دکتر رضا ملک‌زاده در همایش سراسری معاونین تحقیقات و فناوری دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور که صبح امروز در محل کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد با اشاره به پژوهش‌های علوم پزشکی کشور گفت: طی ۱۰ سال گذشته پژوهش‌های علوم پزشکی کشور پیشرفت قابل توجهی داشته و برای اولین بار در کشور زیرساخت‌های مهم تحقیقاتی در مقیاس خوبی به وجود آمده است. نمونه این زیرساخت‌ها، تأسیس ۶۲ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی با مجموع ۱۳ هزار و ۳۰۳ عضو هیات علمی ، تشکیل ۵۶۷ مرکز تحقیقاتی، ۲۹ پژوهشکده و ۴۲ مرکز رشد فناوری که مورد تصویب شورای گسترش علوم پزشکی قرار گرفته‌اند، هستند.
۱۰۰ ایده از هزار ایده به اختراع تبدیل می‌شود
وی خاطرنشان کرد: ۳۲ درصد از تولیدات علمی کشور در حوزه پزشکی است علوم پزشکی کشور از نظر کمی و کیفی نقش بسزایی در حوزه علمی دارد.
ملک‌زاده اظهار کرد: بر اساس استانداردهای جهانی در کشورهای صنعتی از هر ۱۰ هزار ایده هزار ایده تبدیل به مقاله و جزوه شده و از هر هزار ایده ۱۰۰ ایده تبدیل به اختراع، ۱۰ ایده تبدیل به محصول شده و در نهایت یک ایده در مقیاس صنعتی قرار می‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: انتظار نمی‌رود هر پژوهش تبدیل به محصول شود.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در ادامه خاطرنشان کرد: در طول ۴۰ سال تولید مقالات علمی، از ۶۱ هزار مستند نمایه شده در حوزه پزشکی ۵۸ درصد مستندات فاقد ارجاع بوده است.
حضور ۲۲ دانشگاه علوم پزشکی ایران در رتبه‌بندی ESI
وی با بیان این که در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا جایگاه سوم را از لحاظ تولید علم و مقالات پزشکی به خود اختصاص داده‌ایم، افزود: در سال ۲۰۰۷ ، بر اساس رتبه‌بندی ESI ، از مجموع ۴ هزار و ۳۸۹ دانشگاه علوم پزشکی برتر جهان، ده دانشگاه ایران در این فهرست قرار داشتند که این رقم در سال ۲۰۱۴ به ۲۲ دانشگاه رسیده است.
سهم ۸۷ نفری ایران از تعداد ۶۰ هزار دانشمند برتر جهان
ملک‌زاده گفت: از هر ۶۰ هزار دانشمند برتر جهان، ۸۷ دانشمند در کلیه‌ی رشته‌ها از ایران هستند که ۱۷ نفر آنها در حوزه علوم پزشکی بوده و ۸ نفر از این ۱۷ نفر در بخش داروسازی فعالیت دارند.
ملک‌زاده عدم تخصیص بودجه کافی در بخش پژوهش را از مشکلات عمده این بخش دانست و اظهار کرد: طبق برنامه پنجم توسعه قرار بود امسال نیم درصد به سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی اضافه شود و تا پایان این برنامه سهم پژوهش به ۳ درصد برسد. در حالی که هم اکنون تنها ۰٫۴ درصد بودجه ناخالص داخلی سهم پژوهش است به طوری که مقام معظم رهبری تاکید کردند در برنامه ششم توسعه باید سهم پژوهش از این بودجه به ۴ درصد برسد.
راه‌اندازی آزمایشگاه تحقیقات جامع در ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور
وی به برنامه‌های این معاونت اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی آزمایشگاه تحقیقات جامع در ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی، راه‌اندازی موسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی و اختصاص بودجه سالیانه ۵۰۰ میلیارد تومانی به این مرکز، اجرای ثبت ملی بیماری‌ها و برنامه ثبت سرطان از جمله برنامه‌های این معاونت است.
رتبه ۱۷ تولید علم ایران در جهان
دکتر ملک‌زاده همچنین با بیان این که ایران توانسته است با انتشار بیش از ۳۹ هزار مقاله علمی از نظر تعداد مقالات علمی چاپ شده در ردیف هفدهم تولید علم جهان قرار گیرد، گفت: از این تعداد مقالات علمی ۳۸ درصد مربوط به رشته پزشکی بوده و بیش از ۲۵ درصد از مقالات پراستناد کشور نیز در رشته پزشکی بوده است.
به گفته وی، با وجود این پیشرفت چشمگیر در تعداد مقالات هنوز عقب ماندگی در زمینه تولید علم موثر که بتواند موجب ارتقای فناوری سلامت و یا تولید محصولات جدید دارویی شود کاملا محسوس است و پیشرفت چشمگیری در این زمینه به وجود نیامده است.
ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقای جایگاه جهانی کشور
وی در ادامه به برنامه راهبردی حاضر بر اساس بند دو سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و گفت: پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی نقشه جامع علمی کشور در ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه از جمله این برنامه‌هاست.
وی همچنین به برنامه‌های راهبردی سیاست‌های کلی سلامت که در بند ۱۴ آمده است، اشاره کرد و گفت: تحول راهبردی پژوهش علوم پزشکی با رویکرد نظام نوآوری و برنامه‌ریزی برای دستیابی به مرجعیت علمی در علوم، فنون و ارائه خدمات پزشکی و تبدیل ایران به قطب پزشکی منطقه آسیای جنوب غربی و جهان اسلام با هدف پیشرفت در تولید علم مفید و موثر در ارتقای سلامت و فناوری تولید محصولات دارویی و روش‌های تشخیصی و درمانی تدوین شده است.
