معاهده یا عهدنامه یک توافقنامه بین‌المللی است که میان کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی منعقد شده و مشمول حقوق بین‌الملل می‌باشد. معاهده واژه‌ای عام است و کنوانسیون، موافقتنامه بین‌المللی، توافقنامه، پروتکل، پیمان، میثاق و… را در بر می‌گیرد.
در اصل ۷۷ قانون اساسی آمده است” عهدنامه ها, مقاوله نامه ها, قراردادها و موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد”.همچنین دراصل ۱۲۵ قانون اساسی نیر این چنین آمده است”امضای عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، موافقت نامه ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولتها و همچنین امضای پیمان های مربوط به اتحادیه های بین المللی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی با رئیس جمهور یا نماینده قانونی او است”.
این در حالی است که علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی درباره درخواست نمایندگان مجلس مبنی بر تصویب متن برجام در پارلمان به عنوان یک موافقت نامه بین المللی گفت: برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد.این متن هنوز موافقت نامه، کنوانسیون یا معاهده بین المللی تلقی نمی شود، از این رو است که این متن را برنامه جامع اقدام مشترک نام گذاری کرده اند.
در همین رابطه نمایندگان مجلس برجام را یک توافقنامه بین المللی می دانند که نیاز به تصویب مجلس دارد،برخی از نمایندگان معتقدند توافقات بین المللی همان چیزی است که تحت عنوان توافق به آن دست یافته ایم حال اسم آن را برجام، توافق و یا جمع بندی گذاریم تفاوتی نمی کند.نمایندگان مجلس معتقدند برجام توافقی میان ایران و ۶ قدرت است و تعهداتی برای ایران تعیین شده است بنابراین توافق نامه بین المللی محسوب شده و طبق قانون اساسی باید به تصویب مجلس برسد.
در عین حال برخی از نمایندگان مجلس هم با اشاره به بررسی برجام در شورای عالی امنیت ملی امیدوارند مجلس وشورای عالی امنیت ملی سیاست واحدی را در قبال برجام در پیش گیرند و نظر واحدی درباره برجام داشته باشند.
متن کامل گفتگو با نمایندگان مجلس را در ارتباط با چگونگی بررسی برجام در مجلس در زیر بخوانید:
**نقوی حسینی:هر نوع توافق نامه بین المللی باید به تصویب مجلس برسد/ می توان در مورد پرونده هایی مکانیزم خاصی تعریف کرد
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: می توان درمورد پرونده هایی مکانیزم های خاصی تعریف کرد و در این میان پرونده هسته ای ایران و برجام می تواند مسیر خاصی را طی کند .
سید حسین نقوی حسینی درباره اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه “برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد”گفت: مبنای صحبت های وی درست نیست و نباید از توافق بین المللی تعبیر دیگری در جهت قانون گریزی داشته باشیم.
نماینده مردم ورامین و پیشوا در مجلس با اشاره به اینکه اصل ۷۷ قانون به صراحت گفته است هر نوع توافق و قرارداد بین المللی باید به تصویب مجلس برسد افزود: با توجه به این اصل راه گریزی وجود ندارد.بنابراین نباید توافق بر سر یکی از کلیدی ترین مسایل کشور را جزو توافق نامه بین المللی ندانیم،دربرجام ایران متعهد شده است و تعهدش حقوقی است و طرف مقابل هم حق و تکلیف هایی دارد بنابراین توافق نامه بین المللی است.
وی در عین حال گفت: می توان درمورد پرونده هایی مکانیزم های خاصی تعریف کرد و در این میان پرونده هسته ای ایران و برجام می تواند مسیر خاصی را طی کند .
نقوی حسینی در ادامه تصرح کرد: در جمهوری اسلامی ایران ارکانی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی امنیت ملی نیز وجود دارند که فعالیت ها و مصوباتشان براساس قانون مسیر خاص خود را طی می کند و ممکن است موضوعی که شورای عالی انقلاب فرهنگی ورود پیدا می کند و مصوبه ای تعیین می کند دیگر مجلس نسبت به آن موضوع ورود پیدا نمی کند. مسیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مسیر تصمیم گیری است بنابراین می توان برای پرونده هایی مسیر خاصی تعیین کنیم.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: در ارتباط با موضوع هسته ای مصوبه ای در مجلس تحت عنوان (الزام دولت به حفظ حقوق و دستارودهای هسته ای) داشتیم که به تایید شورای نگهبان نیز رسید و طبق آن دولت به مجلس گزارش می دهد و در مجلس بررسی می شود.
