بسته به اینکه بازار و نتایج مذاکرات هسته ای ایران و قدرت های جهانی چه مسیری را بپیمایند، احتمالا گام های بیشتری در آینده برداشته خواهد شد.
این گزارش افزود: در ماه دسامبر، روحانی بودجه کل کشور برای سال ۲۰۱۵ را بر مبنای قیمت متوسط بشکه ای ۷۲ دلار (از بشکه ای ۱۰۰ دلار در بودجه سال ۲۰۱۴) تقدیم مجلس کرد. اما نفت از آن زمان تاکنون باز هم کاهش یافته و به زیر ۵۰ دلار رسیده است و ممکن است در همین رقم باقی بماند. بنابراین دولت مجددا قیمت نفت را کاهش داده و این بار به ۴۰ دلار رسانده است. روحانی قصد دارد وابستگی ایران به نفت را از ۴۵ درصد کل درآمدها به حدود ۳۱.۵ درصد برساند.
افت شدید قیمت نفت در حالی است که ایران از چند سال قبل با مشکلات اقتصادی ناشی از سوء مدیریت، فساد و تحریم ها رنج می برد. نرخ تورم هرچند در طول سال گذشته نصف شده و به کمتر از ۲۰ درصد رسیده، اما همچنان بالاست.
ریال ایران در سال ۲۰۱۲ و در میان تشدید تحریم ها نیمی از ارزش خود را از دست داد و دیگر به ارزش قبلی اش باز نگشت. ارزش ریال پس از روی کار آمدن دولت روحانی در اوت ۲۰۱۳ افزایش یافت، اما بعدها مجددا افت کرد. تا پایان سال ۲۰۱۴، قیمت هر دلار آمریکا در بازار غیررسمی به ۳۵ هزار ریال رسید که اندکی نسبت به پایان دولت احمدی نژاد وضعیت بهتری داشت.
حتی وقتی که قیمت نفت در سال های اخیر بالا بوده، تحریم ها تاثیراتی جدی بر اقتصاد ایران گذاشته است. اما همان تحریم ها ممکن است موجب کاهش بخشی از درد ناشی از افت قیمت نفت شود. درآمدهای نفتی ایران در حال حاضر در کشورهای مشتری این کشور نگه داری می شود و تنها برای خرید کالا و خدمات تولیدی در آن کشورها می توان از آن استفاده کرد.
برای مدت بیش از ۲ سال، درآمدهای نفتی ایران در بانک های خارجی روی هم انباشته شده و به دلیل تحریم ها اجازه انتقال به ایران را نداشته اند. تا اوایل سال ۲۰۱۵، مجموع رقم دارایی های نفتی ایران در چین، هند و دیگر مشتریان نفتی این کشور به ده ها میلیارد دلار رسیده است. اکنون با کاهش قیمت نفت، تنها روند افزایش این دارایی ها کندتر خواهد شد.
به گفته تجار نفتی و منابع صنعتی، تهران شرایط اعتباری سخاوتمندانه ای را به مشتریان نفت خود پیشنهاد می دهد تا با تاخیر پول نفت خریداری شده را پرداخت نمایند. اما اگر درد ناشی از کاهش قیمت نفت به تاخیر بیافتد، این تاخیر چندان هم زیاد نخواهد بود.
به عقیده روحانی، چشم انداز اقتصادی ایران مستقیما به برداشته شدن تحریم ها و رابطه این کشور با جهان خارج گره خورده است.
مقامات ایرانی عربستان و آمریکا را مسئول افت قیمت نفت می دانند. روحانی و زنگنه، وزیر نفت، گفته اند که کاهش قیمت نفت یک توطئه سیاسی است. دیگر مقامات ایرانی نظیر حسن امیر عبداللهیان، معاون وزیر خارجه ایران نیز از عربستان خواسته اند تا به منظور افزایش قیمت، تولید خود را کاهش دهد.
اما عربستان معتقد است، این کشور یا اوپک کار چندانی نمی توانند برای افزایش قیمت ها انجام دهند. سعودی ها به جای کاهش تولید، می خواهند اجازه دهند، بازار خود تعادل را برقرار سازد.
کشورهای حاشیه خلیج فارس بیش از ایران به درآمدهای نفتی وابسته اند، اما آنها در طی ۵ سال گذشته، درآمدهای نفتی زیادی را ذخیره کرده اند تا بتوانند در مواقع اینچنینی بدون نگرانی از افت قیمت راه خود را ادامه دهند. عربستان،کویت، امارات و قطر ذخایر ارزی فراوانی دارند و فعلا می توانند وضعیت کنونی بازار را تحمل کنند. وضعیت برای بحرین و عمان دشوار تر است. اما بر خلاف ایران، کشورهای حاشیه خلیج فارس، به راحتی به منابع مالی و وام های بین المللی دسترسی دارند.
بنابراین به عقیده تحلیلگران، کاهش قیمت نفت، صنعت نفت و گاز را برای سرمایه گذاری ایران را با دشواری مواجه خواهد ساخت. اما نباید فراموش کرد که ایران دو بار در سال های اخیر (۱۹۹۹ و ۲۰۰۹) از افت شدید قیمت نفت به سلامت عبور کرده است.