به گزارش ایسنا، دکتر ملک‌زاده همچنین در جمع خبرنگاران کمبود اعتبارات پژوهشی را از مشکلات اصلی عنوان کرد و گفت: کره جنوبی بالاترین بودجه پژوهشی را به بخش تحقیقات خود اختصاص داده است . ما طی جلساتی که با نمایندگان مجلس و مسوولان کشور داشتیم تلاش کردیم سهم بیشتری از بودجه کشور را به امر پژوهش اختصاص دهند.
وی افزود: ما از نظر کمی در تولید علم، رشد بسیار خوبی در منطقه خاورمیانه داشتیم اما از لحاظ ارجاع به مقالات رتبه ما نسبت به سایر کشورها کمتر است؛ بنابراین باید تلاش بیشتری کنیم تا محصولات علمی را ارتقاء دهیم.
ملک‌زاده همچنین در پاسخ به سوالی درباره رتبه‌بندی دانشگاه‌های علوم پزشکی اظهار کرد: رتبه‌بندی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نسبت به سال قبل تغییر عمده‌ای نداشته است و دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، اصفهان ، شیراز و مشهد پنج دانشگاه برتر علوم پزشکی کشور هستند. تنها تفاوت رتبه‌بندی فعلی، آنلاین کردن سیستم‌ها بود به طوری که دانشگاه‌ها همه فعالیت خود را وارد این سیستم می‌کنند و سیستم آنلاین به دانشگاه‌ها کمک می‌کند تا مقالات خود را سریعتر پیدا کنند.
انجام مطالعات کوهورت در ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی برای شناسایی عوامل بیماری‌زا
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت به مطالعات کوهورت در ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور اشاره کرد و گفت: این ماموریت در خصوص نژادهای مختلف ایرانی در استانهای مختلف از جمله هویزه، بوشهر، آذربایجان و سایر مناطق کشور اجرا شده تا علاوه بر عوامل محیطی، برخی عوامل دخیل در بروز بیماری‌های مزمن مانند عوامل ژنتیکی را بررسی کنیم که این کار بسیار ارزشمند است و اساس همه اینها مبتنی بر غربالگری است. برخی از غربالگری‌ها که در دنیا با سرعت و عجله انجام شده نتایج منفی در برداشته مانند بررسی سرطان پروستات که نتایج آن در دنیا آزار دهنده بود در نتیجه هدف ما انجام برخی پژوهش‌هایی است که منجر به اخذ نتایج مثبت شده و باعث کاهش بار بیماری‌ها شود.
ملک‌زاده درباره مهاجرت مغزها و لزوم حفظ نگهداشت نخبگان پزشکی گفت: مهاجرت مغزها در همه دنیا وجود دارد حتی دانشمندان کانادایی و سایر کشورهای اروپایی به آمریکا مهاجرت می‌کنند و در این زمینه هیچ بنیادی وجود ندارد ؛ تنها موردی که قابل اهمیت است وجود زیرساختی است که به آنها امکان رشد می‌دهد؛ بنابراین ما باید این زیرساخت‌ها را در کشور فراهم کنیم تا نخبگان ما بتوانند توانایی‌های خود را نشان دهند به طوری که باعث جلوگیری از خروج آنها از کشور شویم.
فعالیت مجدد موسسه ملی توسعه تحقیقات پزشکی
وی درباره احیای موسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی کشور که در دولت قبل تعطیل شده بود و در دولت یازدهم بار دیگر مجوز فعالیت گرفته است گفت: این مرکز در کشور احیا و هیات امنای آن انتخاب شده و محل آن نیز قرار است تعیین شود. همچنین ردیف بودجه برای آن تعیین خواهد شد. در این مرکز بدون جهت‌گیری برای نخبگان برای انجام طرح‌های موثر پزشکی، بودجه اختصاص داده می‌شود. این مرکز محلی است که می‌تواند زیرساخت‌ها را به وجود آورد . همچنین آزمایشگاه‌های پیشرفته را می‌توانیم در این مرکز ایجاد کرده و تحقیقاتی را که منجر به کشف داروهای جدید و نیز پیشگیری از بیماری‌ها شود را انجام دهیم.
وی در جمع خبرنگاران همچنین به جایگاه ایران در تولید علم جهان اشاره کرد و گفت: ما در سطح دنیا دارای رتبه هفدهم تولید علم هستیم و در منطقه خاورمیانه در جایگاه رتبه اول قرار داریم و از ترکیه جلوتریم.
ملک‌زاده گفت: عمده‌ی بیماری‌ها در کشور ما مزمن هستند به طوری که ۵۰ درصد از بیماری‌ها شامل بیماری‌های قلبی عروقی ، ۲۰ درصد شامل سرطان‌ها، ۱۵ درصد بیماری‌های حاصل از تصادفات و حوادث، ۵ درصد بیماری‌های کلیه و ۵ درصد هم کبد و سایر بیماری‌های دیگر را شامل می‌شود بنابراین بر اساس بار بیماری‌ها برنامه‌ریزی کرده‌ایم و هدف‌مان پیشگیری است و تلاش می‌کنیم عوامل خطری که باعث سکته قلبی و مغزی می‌شود را کاهش دهیم . در این زمینه باید برنامه‌های پژوهشی وسیعی انجام شده و در سطح شبکه اجرا شود.