**حقیقت پور:برجام نیازمند تصویب در مجلس است
نایب رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: در مجلس توافق نامه های بین ایران و کشورهای دیگری آنهم در باره مسایل کوچکتر را بررسی و تصویب می کنیم بنابراین لزوم تصویب برجام که بین ایران و ۱+ ۵ است ضرورت دارد.
منصور حقیقت پور درباره اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه “برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد”گفت:از اینگونه اظهارات آقای صالحی متعجب شدم به دلیل اینکه ما در مجلس توافق نامه های بین دو کشور ایران و کشور دیگری آنهم در باره مسایل کوچکتر را بررسی و تصویب می کنیم.
نماینده مردم اردبیل، نمین، نیر و سرعین در مجلس ادامه داد: با توجه به این موضوع و زمانی که به عنوان مثال موافقتنامه عفو و بخشودگی زندنیان ایران و تایلند که بین دو کشور است نیاز به تصویب در مجلس دارد چگونه توافق نامه بین ایران و ۱+۵ نیازی به تصویب ندارد؟
به گفته حقیقت پور آقای صالحی مقداری در این مورد تندروی کرده است.
**شوهانی:بخشی هایی از برجام شامل تعهدات پروتکل الحاقی نیازمند تصویب مجلس است
همچنین احمد شوهانی با اشاره به اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه “برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد” گفت: حداقل اگر کل برجام نیازی به تصویب نداشته باشد پروتکل الحاقی که قطعا نیاز به تصویب دارد.
نماینده مردم ایلام در مجلس با اشاره به اینکه آقای صالحی نگران اقدام مجلس درمورد برجام نباشد تصریح کرد: همانطور که مجلس در طی دو سال گذشته و در جریان مذاکرات هسته ای نگاه حمایتی به مذاکرات داشته و با دولت تعامل کرده و با تیم مذاکره کننده همکاری لازم را انجام داده همچنان همینگونه عمل خواهد کرد و اقدامی خارج از چارچوب منافع ملی نخواهد داشت.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید براینکه طبق قانون برجام نیاز به تصویب در مجلس دارد گفت: برجام در کنگره آمریکا نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت بنابراین عقل هم حکم می کند که در مجلس ما هم نیاز به تصویب داشته باشد.
شوهانی تاکید کرد: مجلس به دلیل اهمیت موضوع بی تفاوت از کنار این موضوع نمی گذرد و در این رابطه هم رییس مجلس دستور تشکیل کمیسیون ویژه را داده است.بنابراین قطعا اهمیت موضوع در حدی است که باید به تصویب مجلس برسد.
**تایید برنامه جامع مشترک یا تصویب توافقنامه لوزان; مسئله این است!
دیگرعضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم گفت: علیرغم اختلاف نظرها در حال حاضر برجام در مراکز ذیربط در حال بررسی است و آنچه مسلم است این است که براساس قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای تیم مذاکره کننده باید گزارش کار را به مجلس و کمیسیون امنیت ملی ارایه دهد.
هادی شوشتری درباره اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه “برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد” گفت: در ابتدا باید به این موضوع اشاره کنم که به لحاظ ماهوی و یا شکلی هنوز بر سر اینکه برجام توافق نامه بین المللی است یا صرفا یک توافق نزاکتی اختلاف نظر وجود دارد.
نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس ادامه داد: علیرغم این اختلاف نظرها در حال حاضر برجام در مراکز ذیربط در حال بررسی است و آنچه مسلم است این است که براساس قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای تیم مذاکره کننده باید گزارش کار را به مجلس و کمیسیون امنت ملی ارایه دهد.همانگونه که در حال حاضر آقای ظریف و اعضای تیم مذاکره کننده گزارشات خود را به مجلس ارایه می دهند.
وی در عین حال با اشاره به اینکه طبق قانون موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس برسد گفت: در صورتی که برجام توافق نامه بین المللی محسوب شود می بایست در مجلس تصویب شود در غیر این صورت نیازی به تصویب نیست.
