عباس آخوندی امروز با اشاره به اینکه پدیده خصوصی سازی قبل از اینکه به بهبود اقتصاد ملی منجر شود؛ در ایران کج و ناکارآمد متولد شده و توسط سیاستمداران مصادره شد، گفت: برای اصلاح اقتصاد ایران نیازمند بازخوانی خصوصی سازی در کشور هستیم و اگر بی پروا به این موضوع اقدام نکنیم به ادامه دادن این دیوارهای کج می پردازیم.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه خصوصی سازی در دنیا با هدف افزایش بهره وری اقتصاد ملی صورت گرفت، گفت: باید بررسی شود که خصوصی سازی در ایران آیا منجر به افزایش سرمایه گذاری و سرمایه گذاری مجدد در بنگاه ها شده است؟ آیا مدیریت بنگاه ها بهتر شده است؟ آیا می توان ادعا کرد که فناوری در این بنگاه‌ها بهتر شده است؟ آیا بهره‌وری عوامل انسانی بهتر از گذشته صورت می گیرد؟
او با بیان اینکه مطالعه ای در زمینه خصوصی سازی در اواخر سال ۹۱ و اوایل ۹۲ انجام داده ام که نتایج آن توسط اتاق بازرگانی منتشر شد، گفت: این نتایج نشان می‌دهد بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار ثروت ملی ایران در فرایند خصوصی سازی به نحوی، مالکیت آن از دولت به بیرون از آن منتقل شد و با وجود تأکید قانون اجرایی اصل ۴۴ قانون اساسی که می‌گوید در جریان خصوصی، مالکیت بخش خصوصی باید افزایش یابد؛ از این ۱۰۰ میلیارد دلار واگذاری، مالکیت بخش عمومی سهم بسیار اندکی داشت.
آخوندی گفت: در خصوصی سازی روش ناکارآمد سهام عدالت که کسی در ناکارآمدی آن تردیدی ندارد از جمله آنها است. همچنین بقیه سهام دولتی به دستگاه‌های شبه دولتی و شبه خصوصی واگذار شد.
او گفت: در بررسی ۴ لایه مالکیتی خریداران سهام دولتی مشخص شد که حداکثر ۴ درصد از آنچه که واگذار شده، واگذاری به بخش خصوصی بوده است. اینها نشان می‌دهد خصوصی سازی باید مورد بازنگری قرار گیرد و میزان مالکیت واگذار شده ثمره چند ده ها سال سرمایه گذاری دولت بوده است.
وزیر راه و شهرسازی گفت: فرآیند خصوصی سازی در ایران بیشتر شبیه حراج گذاشتن سرمایه ملی و تشکیل “دولت در سایه غیر پاسخگو” به مجلس و نهادهای نظارتی بوده است که این عامل یکی از ریشه های ناکارآمدی اقتصاد ایران است.
آخوندی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه باید ببینیم چرا بهره وری عوامل تولید و سرمایه در ایران دچار رکود شده است؟ با ذکر چند مثال در زمینه خصوصی سازی در حوزه راه وشهرسازی، بیان کرد: حدود ۱۵ سال است که خصوصی سازی در صنعت راه آهن انجام شده است. در دیدار با اعضای انجمن حمل و نقل ریلی پرسیدم در این سال‌هایی که بخش خصوصی در صنعت حمل ونقل ریلی فعالیت می کرده است، میزان سرمایه گذاری جدید توسط بخش خصوصی چقدر بوده است؟ که در خوشبینانه ترین حالت ۳۰۰ میلیون دلار اعلام کردند که سالی حدود۲۰ میلیون دلار می‌شود. این در حالی است که این میزان سرمایه گذاری، استهلاک صنعت راه آهن ایران را هم نمی تواند جبران کند.
وزیر راه وشهرسازی گفت: ما نرخ استهلاک صنعت راه آهن را هم در دهه گذشته در بخش‌های زیرساخت و ناوگان جبران نکرده ایم. این در حالی است که کشور دهه پرپولی را پشت سر گذاشته است.
