ترکیه همانند بسیاری دیگر از کشورها، تاریخ پر فراز و نشیبی در عرصه داخلی و خارجی تجربه کرده اما در یک دهه اخیر با تحولات بسیار مهمی مواجه شده به طوری که جهان شاهد ظهور یک ترکیه کاملا جدید است. روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ که تا پیش از آن حتی کسی نامش را نشنیده بود، چهره تازه ای از ترکیه به جهان معرفی کرد که یک سیاست خارجی منحصر بفرد به ویژه در زمینه روابط اقتصادی و سیاسی را دنبال کرده و ظاهرا در مدیریت این رویکرد نیز موفق نشان داده است.
ترکیه در طول یک دهه گذشته و به ویژه پنج سال اخیر که خاورمیانه و حتی جهان دستخوش تحولات شگرفی بوده، توانسته روابط خود با جهان پیرامون را تا حد زیادی کنترل کند و این وضعیت را مدیون جدا کردن اقتصاد و سیاست در روابط بین المللی خود است. مثال های فراوانی در این زمینه وجود دارد که ملموس ترین آن مربوط به روابط ترکیه با ایران است. در موضوع سوریه، ایران و ترکیه در دو جبهه متقابل قرار دارند و در حالی که ایران از دولت سوریه به رهبری بشار اسد حمایت می کند، ترکیه به حمایت کامل از مخالفان سوری پرداخته است. معمولا انتظار می رود در چنین وضعیتی سطح روابط دو کشور کاملا تنزل پیدا کرده و حتی به سمت خصومت گرایش پیدا کند اما روابط اقتصادی ایران و ترکیه در همین مدت با افزایش نیز همراه بوده است. ترکیه در مورد بحران سوریه، موضوعات سیاسی و اقتصادی را کاملا از همدیگر جدا کرده و اگرچه درباره این موضوع هم با ایران مذاکرات داشته اما ظاهرا هرگز بر سر جنبه تنش زای آن، وارد بحث نشده است تا به روابط اقتصادی روزافزون لطمه ای وارد نکند.
روابط ترکیه با روسیه نیز از مدل مشابهی پیروی کرده است. روسیه نیز از حامیان سرسخت بشار اسد رییس جمهوری سوریه است اما سفر غیر منتظره پوتین به آنکارا طی چند روز گذشته، بسیاری از تحلیل گران و حتی سیاستمداران را متعجب ساخت. در حالی که اگر مبنای تحلیل سیاست خارجی ترکیه را جدا کردن اقتصاد از سیاست در نظر بگیریم، اتفاق چندان عجیبی رخ نداده است.
البته آنچه روابط ترکیه با ایران و روسیه را به موضوعی خاص تبدیل کرده و بسیاری می توانند آن را ناشی از شرایط جبری دو کشور ایران و روسیه بدانند، این است که هر دوی این کشورها تحت تحریم های بی سابقه کشورهای غربی قرار دارند. این وضعیت اما یک جنبه دیگر نیز دارد و آن اینکه ترکیه با گسترش روابط خود با ایران و روسیه عملا به مانعی بر سر راه تاثیر گذاری سیاست تحریم کشورهای غربی تبدیل شده است. این در حالی است که ترکیه یکی از اعضاء ناتو، هم پیمان غرب و آمریکا و در نهایت در انتظار پیوستن به اتحادیه اروپاست.
اگرچه وضعیت سیاست خارجی ترکیه شبیه یک آشفته بازار است اما رهبران این کشور تاکنون توانسته اند این وضعیت را مدیریت کنند، چیزی که بسیاری از کشورهای دیگر در وضعیت های مشابه تاریخی قادر به مدیریت آن نبوده اند.