**جوکار:برجام توافقنامه بین المللی بوده و باید در مجلس تصویب شود
یکی دیگر از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: به طور قطع برجام توافق بین المللی بوده و از تمام توافق ها مهم تر است بنابراین نیاز به تصویب مجلس دارد.
محمد صالح جوکار درباره برخی اظهارات مبنی بر اینکه برجام توافق نامه بین المللی نیست که نیازی به تصویب مجلس داشته باشد گفت: زمانیکه توافق با کشوری به عنوان مثال در حوزه های اقتصادی،تجارت و یا استرداد مجرمان نیاز به تصویب مجلس دارد حال چطور می توان اظهاراتی مبنی بر عدم نیاز به تصویب برجام در مجلس که توافق با ۶ کشوراست را مطرح کرد و ادعا کرد که توافقنامه بین المللی نیست؟
نماینده مردم یزد و صدوق در مجلس با اشاره به اینکه به طور قطع برجام توافق بین المللی بوده و از تمام توافق ها مهم تر است افزود: چنین توافقی که مرتبط با مسایل علمی کشور، محدویت ها و بازرسی ها در بخش نظامی امنیتی است و پروتکلی دارد که خودش اهمیت ویژه ای دارد جنبه توافق نامه بین المللی نداشته باشد.
وی تاکید کرد: قطعا برجام توافقنامه بین المللی است و باید در مجلس بررسی شده و تصویب شود.
**کوثری:رسیدگی مجلس در مورد برجام با هماهنگی شورای عالی امنیت ملی انجام شود/برجام نیاز به تصویب در مجلس دارد
عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس گفت: رسیدگی مجلس به برجام باید با هماهنگی شورای عالی امنیت ملی انجام شود تا به این ترتیب یک سیاست را دنبال کنیم و شکافی در این مورد ایجاد نشود.
همچنین اسماعیل کوثری با اشاره به برخی اظهارات مبنی بر اینکه برجام توافق نامه بین المللی نیست که نیازی به تصویب مجلس داشته باشد گفت: باید از افرادی که اینگونه اظهارات را مطرح می کنند سوال کرد که مذاکره ایران با ۶ کشور بین المللی نیست؟ این عده معتقدند برجام در تاریخ بی نظیر است.بنابراین این جمله به معنی بین المللی بودن برجام است.
نماینده مردم تهران در مجلس ادامه داد: متاسفانه این عده در بیانات و رفتار دچار تناقض شده اند.در صورتی که اگر بنایی برای اجرا و اقدام درمورد برجام وجود ندارد و تعهد آور نیست پس توافق نامه بین المللی محسوب نمی شود اما اگر در برجام تعهداتی برای ایران مشخص شده است پس توافق نامه بین المللی محسوب می شود.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید بر اینکه برجام باید در مجلس مورد رسیدگی قرار گرفته و نیاز به تصویب مجلس است در عین حال تصریح کرد: رسیدگی مجلس باید با هماهنگی شورای عالی امنیت ملی انجام شود تا به این ترتیب یک سیاست را دنبال کنیم و شکافی در این مورد ایجاد نشود.
کوثری ادامه داد: افرادی که اظهاراتی مبنی بر اینکه برجام توافق نامه بین المللی نیست مطرح می کنند یا قصد فریب مردم را دارند یا تصور می کنند مردم اطلاعی از موضوعات ندارند.
**برجام به تصویب مجلس نیاز دارد/احتمال بالای تطابق نظرات شورای عالی امنیت ملی و مجلس درباره برجام
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه طبق اصول ۷۷ و ۱۲۵ قانون تمام معاهدات بین المللی باید به تصویب مجلس برسد تصریح کرد: مجلس طبق این اصول حق ورود به موضوع برجام را دارد.
حسین سبحانی نیا درباره اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه “برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد”گفت: برجام یکسری تعهدات و الزاماتی برای ما و طرف مقابل به وجود آورده است بنابراین توافق نامه بین المللی است و تفاوتی نمی کند که نام آن را برجام،جمع بندی و یا توافق بگذاریم.
