حامد شهبازی- “جو بایدن” معاون رییس جمهوری آمریکا در اکتبر ۲۰۱۴، متحدان آمریکا را به دلیل حمایت از گروه تروریستی داعش مورد انتقاد قرار داد و یک ماه پیش از آن نیز ژنرال دمپسی رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا خطاب به کمیته نیروهای مسلح سنا اعلام کرد که “متحدان عرب” آمریکا در حال حمایت مالی از این گروه هستند.
پس از آن بود که مقامات آمریکایی تلاش کردند بدون محکومیت شدید اقدامات حمایت آمیز متحدان آن از داعش، از اقدامات آنان فاصله بگیرند و حتی بایدن اینگونه موضعگیری کرد که مسلح شدن داعش از سوی متحدان عرب غیر عمدی بوده و سریعا از آنها عذرخواهی کرد. در این میان سناتور لیندسی گراهام در پاسخ به اظهارات دمپسی در مقام دفاع از تروریستهای داعش پرداخت و گفت که «آنها برای شکست دادن اسد تلاش می کنند و من بر این باورم که آنها دریافتند روشهایشان تا چه میزان احمقانه بوده است.»
این انتقاد ملایم واشنگتن از متحدان عربش در بحبوحه تلاشهای برخی مقامات آمریکایی برای متقاعد کردن سران کاخ سفید به منظور بمباران مواضع داعش صورت گرفت. در این مقطع زمانی، تروریستهای داعش به شرق سوریه و غرب عراق نفوذ کرده و آنها را تحت کنترل خود داشتند با این حال هیچ مدرک وجود ندارد که اثبات کند که دولت اوباما ماه‌ها قبل یا یک سال پیش از ماجراجویی‌های داعش دست به تلاشی جدی برای جلوگیری از کمک متحدان عرب خود به داعش برای تبدیل شدن به نیرویی بحران ساز در منطقه، زده است.
آمریکا بالشخصه به ارسال سلاح به مخالفان دولت بشار اسد ادامه داد به رغم این قطعیت که شماری از این محموله های سلاحهای پیشرفته به نحوی به دست تروریستهای داعش خواهند رسید و جالب آنکه “ابو اثیر” یکی از رهبران داعش با اشاره به گروه “ارتش آزاد سوریه” که تحت حمایت آمریکا قرار داشت، اعلام کرد که «ما از روابط خوبی با برادرانمان در ارتش آزاد سوریه برخورداریم.» وی در عین حال تاکید کرد که داعش موشکهای ضدهوایی و تجهیزات ضدتانک از ارتش آزاد سوریه “خریداری” کرده است.
با این حال اسناد اطلاعات نظامی آمریکا که به تازگی از طبقه بندی خارج شده از دست داشتن آمریکا در شکل گیری گروه تروریستی داعش حکایت دارد. این سند تحت عنوان “سری” به تاریخ اوت ۲۰۱۲در میان اسنادی قرار داشته که یک گروه محافظه کار به عنوان “دیده‌بان قضایی” به آن دسترسی یافته است.
گرچه رسانه های اصلی و سیاستمداران جمهوریخواه به دیگر اسناد در این مجموعه متمرکز شده اند که به حمله به کنسولگری آمریکا در بنغازی لیبی در سال ۲۰۱۲ مرتبط است، گزارش تهیه شده از سوی آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا در تناقض با روایت رسمی در قبال چگونگی ظهور داعش و شکل گیری گروه‌های مخالف بشار اسد در سوریه و رابطه آنها با حامیان خارجی قرار دارد.
“ماکس آبرامز” تحلیلگر مسائل تروریستی در این رابطه می گوید: «گزارش ۵ اوت آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا به نوبه خود مهر تاییدی بر اظهارات بشار اسد درباره مخالفانش در داخل و خارج سوریه است.»
