کردیم اظهار داشت: در فصل زمستان هیچ کدامشان بی خانمان نیستند و این چالش مربوط به این ده سال نبوده بلکه بیش از این هاست و با چاره اندیشی در تلاش هستیم که قانون اصلاح شود تا این موضوع هر چه سریعتر حل شود.
شهردار تهران با تاکید براینکه ترافیک و آلودگی هوا تنها آسیب و بحران نیست افزود: آسیب های اجتماعی و حاشیه نشینی کمر شهر را می شکند و هم چنین ساخت و سازها بی رویه در شهرها امروزه طاقت همه را سر آورده است و تا کی باید شهرها بزرگ شده و شهرداری متمرکز در فروش تراکم ها باشند.
قالیباف تصریح کرد: سال اول دهه ۶۰ قرار بر این بود که شهرداری ها خود کفا شوند و دولت بودجه شهرداری ها را قطع کرده و مکلف بود که ظرف مدت شش ماه لایحه درآمدی شهرداری را در مجلس به تصویب برساند تا امروز لایحه درآمد پایدار شهرداری ها در سراسر کشور به تصویب نرسیده و با این وضعیت لجام گسیخته ساخت و ساز را در شهرها مشاهده می کنیم.
* متاسفانه شهر تهران حریم ندارد
وی با اشاره به بحث آلودگی هوا، ساخت و سازهای بی رویه و آسیب های اجتماعی گفت: متاسفانه شهر تهران حریم ندارد.
شهردار تهران با اشاره به شعار مهمی که امام خمینی(ره) سر می دادند مبنی بر ما می توانیم افزود: ما نیز در شهرداری تهران به این شعار مهم توجه کرده ایم به طوری که با مدیریت جهادی نشان داده ایم که با همه مشکلات می توانیم موانع را برطرف کنیم.
قالیباف با اشاره به شعار مهم ما می توانیم ادامه داد: بنده از مشکلات با مردم شهرمان سخن نگفته ام زیرا مشکلات برای ما است.
وی با تاکید براینکه باید مدیران مشکلات را مورد حل و فصل قرار دهند افزود: در طی ده سال گذشته در تهران به اتوبان ها توجه زیادی شده است.
شهردار تهران با بیان این که تعداد پل های ساخته شده در طی سال های گذشته بیش از پل های آن دوران بوده است گفت: از سال ۸۳ تاکنون تحولات اساسی در حوزه اتوبان ها صورت گرفته که با گذشته قابل مقایسه است.
قالیباف با بیان این که خط ۵ متروی تهران، راه آهن شهری است نه این که مترو باشد گفت: مترو حفاری تونلی است که در داخل شهر صورت می گیرد.
*۱۵۵ کیلومتر مترو به بهره برداری رسیده است
وی با اشاره به این که امروزه ۱۵۵ کیلومتر مترو مورد بهره برداری قرار گرفته است اظهار داشت: ۲۰۵ کیلومتر مترو نیز ساخته شده به گونه ای که آن را به مرز نهایی خواهیم رساند.
شهردار تهران با بیان این که ساخت ۴۰۰ مسجد را در دستور کار قرار داده ایم گفت: اکنون ۲۰۰ و اندی مسجد ساخته شده و ۲۰۰ مسجد باقی مانده نیز در آینده ساخته خواهد شد.
*تقدیم لایحه تعقیب نظام مدیریت شهری به دولت
قالیباف گفت: در این دوره به دو سه موضوع توجه زیادی شده است که یکی از آن ها اقدام اساسی در راستای ترغیب نظام مدیریت شهری است که لایحه آن را به دولت داده ایم.
وی افزود: ما به عنوان خدمتگذار نمی توانیم بگوییم مشکلات مانع از انجام کار است.
قالیباف با اشاره به این که کارهای عمرانی را باید به سرعت در دستور کار قرار دهیم خاطر نشان کرد: باید در این راستا بیش از گذشته اقدام کنیم.
شهردار تهران با بیان این که تمام اقدامات ما زیرزمینی است افزود: در بحث تونل سازی به گونه ای اقدام کرده ایم که در یک سال بیش از ۳۰ کیلومتر تونل ساخته ایم.