مثال دیگر در این زمینه روابط ترکیه با اسراییل است. به نوشته روزنامه اسراییلی هاآرتص، حجم مبادلات تجاری ترکیه و اسراییل در حالی به بالاترین رقم خود در چند سال اخیر رسیده که این دو در موضوعات سیاسی دارای اختلافات عمیقی هستند و هنوز پرونده کشتی مرمره و کشته شدن شهروندان ترک به دست پلیس اسراییل در جریان است. ترکیه همچنین یکی از جدی ترین حامیان مردم فلسطین در زمینه مقابله با توسعه طلبی های اسراییل بوده و در سازمان های بین المللی همواره از حقوق مردم فلسطین دفاع کرده است. رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در همایشی درباره غزه که در نشست داووس سوئیس در سال ۲۰۰۹ برگزار شد در حالی که خطاب به شیمون پرز می گفت «شما کشتار را خوب بلد هستید» از سالن مرکز همایش خارج شد و این حرکت به تیتر اول رسانه های جهان تبدیل گردید.
روابط ترکیه با سایر کشورهای منطقه ای و خارج از آن نیز تا حد زیادی از این الگو پیروی می کند، الگویی که می تواند مورد استفاده بسیاری دیگر از کشورها قرار گیرد که به رغم اختلافات سیاسی عمیق، زمینه های همکاری اقتصادی گسترده و عمیق دارند اما با دلیل اولویت دادن به مسائل سیاسی، قادر به بهره گیری از چنین فرصت هایی نیستند.
البته ترکیه در برخی موارد خاص از این الگو عدول کرده و به طور نمونه پس از آغاز بحران سوریه و حمایت از مخالفان سوری، روابط خود با دولت سوریه را در تمام زمینه ها به طور کامل قطع کرده است که البته چنین رفتاری معمولا دور از انتظار نیست.
اگرچه تجربه های تاریخی نشان می دهد که در روابط خارجی و بین المللی معمولا رویکردهای سیاسی مسیر مبادلات تجاری و اقتصادی را مشخص می کنند و در بلند مدت روابط اقتصادی پایدار نیازمند روابط سیاسی مشابه است اما ترکیه این پارادایم بین المللی را به چالش کشیده و به خوبی آن را مدیریت کرده است.
خود ترکیه با استناد به موفقیت چشمگیر این روند و رویکرد، آن را به صورت یک استراتژی در روابط خارجی خود دانسته و دنبال می کند اما با توجه به رویکرد سایر کشورها و تحولات بین المللی، بیشتر شبیه یک تاکتیک موقتی برای گذر از یک دوره خاص است. با این حال و با توجه به موفقیت آن، در حال تبدیل شدن به یک راهبرد قابل تسری در روابط خارجی کشورها و حتی روابط بین المللی است.
با این حال، با توجه اینکه ترکیه به رغم اختلافات عمیق سیاسی با برخی از کشورها، حداقل توانسته روابط اقتصادی خود را با آنها حفظ کرده و حتی گسترش دهد، به نظر می رسد کشورها تمایل به جدا کردن اقتصاد و سیاست در روابط خارجی خود را دارند اما ظاهرا ترکیه از سایر کشورها در این حوزه جسورتر و در نتیجه موفق تر بوده است.
از آنجایی که ترکیه ثابت کرده که می توان به راحتی در روابط خارجی، سیاست را از اقتصاد جدا کرد و به رغم اختلافات شدید سیاسی همچنان می توان روابط اقتصادی را گسترش داد، نشان می دهد که اختلافات سیاسی، فاقد ریشه ها، دلایل و بنیان های واقعی بوده و نباید در تصمیم گیری های اقتصادی، آنها را دخالت داد. فراتر از این، حتی گسترش مبادلات اقتصادی می تواند زمینه های بهبود روابط سیاسی کشورها را فراهم آورد.
آخه دوست عزیز دلت خوشه ها!
ما از کنار این سیاست بازیمون بعضی ها دارند پول در میارند ..
خوب آدم عاقل اگه سیاست بازیمون تو اقتصاد برچیده شه این دلال ها از کجا نون در بیارند؟
اصلا اونوقت میدونی چقدر آمار بیکاران جامعه ما میره بالا؟
دولت اونوقت چطور بیاد پز بده که مشکل بیکاری رو حل کرده هان؟
امیدوارم مقامات کشور ما نیز بتوانند از این مدل ترکیه ای پیروی کرده و منافع اقتصادی کشور را به چیزهایی گره نزنند که با دندان هم نشود بازشان کرد.