دکتر محمود گلزاری در نشست آموزشی مشورتی ازدواج و سلامت جوانان که روز شنبه برگزار شد، با دسته‌بندی نیازهای انسان گفت: اولین دسته از این نیازها، نیازهای جسمی شامل خوردن، آشامیدن و نیاز جنسی است و سطح دوم که باعث تفاوت انسان‌ها از حیوانات می‌شود نیازهای روانی پیچیده است که عمده‌ترین آن محور امنیت خاطر است یعنی نیاز به آرامش، محبت، همدلی و غیره که اگر تامین نشود فرد دچار ناامنی می‌شود و این احساس ناامنی سه واکنش شایع یعنی غم، خشم و اضطراب را در فرد ایجاد می‌کند و با همین سه هیجان چهره بشر بد جلوه می‌کند. مثلا همین خشم در کشور ما باعث پرخاشگری‌های کلامی و درگیری‌های خیابانی شده و متاسفانه در سال‌های گذشته درگیری‌های خیابانی و پرخاشگری‌های زیادی داشتیم که برخی از آنها به مسائلی مثل اسیدپاشی ختم می‌شوند و جلوه بدی از جامعه ایران را نشان می‌دهد. متاسفانه به بسیاری از استان‌ها که سفر می‌کردم مسئولین استان از عصبی بودن مردم و پرخاشگری‌های موجود صحبت می‌کنند.
وی در تشریح سایر نیازها اظهار کرد: گروهی دیگر از نیازهای ما رشد اخلاقی و معنوی انسان است. یعنی انسان نیاز دارد که فضیلت‌های انسانی را در خود رشد دهد که این بحث جزو مباحثی است که جدیدا روانشناسان به آن توجه می‌کنند و همه ادیان نیز روی این مباحث تاکید دارند. حوزه چهارم نیازها حوزه اجتماعی است. اجتماع یعنی هرچی غیر از من. انسان‌ها باید حساسیت اجتماعی داشته باشند. حساسیت اجتماعی نیز نیاز به رشد اجتماعی دارد و رشد اجتماعی مستلزم این است که انسان از خودخواهی و خود محوری بیرون بیاید.
به گفته گلزاری، حوزه آخر نیازهای انسان نیازهای دینی و فطری است که در یک رویکرد زبان شناسی امانیستی و غیر دینی می‌خواستند این حوزه را مورد توجه قرار ندهند که موفق نشدند. بنابراین اگر بخواهیم انسان خوبی را تربیت کنیم باید نیازهای جسمی، روانی، اخلاقی، اجتماعی و دینی و فطری او تامین شده و رشد کند. ازدواج راه تامین و رشد این نیازهاست زیرا فرد با ازدواج مسئولیت پذیر شده و از خودخواهی و خود محوری بیرون می‌آید و می‌تواند در طولانی مدت یک موجود متعالی شود.
گلزاری در ادامه با برشمردن چالش‌های ازدواج در ایران گفت: نقطه اول چالش‌ها بی انگیزه بودن بخشی از جوانان در مورد ازدواج است و مطالعات ما نشان می‌دهد ۵۰ درصد دلیل بی انگیزگی جوانان مسائل اقتصادی و اشتغال است. میانگین نرخ بیکاری جوانان ۱۰ درصد بالاتر از نرخ بیکاری جامعه است. همچنین مسائل فرهنگی نیز مثل ترس از ازدواج، ترس از مسئولیت در این زمینه موثر است و باعث بروز ایجاد روابط نامشروع می‌شود. مجموعه اینها باعث شده که در کشور نزدیک به ۱۰ میلیون فرد در آستانه ازدواج داشته باشیم که مجرد هستند.
جوانان حاکمیت والدین را قبول ندارند
وی با بیان اینکه چالش دوم ما مشکل همسریابی است، اظهارکرد: به این معنی که برخی دختران و پسران انگیزه و امکانات ازدواج را دارند، اما فرد مناسب را پیدا نمی‌کنند. مکانیزم همسریابی در جامعه ما یک مکانیزم سنتی بوده اما این مسئله به دلایلی مثل گسترش شهرنشینی، هسته‌ای شدن خانواده‌ها و افزایش فاصله‌های اجتماعی دیگر جواب نمی‌دهد و جوانان هم حاکمیت والدین را قبول ندارند. این باعث می‌شود که بسیاری از دختران ما در تجردهای ناخواسته به سر ببرند و سنشان بالا رفته و به تجرد قطعی برسند. در پسران نیز به همین شکل است که روابط گسترده‌ای برقرار کرده و سپس دچار بدبینی شده و ازدواج نمی‌کنند. بنابراین مسئله همسریابی یک چالش در زمینه ازدواج شده است که منجر به ایجاد بیش از ۳۰۰ سایت ازدواج شده که زمینه‌های فریب را فراهم کرده است و ظاهرا از راه برخوردهای قانونی و تند نیز نمی‌توان جلوی آنها را گرفت.
موضوع ازدواج جوانان، موضوع حاکمیتی است
گلزاری ادامه داد: موضوع ازدواج جوانان یک موضوع حاکمیتی است و دولت و حکومت باید در آن ورود کند. گله عمده من از دستگاه‌های دولتی این است که مسئولین ما نگاه جدی به مقوله ازدواج نداشته و ازدواج را در یک وام ازدواج خلاصه کرده‌اند.