وی با اشاره به این که در سه ماه گذشته در خط ۳ مترو ۴۶۰ متر حفاری لاینیک انجام داده ایم ادامه داد: این کار رکورد بزرگی است که انجام شده است.
قالیباف با اشاره به این که خط ۳، ۶ و ۷ مترو را به سرعت در حال انجام کارهایش هستیم اظهار داشت: امیدواریم پایان این دوره مترو را بتوانیم به مردم شهر تهران تقدیم کنیم.
شهردار تهران با اشاره به این که در برخی از کارهای عمرانی همچون اتوبان شهید شوشتری، ادامه شهید حکیم، اتوبان آزاد راه قم در حال تکمیل شدن هستند گفت: در حوزه توسعه فضاهای فرهنگی تالار شهر را می سازیم.
وی با بیان این که در تپه های عباس آباد تالار ۵ هزار نفری بدون پایه را می سازیم گفت: کلنگ سرای قرآن نیز به زمین زده شده است.
قالیباف با اشاره به این که ۴۰۰ مسجد را خواهیم ساخت افزود: درصدد تکمیل سرای محله، فضاهای ورزشی و خانه های بهداشت هستیم.
* منطقه ۱۲ هویت و تاریخ شهر ما محسوب می شود
شهردار تهران با بیان این که مرکز شهر تهران زیبنده این کلانشهر نیست خاطر نشان کرد: منطقه ۱۲ هویت و تاریخ شهر ما محسوب می شود به گونه ای که این منطقه دارای هویت معنوی، دینی و علمی است.
وی با اشاره به این که این منطقه شرایط خوبی ندارد اضافه کرد: متاسفانه مردم دوست ندارند آنجا زندگی کنند.
قالیباف با اشاره به رویکرد انسان محور و توجه به کرامت انسان ها ادامه داد: باید در این راستا اقدام کنیم.
شهردار تهران با اشاره به این که نمونه های اقدامات صورت گرفته را می توان در خیابان های ناصرخسرو و ۱۵ خرداد مشاهده کنیم ادامه داد: این خیابان ها سنگ فرش شده اند و چهره خوبی پیدا کردند به طوری که این کار با طراحی خاص در کل منطقه ۱۲ انجام خواهد شد.
وی با بیان این که حوزه ها مختلف باید در این راستا کمک کنند افزود: شهر باید به هویت اصلی خود بازگردد.
*ضرورت تغییر رفتار مردم تهران در ابعاد مختلف
قالیباف با تاکید بررویکرد اجتماعی محور خاطر نشان کرد: در دهه گذشته در دو دوره همه می گفتند که کالبد شهر تغییر یافته است.
شهردار تهران با اشاره به این که با کمک شهروندان در این دوره باید رفتار را باید در شهر تغییر دهیم گفت: باید رفتار مردم تهران در ابعاد مختلف تغییر یابد.
وی با اشاره به این که باید حق همسایگی را بیشتر به جا بیاوریم ادامه داد: باید ترافیک را رعایت کنیم و به نظافت شهرمان بیش از گذشته بپردازیم.
*اجرای طرح تغییر رفتار مردم شهر تهران از آبان ماه
قالیباف با اشاره به این که طرحی را آماده کرده ایم تا براساس آن رفتار مردم شهر در ابعاد مختلف تغییر یابد ادامه داد: این طرح نیز از آبان ماه در سطح شهر در دو زمینه ترافیک و محیط زیست اجرایی خواهد شد.
شهردار تهران با اشاره به این تغییر رفتار در ترافیک و در حوزه محیط زیست شهر تهران گفت: سازمان ها و شبکه های مجازی و هم چنین مطبوعات باید با ما همراهی لازم را داشته باشند تا به جهانیان شهر خوبمان را نشان دهیم.
وی گفت: باید نشان دهیم جامعه اسلامی و شهری که مرز سیاسی تشیع در دنیا است در حوزه های مختلف حرف برای گفتن دارد
قالیباف در پاسخ به سوال دیگری مبنی براینکه چگونه تجربیات شهر تهران به سایر شهرها انتقال می یابد گفت: در دیداری که با رهبر معظم انقلاب داشتیم ایشان بر ضرورت انتقال تجربیات شهر تهران به سایر کلانشهرها تاکیدات اساسی داشته اند.