این عضو هیأت دولت با اشاره به فعالیت شرکت‌های خصوصی در حمل ونقل هوایی این پرسش را مطرح کرد که در صنعت حمل ونقل هوایی با قیمت کل هواپیمای کشور چند تا بوئینگ ۷۴۷ می توان خرید؟ و گفت: ۱۸ شرکت هواپیمایی در کشور مشغول به کار هستند اما آنها در آغاز تولد پیر بوده اند. ایران گورستان هواپیماهای قدیمی شده است.
او در ادامه به بخش حمل و نقل جاده ای اشاره کرد و گفت: ۴۸۰ هزار کامیون و کشنده در جاده های ایران در حال حرکت است. ۱۲۷ هزار دستگاه عمرشان بالای ۲۵ سال است بر اساس مقررات، کامیون ها بعد از ۱۰ سال فرسوده محسوب می شوند و کامیون فرسوده در هر ۱۰۰ کیلومتر ۵۶ تا ۶۰ لیتر سوخت مصرف می کند. در حالی که کامیون‌های زیر ۱۰ سال در هر ۱۰۰ کیلومتر حدود ۳۰ تا ۳۲ لیتر سوخت مصرف می‌کند که این آمار نشان می‌دهد که این صنعت در حال فرسودگی است و اینها نشان می‌دهد که در حال حاضر از محل سرمایه ملی که از فروش نفت به دست می‌آید؛ هزینه ناکارآمدی صنعت کشور را می پردازیم. آخوندی تاکید کرد: ما نیازمند بازخوانی جدی هستیم و مجبوریم فرایند خصوصی سازی را مورد بازنگری قرار دهیم.
وزیر راه و شهرسازی عامل دیگر در کاهش بهره‌وری را نحوه شکل گیری پروژه ها در کشور دانست و گفت: حدود بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان منابع نظام بانکی ایران به مسکن مهر تخصیص داده شد و در حال حاضر یکی از علل اصلی تنگنای مالی نحوه تخصیص این منابع است.
او گفت: فارغ از مسائل سیاسی، مکان نامناسب، خدمات زیربنایی و روبنایی، روش های تأمین آب و فاضلاب، سیستم آموزشی و بهداشت و درمان، حمل و نقل از موضوعات مورد بحث در این طرح است. بازار هدف و مخاطب باید در طرح‌ها مورد توجه قرار گیرد.
آخوندی با اشاره به اینکه باید بررسی کرد که آیا هر طرحی کارآمدی نسبی دارد که این حجم از پول به آن تخصیص داده شود، گفت: ما به مویه کردن نمی‌توان کفایت کنیم. خطاهای بسیار بزرگ کشور را دچار تنگنای مالی کرده است و باید کالبدشکافی و بحث شود و جزئیات آن در نظام اداری ایران باید ثبت شود و جامعه ای که قدرت آموزش دیدن از تجربه ها را نداشته باشد نمی تواند رو به جلو باشد.
او گفت: سودمندی کنفرانس‌ها وقتی مشخص می شود که جمع بندی از آن حاصل شود و اجماع حرفه‌ای برای عدم تکرار تجربه های غلط باید باشد.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه یکی دیگر از مشکلات کشور بدهی دولت به پیمانکاران و تأمین کنندگان کالا و خدمات و نامشخص بودن میزان آن است، گفت: اگرچه آمار رسمی در خصوص میزان بدهی دولت سرجمع به پیمانکاران و تأمین کنندگان کالا و خدمات و بدهی دولت به بانک ها و بانک مرکزی در دست نیست؛ اما ارقام تکان دهنده است.
او گفت: در وزارت راه و شهرسازی صورت وضعیت های تأیید شده بدهی این وزراتخانه به پیمانکاران ۵۰۰۰ میلیارد تومان است که وزارتخانه های دیگر نیز مثل نفت و نیرو نیز بدهی هایی دارند که اگر بدهی دولت به بانک ها و بانک مرکزی را محاسبه کنیم حتماً رقم بزرگی خواهد شد.
آخوندی گفت: میزان بدهی دولت به بنگاه ها نشان می دهد که بنگاه ها در وضعیت فلج کننده قرار دارند. دولت در لایحه خروج از رکود با فروش اوراق بدهی پیش بینی پرداخت مطالبات پیمانکاران را کرده است.
