از جمله رویدادهای مهمی که در تاریخ ایران از جایگاه والایی برخوردار است، سفر امام رضا (ع) به ایران و استقرار ایشان در مرکز خلافت، یعنی مرو(خراسان) در جایگاه ولایتعهدی است. در اینجا، جغرافیای تاریخی، سیاسی و اجتماعی شهرهایی است که حضرت رضا (ع) به دستور مأمون از آن جا عبور کرده و یا در آن جا توقف داشته مهم به نظر می‌رسد. مبدأ این خط سیر، مدینه و مقصد آن مرو بود. مسیری که مأمون تاکید داشت حضرت رضا (ع) را از آن عبور دهد.
یکی از راه‌های متداول آن زمان به شمار می‌رفت و آن از مدینه به بصره و از طریق سوق الاهواز(اهواز) به فارس و سپس از راه کویر و بیابان میان ایالت‌های فارس و خراسان می‌گذشت و به مرو ختم می‌شد. این مسیر در نقشه با رنگ سبز مشخص شده است.
راه دیگری که در آن زمان متداول بود از مدینه به سمت کوفه و مدینه الاسلام (بغداد) می‌رفت و سپس از آن جا به سمت ری، قم و خراسان و بالاخره به مرو منتهی می‌شد. این مسیر در نقشه با رنگ زرد مشخص شده است و چنانکه ملاحظه می‌شود این مسیر در ابتدا تا معدن نقره و از نیشابور تا انتها ( مرو) با مسیر اول مشترک است.
ولی در نقد مسیر دوم می‌توان به این مطلب اشاره کرد: عبور از سه شهر کوفه، بغداد و قم؛ از این سه شهر کوفه و قم مرکز تجمع شیعیان در آغاز قرن سوم اسلامی بود و عبور امام رضا (ع) از این دو شهر می‌توانست به قدرتمندی شیعیان این نواحی و شورش احتمالی آنان بیانجامد و شهر سوم یعنی بغداد و مرکز تجمع و قدرت عباسیان که از ولایت عهدی امام رضا (ع) خشمگین بودند و آن را انتقال قدرت از آل عباس به آل علی (ع) قلمداد می‌کردند، پس در هر دو صورت این مسیر و انتخاب آن به زیان مأمون بوده است.
خبرگزاری دانشجو