شهردار تهران با بیان این که آثار اقدامات صورت گرفته در شهر تهران را می توان در سایر کلانشهرها نیز مشاهده کرد ادامه داد: چند سال پیش خدمت مراجع در شهر قم بودیم به طوری که آن بزرگواران تاکید داشتند که باید تجربیات تهران را به شهرهای دیگر منتقل کرد و از تجربیات سایر شهرها در تهران استفاده کنیم.
وی با اشاره به این که بنده دبیری کلانشهرها را برعهده دارم ادامه داد: اخیرا نشستی در خرمشهر برگزار شد که طی این نشست توافقاتی به عمل آمد تا تجربیات شهرها به یکدیگر منتقل شود.
* میان شهرها همدلی و همراهی وجود دارد
قالیباف با بیان این که تمام موضوعات شهر تهران را در قالب کلاس ها به سایر شهرها منتقل می کنیم ادامه داد: خوشبختانه میان شهرها همدلی و همراهی وجود دارد.
شهردار تهران با تاکید براین که باید از تجربیات سایر شهرها استفاده کرد گفت: ممکن است شهری کوچک باشد اما اقدامات بسیار زیبایی در آن شهر صورت گرفته باشد.
وی با بیان این که در مجموعه مدیریت شهری همدلی خوبی موجود است افزود: ان شالله با اصلاح ساختار اداری و اجرایی شاهد تحول جدی در شهرهای کشورمان باشیم.
قالیباف خاطر نشان کرد: مردم عزیز ما یادشان است که در حوزه ترافیک همه با هم دست به دست دادند تا موضوع کمربند ایمنی را حل کنیم و در نهایت با فرهنگ بالای مردم و اعتماد آن ها به نیروی انتظامی ظرف سه ماه بالای ۸۵ درصد مردم کمربند ایمنی را بستند و کار نشدنی را شدنی کردند.
شهردار تهران با اشاره به این که در تغییر رفتار نیز از نظرات صاحب نظران استفاده خواهیم کرد ادامه داد: جلسات متعددی را با صاحب نظران برگزار کرده ایم به گونه ای که نتیجه این جلسات طراحی طرحی مدون بود که از آبان ماه نیز آغاز می شود.
وی با بیان این که از مردم درخواست می کنم تا به بنده اعتماد کنند افزود: باید بتوانیم با همدیگر همراهی کنیم تا زجری را که هر روز در حوزه ترافیک متحمل می شویم را برطرف سازیم.
قالیباف با بیان این که با فرهنگ بالای مردم و اعتماد به آن ها ان شالله شاهد تحولی جدی خواهیم بود تصریح کرد: ان شالله سال آینده اول مهر ماه شاهد شهری متفاوت از نظر نحوه رانندگی خواهیم بود.
شهردار تهران با اشاره به این که باید به حمل و نقل عمومی و حوزه محیط زیست دقت کنیم گفت: متاسفانه در حوزه پسماندها فاجعه بزرگی اتفاق افتاده به گونه ای که آثار زیان باری به وجود آمده است.
وی با بیان این که برخی از پسماندها خطرناک و مرگ آور هستند افزود: باید برای این مسئله چاره اندیشی کنیم.
قالیباف افزود: از مجموعه صدا و سیما استدعا دارم در این موضوع با ما همراهی کنند.
شهردار تهران با اشاره به این که سردار مقدم و مومنی نیز در راه همراهی کامل را با ما داشته اند گفت: خوشبختانه شاهد مدیریت یکپارچه شهری هستیم.
وی با اشاره به این که نیروی انتظامی، وزارت کشور، شهرداری و مردم باید با ما همراه باشند تا اتفاقات خوبی را شاهد باشیم ادامه داد: ان شالله این آغاز به سرانجام خواهد رسید تا بحث آلودگی هوا برطرف شود بنابراین با تدبیر می توان مشکلات را حل کرد.