۹۰ درصد ازدواج‌های سنتی نیز به طلاق منجر شدند
معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان سومین مشکل ازدواج را مشاوره‌های قبل از ازدواج دانست و تصریح کرد: تنها علاقمندی دو طرف و در جریان قرار گرفتن خانواده‌ها کافی نیست؛ زیرا طبق آمار ۹۰ درصد ازدواج‌های سنتی نیز به طلاق منجر شدند. ما معتقدیم که زوج‌ها برای ازدواج باید از نظر اخلاقی، روانی و جسمی سالم باشند و تفکر هماهنگی از نظر فرهنگی و سبک زندگی داشته باشند. بنابراین مشاوره‌های قبل از ازدواج امری ضروری است. گلزاری گفت: مشکلی که ما در این زمینه داریم این است که چندین هزار مجوز تخصصی مشاوره ازدواج صادر شده اما درصد قابل توجهی از همکاران ما در زمینه مشاوره ازدواج صلاحیت ندارند؛ زیرا ما دوره‌های تخصصی در این زمینه در کشور نداریم. مسئله دیگر در این موضوع ورود روانپزشکان و روحانیون در حوزه مشاوره ازدواج است که اوضاع را آشفته می‌کند و نگرانم که مردم نگاهشان به جامعه متخصص منفی شود. ما باید یک رویکرد اسلامی ایرانی و تخصصی علمی در زمینه مشاوره ازدواج داشته باشیم.
وی در همین مورد افزود: در زمینه مشاوره ازدواج حرف من سامان دادن آنهاست. در این حوزه دولت دارد به صورت جدی کار می‌کند، به این صورت که بخش جوانان وزارت ورزش و جوانان با همکاری سازمان روانشناسی کشور، مراکز مشاوره قبل از ازدواج را سامان داده و مقررات گذاری می‌کند. برخی از شروطی که مشاوران ازدواج باید داشته باشند، داشتن سن بالای ۳۵ سال ، متاهل بودن، داشتن پروتکل علمی از حوزه و دانشگاه و داشتن مجوز از سازمان روانشناسی است که سعی بر این است که بحران مشاوره قبل از ازدواج را با این ساز و کار حل کنیم. همچنین سند مشاوره قبل از ازدواج را تدوین کرده و به تصویب رساندیم که این کار با همکاری ۱۰۰ مشاور دانشگاه بوده است.
وی با تاکید بر اینکه باید کاری کنیم که بعد از گذشت زمان، ازدواج سلامت بماند، گفت: ابتدا باید سعی کنیم که ازدواج سالم به دنیا بیاید. یک سوم ازدواج‌ها حتی ازدواج‌های سنتی ناقص و ناسالم به دنیا می‌آیند. بنابراین ورود مجردها به زندگی متاهلی نیاز به متخصص دارد و باید یک مثلث که یک راس آن جوانان، یک راس آن والدین و یک راس آن را مشاور تشکیل می‌دهد در ازدواج دخالت داشته باشند. حکومت و دولت نیز باید آموزش‌های لازم در این حوزه را به افراد بدهد. مثلا در حوزه آموزش‌های جنسی که بخش قابل توجهی از جوانان مرد ما در این زمینه مشکل دارند، وزارت بهداشت و وزارت ورزش و جوانان باید جلوی آموزش‌های بی رویه جنسی را گرفته و آموزش‌های صحیح در این زمینه بدهد.
گلزاری همچنین گفت: نکته دیگر ما این است که چگونه باید هنگام بحران مشاوره ، آموزش دهیم و نکته دیگر این است که در زمانی که مسائل خیلی جدی بروز می‌کند، متخصص با یک کار کارشناسی به این نتیجه می‌رسد که باید طلاق صورت بگیرد؛ اما زمانی که وارد پروسه طلاق می‌شویم با یک سری مشکلات قانونی مواجه هستیم مثلا در جایی که متخصص گفته است که دختری باید جدا شود اما شوهر او را طلاق نمی‌دهد این باعث سردرگمی دختر شده و در اینجا مشکل قانونی داریم. نکته آخر ما مدیریت بعد از طلاق است. ما در سال حدود ۱۶۰ تا ۱۸۰ هزار ازدواج داریم که میانگین طلاق ما ۲۰ درصد از این تعداد است. یعنی در سال نزدیک به ۱۰ هزار دختر جوان زیر ۳۰ سال طلاق گرفته و وارد جامعه می‌شوند. باید این تعداد ساماندهی و مدیریت شود و یک فرهنگ دینی و روشن در جامعه برای ازدواج آنها ایجاد شود نه اینکه آنها را رها کنیم.
گلزاری در پایان با بیان اینکه تمام نکات ذکر شده را در بخش جوانان وزارت ورزش و جوانان پیگیری می‌کنیم گفت: حل این مسائل یک موضوع فرابخشی است و وزارت بهداشت باید در این زمینه کمک کند. در حال حاضر ما دچار بحران خانواده شدیم که می‌توانیم این بحران را برطرف کنیم. معتقدم که وزارت بهداشت و وزارت ورزش و جوانان باید با همکاری رسانه‌هایی مثل صدا و سیما این بحران را برطرف کنیم البته کاری در زمینه همسریابی با موسسه تبیان در دست اجرا داریم و برای مشاوره قبل از ازدواج نیز پروتکلی را که ذکر شد ایجاد کردیم.