این گزارش به دوره زمانی‌ای می پردازد که خشونتهای فراینده در عراق به عنوان اصلی مطبوعات آمریکا و پوشش جنگ در سوریه به اولویت اصلی رسانه های آمریکایی تبدیل شده و به بحثهایی در واشنگتن اشاره دارد که بیش از آنکه بر اتحاد نیروها علیه دولت اسد متمرکر باشد بر دولت اسد متمرکز است. در آن مقطع باور این حقیقت سخت به نظر می رسید که داعش هیولای دلخواه واشنگتن باشد اما بررسی سخنرانی‌های اوباما و دیگر مقامات ارشد وی از این واقعیت حکایت دارد که آنها حتی به نام این گروه تروریستی نیز اشاره ای نداشتند.
حتی پس از آنکه داعش در ژانویه ۲۰۱۴ فلوجه عراق را به کنترل خود در آورد، بحث درباره این گروه در تشکیلات تصمیم‌گیر آمریکا بشدت محدود بود. اما پیروزی‌های تروریستهای داعش در اواخر سال ۲۰۱۴ و سربریدنهای علنی آنها باعث شد که این گروه تروریستی در کانون توجهات قرار گیرد و آمریکا بپذیرد که هیولایی که ساخته برایش دردسرساز شده است.
جالب آنکه مقامات آمریکایی مدعی شدند که پیشرفتهای سریع داعش در مناطق مختلف باعث تعجب جامعه اطلاعاتی آمریکا شده است با این حال آژانس اطلاعات دفاعی در گزارش سال ۲۰۱۲ خود شکل گیری “حکومتی سلفی” در شرق سوریه پیش بینی کرده بود. این سازمان در عین حال اعلام کرد که گروه “حکومت اسلامی در عراق” ممکن است به “مواضع خود در موصل و رمادی باز گردد و اعلام “حکومت اسلامی” در غرب عراق و شرق سوریه نماید.
گزارش در عین حال می گوید که ایجاد حکومتی اسلامی دقیقا هدف اصلی دولتهای خارجی بوده که از مخالفان حمایت می کنند: «اگر اوضاع اجازه دهد احتمال ایجاد یک حکومت سلفی اعلام شده یا نشده در شرق سوریه وجود دارد و این دقیقا آنچیزی است که قدرتهای حامی مخالفان به منظور منزوی کردن رژیم سوریه که عمق راهبردی گسترش تشیع(عراق و ایران) محسوب می شود، خواهان آن هستند.»
سند پیش از این در بافتی نسبتا متفاوت “قدرتهای حامی” را به عنوان “قدرتهای غربی، کشورهای حوزه خلیج فارس و ترکیه” اعلام می کند. حال اگر کسی این سند را به نحوی تفسیر کند که آمریکا از جمع “قدرتهای حامی” مستثنی شود چرا یک سازمان اطلاعاتی آن خطاب به دولت متبوع خود اعلام می دارد که سیاستهای آن در این رابطه چه باید باشد؟ در واقع این گزارش فاش می کند که دولت آمریکا دستکم تا اوایل سال ۲۰۱۲ دریافته بود که کشورهای متحدش به دنبال ایجاد “حکومتی اسلامی” هستند. دو سال باید می گذشت تا ایالات متحده، نسبت به این تحولات واکنش نشان دهد آن هم زمانی که احساس کرد که منافعش از سوی داعش به خطر افتاده است.
در عین حال آمریکا در جنگی علیه دولت سوریه مشارکت کرد که گروه “حکومت اسلامی در عراق” را به نیروی ویران کننده و بحران ساز در منطقه تبدیل کرد. چنین نتیجه‌ای قابل پیش بینی بود و در واقع از سوی دولت آمریکا نیز پیش بینی شده بود چرا که خود در شکل گیری داعش نقش اصلی را ایفا کرده بود.
رابطه شکل گیری داعش و درگیری‌ها در سوریه
در حالی که سیاستمداران و تحلیلگران آمریکایی نوری المالکی نخست وزیر پیشین عراق و بشار اسد رییس جمهوری سوریه یا خروج نیروهای آمریکایی از عراق را مقصر اصلی قدرت گرفتن داعش به تصویر می کشند، گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا از این حقیقت حکایت دارد که ظهور داعش با رشد شورشها و آشوبها در سوریه ارتباط مستقیم دارد.