نماینده مردم نیشابور در مجلس ضمن ابراز تعجب از اظهارات صالحی افزود: وی به خوبی می داند توافقات بین المللی همان چیزی است که تحت عنوان توافق به آن دست یافته ایم حال اسم آن را برجام،توافق و یا جمع بندی گذاریم تفاوتی نمی کند.
سبحانی نیا با اشاره به اینکه طبق اصول ۷۷ و ۱۲۵ قانون تمام معاهدات بین المللی باید به تصویب مجلس برسد تصریح کرد: مجلس طبق این اصول حق ورود به موضوع برجام را دارد.
این نماینده مجلس به بررسی برجام در شورای عالی امنیت ملی اشاره کرد و گفت: مجلس هم بنا به وظیفه قانونی خود در کمیسیون امنیت ملی،کمیسیون ویژه و صحن علنی مجلس در مورد برجام تصمیم گیری خواهد کرد و با توجه به اینکه برجام مسئله مهمی برای کشور است امیدواریم در جمع بندی نهایی، مجلس و شورای عالی امنیت ملی نظر واحدی داشته باشند.
**احمدی:برجام توافق نامه بین المللی بوده و نیاز به تصویب در مجلس دارد
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه طبق قانون اساسی هر گونه توافق نامه بین المللی باید در مجلس بررسی شده و نیاز به تصویب مجلس دارد گفت: در مورد برجام نیز چنین وضعیتی وجود دارد.
وحید احمدی با اشاره به برخی اظهارات مبنی بر اینکه برجام توافق نامه بین المللی نیست که نیازی به تصویب مجلس داشته باشد،گفت: ممکن است تلقی اینها این باشد که متن برجام جمع بندی مذاکرات است و توافق نامه بین المللی محسوب نمی شود اما طبق قانون هر گونه قرادادی که موجب تعهداتی برای ایران شود باید به تصویب مجلس برسد.
نماینده مردم کنگاور در مجلس ادامه داد: طبق برجام تعهداتی برای ایران ایجاد شده و ناچار هستیم برای سال ها نسبت به برخی مسایل پایبند ومتعهد باشیم.بنابراین برجام توافق نامه بین المللی محسوب می شود.
احمدی خاطر نشان کرد: طبق قانون اساسی هر گونه توافق نامه بین المللی باید در مجلس بررسی شده و نیاز به تصویب مجلس دارد.
**جعفرزاده‌ایمن‌آبادی:اقتضاء منافع ملی در شرایط کنونی بررسی و تصویب برجام در شورای عالی امنیت ملی است
عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت مجلس، با بیان اینکه تصویب برجام در مجلس ضرورت و جایگاه قانونی ندارد، گفت: به طور حتم منافع ملی در شرایط کنونی اقتضا می‌کند که متن برجام تنها در شورای عالی امنیت ملی بررسی و تصویب شود.
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی نیز با اشاره به موضوعات مطرح شده درباره تصویب متن برجام در مجلس به عنوان یک موافقتنامه بین‌المللی، گفت: توافق برجام به معنی تفاهم دو طرفه برای انجام امور و اقداماتی بوده و ورود مجلس برای تصویب این متن، هیچ ضروری ندارد.
نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه متن برجام را نمی‌توان در قالب یک موافقتنامه بین‌المللی گنجاند، افزود: به نظر من صحبت و استدلال‌های صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی درباره عدم نیاز تصویب برجام در مجلس کاملا درست است، از این‌رو لازم است که با هماهنگی شورای عالی امنیت ملی، موضوع برجام در شورا تعیین و تکلیف شود.
وی ادامه داد: از طرف دیگر مجلس، تنها طرح‌ها و لوایح و توافقنامه‌ها را به تصویب می‌رساند، اما به نظر من و بسیاری از کارشناسان، برجام مشمول هیچ یک از این بخش‌ها نمی‌شود، بنابراین اصرار برخی نمایندگان برای تصویب این متن، بیشتر شائبه سیاسی‌کاری دارد.
جعفرزاده‌ایمن‌آبادی تصریح کرد: به طور حتم منافع ملی در شرایط کنونی اقتضا می‌کند که متن برجام در شورای عالی امنیت ملی بررسی و تصویب شود، از طرف دیگر مجلس نمی‌تواند دولت را مجبور و موظف به ارائه لایحه درباره برجام کند./ خبرگزاری خانه ملت