او گفت: در سال گذشته ۲۴۰ هزار میلیارد تومان منابع بانکی بوده است که از این مقدار تنها ۱۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبارت جدید بوده است که بقیه آن شامل تجدید قراردادها و استمهال تسهیلات است.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه سخنانش بهره‌وری ناقص از دارایی‌های دولت و به عبارت دیگر نبود مدیریت دارایی دولت از مشکلات دیگر کشور دانست و توضیح داد: به عنوان مثال در حوزه زمین شهری، ما دارای دارایی های عظیمی هستیم و سازمان ملی زمین و مسکن نماینده دولت در تملک اراضی است. حال میزان نیاز به نقدینگی برای توسعه شهر بسیار کمتر از میزان سرمایه های موجود است. همین بحث را در مدیریت نفت، مدیریت راه ها و حاشیه راه ها و مدیریت راه آهن و ارزش اقتصادی ایستگاه های آن می توانید ببینید.
او گفت: مدیریت دارایی یکی از حوزه های عمده مدیریت مالی است. من از شما تقاضا می کنم برای نظام مدیریت دارایی در حوزه دولت بتوانید کمک کنید و پیشنهاد عملیاتی بدهید. وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: مطمئنم که از طریق مدیریت مالی در پس کرانه های بنادر می توانیم توسعه بزرگی داشته باشیم و در فرودگاه ها هم همینطور.
آخوندی با اشاره به اینکه مدتها است که گفته می‌شود وضعیت اقتصادی کشور در رکود تورمی قرار دارد و هم اکنون در شرایط سخت رکود با تورم نسبتا بالا هستیم، گفت: حدود شش هفته پیش بود که در همین سالن ( اجلاس سران) کنفرانس اقتصاد ایران برگزار شد که اصلی ترین مساله آن بررسی رکود در اقتصاد بود. در بیانه پایانی این کنفرانس تحلیل دوره‌های رونق، رکود و رشد اقتصاد ایران انجام شد و جمع بندی نهایی این کنفرانس می تواند برای ادامه بحث در دستور کار شما باشد.
او گفت: در دوره قبل از انقلاب تا سال ۱۳۵۷، میانگین رشد کشور حدود ۱۰ درصد بود که با وقوع انقلاب و قرارگرفتن در شرایط جنگ رشد منفی شد و سپس بعد از جنگ به رشد بیش از ۴ درصد داشتیم و در دوره اخیر رشد بیش از ۲ درصد و در برخی سالهای اخیر هم رشد منفی داشته‌ایم.
آخوندی گفت: مدتها است که کشور رشد دو رقمی را تجربه نکرده‌ایم و رشد در حد اقتصاد‌های کشورهای در حال توسعه که حدود ۸ درصد بوده است را تجربه نکرده‌ایم. ضرورت رشد حدود ۸ درصد مکرر مورد تاکید سیاستگذاران قرار گرفته است پس باید اندیشه‌ای برای رسیدن به این میزان رشد داشته باشیم.
این عضو هیأت دولت گفت: مدتها است در کشور بهره وری سرمایه در وضعیت چندان مناسبی قرار ندارد. مشخصاً در دو دهه گذشته با وجود درآمد سرشار نفت شاهد توسعه سرمایه گذاری ملی نبودیم و آنچه هم شده است از بهره وری آن مطمئن نیستیم. همچنین مدتها است بهره وری کل عوامل تولید در ایران نرخ پایین دارد که به عوامل مختلف مربوط می‌شود. در تمام برنامه های گذشته تأکید سیاستگذاران ملی بر این بوده که افزایش رشد سرمایه داشته باشیم. حال باید یکبار دیگر بازنگری کنیم که چرا نرخ بهره وری پایین است؟
او گفت: ایران دارای نیروی انسانی توانمند، منابع طبیعی قابل توجه و موقعیت جغرافیای مناسبی دارد که عدم رشد ما دلیلی بر ضرورت بازنگری در امور است.
وزیر راه وشهرسازی گفت: ما به حسابداران و مدیران مالی امید زیاد داریم و چشم به پیشنهادات شما دوخته ایم زیرا که بنگاه داری به خاطر مدیریت مالی موفق است و شما می توانید راهکارهای لازم را برای رسیدن به موفقیت بدهید.