“براد هوف” روزنامه نگاری که به تحلیل گزارش آژانس اطلاعات دفاعی پرداخته می گوید: «گزارش این آژانس نشان داد که بذر شکل گیری “حکومت اسلامی” با فزاینده شدن آشوبها و درگیری‌ها در سوریه کاشته شد. هیچ اشاره ای به عقب نشینی نیروهای آمریکایی از عراق به عنوان عامل تسهیل کننده شکل گیری داعش نشده است.»
این در حالی است که مالکی نسبت به این امر که جنگ در سوریه عراق را نیز در بر خواهد گرفت هشدار داده بود اما آمریکا و متحدانش همچنان به حمایتها از درگیری‌ها در سوریه ادامه دادند. بمباران پراکنده و سبک مواضع داعش این باور بسیاری از عراقی‌ها را تشدید کرد که آمریکا خواهان از بین رفتن این گروه نیست.
بر اساس روایت رسمی، آمریکا خواهان تضعیف داعش در سوریه از طریق حمایت از شورشیان “میانه رو” بوده است.(اوباما به دلیل عدم تجهیز گروه‌های مخالف در سوریه با انتقادات مستمری مواجه بود.)
در واقع تصمیم آمریکا برای آموزش نیروهای منتخب خود اعترافی است به این واقعیت که واشنگتن در یافتن گروه‌های میانه رو به منظور حمایت از آنها در برابر دولت اسد ناتوان بوده است به گونه ای که رابرت فورد سفیر پیشین آمریکا اعتراف کرد « در حالی که گروه‌های تحت حمایت آمریکا با جبهه النصربه عنوان محصول جانبی گروه حکومت اسلامی در عراق همکاری می کردند، ما به برای مدتهای طولانی به راه دیگری توجه کرده بودیم.»
سند سال ۲۰۱۲ آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا تایید می کند که گروه‌های تندرو از همان ابتدا جبهه مخالفان را به کنترل خود در آورده بودند و سلفی‌ها، اخوان المسلمین و گروه القاعده در عراق مهمترین نیروهایی هستند که شورشها و درگیری‌ها در سوریه را هدایت می کنند. این سازمان در عین حال تصریح می کند که گروه القاعده در عراق از همان ابتدا از مخالفین سوریه حمایت می کرده است.
گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا از یک حقیقت دردناک پرده برداشته و آن اینکه نخستین مرحله از جنگ علیه دولت سوریه با هدف کمک به گروه تروریستی داعش بوده است و دست داشتن آمریکا در ظهور داعش امری غیر قابل اجتناب است.
آمریکا در مقاطع مختلف از زمان جنگ جهانی دوم به ویژه در دهه ۷۰ و ۸۰ در افغانستان اقدام به تسلیح، متحد کردن و تقویت گروه‌های شورشی کرده است و اکنون نیز واشنگتن با تشویق گروه‌های مسلح در سوریه به منظور همکاری با جبهه النصره، تداوم جنگ نیابتی را در سر می پروراند و در این رابطه به کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخی دیگر از کشورها، به منظور مسلح کردن ائتلاف مخالفین که شامل النصره و دیگر گروه‌های تندرو می شود، چراغ سبر نشان داده است.
اگر آمریکا به دنبال نابودی داعش و القاعده بود حمایت بی چون و چرا از آنها را متوقف می کرد اما با وجود آنکه این گروه‌ها به عنوان آلت دست در خدمت اهداف امپریالیستی سران کاخ سفید ایفای نقش می کنند، با انحراف از مسیر تعیین شده به بحرانی برای واشنگتن تبدیل شده اند و منافع آن را به خطر انداخته اند. شاید بحرانی دیگر در انتظار واشنگتن باشد.
