یک روز گرم تابستان که خسته در پیچ و خم بازار میرفتم حوالی خیابان پانزده خرداد نگاهم به تابلوی افتاد که روی آن نوشته بود بازارچه عودلاجان، یاد درس جغرافی و معرفی محله‌های قدیمی تهران افتادم، حال و هوای بازارچه شکل قدیمش را حفظ کرده بود، فقط قسمت‌هایی از سقف بازارچه تخریب شده بود و کسبه از این بابت گله مند …!
قرار بوده انگار هزینه مرمت سقف از سه بخش تامین شود، کسبه،میراث فرهنگی و شهرداری، که مثل برخی پرو‍ژه‌های اشتراکی دیگر ناتمام مانده …
مغازه‌ها از هر کالایی داشتند، از منبت کاری و صنایع دستی و … تا دکان فروش کالاهای وارداتی!
همانطور که وارد بازارچه شدم و چند متری گذشتم نوشته‌ای روی یک درب چوبی جلب توجه کرد…
تیمچه اکبریان اولین بانک در ایران
امروز در هر محله‌ای به وفور شاهد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری هستیم که بیشتر با شکل و ظاهری مدرن در حال ارائه خدمات بانکی به مردم هستند و این بنا که در دوره قاجار و در دومین سال حکومت آقا محمد خان قاجار برابر با ۱۱۹۵ هجری قمری« ۱۱۵۳ ه ش» ساخته شده است دارای تزئینات آجر کاری،در و پنجره چوبی و … میباشد که ابتدا به صنف زرگرها اختصاص داشته و در سال ۱۲۱۳ هجری قمری« ۱۱۷۱ ه ش» در زمان دومین سال حکومت فتحعلی شاه به عنوان اولین بانک در کشور شروع به کار کرده است.
تیمچه اکبریان که در تاریخ ۵/۸/۱۳۸۴ به شماره ۱۳۶۰۱ ثبت ملی شده است و دارای مالکیت خصوصی است، با حوض پر از آبش در بدو ورود به میهمانان خوشامد میگوید، این بنا طی مرمتی که با هزینه شخصی انجام گرفته، در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی با کاربری سفره خانه سنتی آغاز به کار کرده است و شاید تنوع غذاهایش به اندازه رستوران‌های لوکس نبوده و تنها دیزی و کشک بادمجان و چای و … باشد، اما ساعتی نشستن در این فضا تلنگری است بر ما که روزگار میگذرد و از آن گذشته‌ها تنها آجرها ماندند نه آدمها …
این بنای عهد قجری که حدود ۵۵۰۰ مترمربع مساحت دارد در جنوب و شمال سه اشکوب و در غرب چهار اشکوبه است، سقف فضای باز مرکزی گنبدی شکل است و حجره و ایوان ها در دو طبقه قرینه چیدمان گشته است،پل ارتباطی طبقه فوقانی یک راهرو چوبی است و زیرزمین این بنا با طاق و تویزه و آجر ساخته شده است.
این سفره خانه سنتی که روزگاری محل مبادلات مالی بوده محیطی دنج و آرام است، حس و حال فرش‌های لاکی و پشتی‌هایش در کنار تنپوش آجری دیوارهایش هزار حرف ناگفته دارد، مردم آن روزها دلخوشی‌هایشان کوچک بود و قلبهایشان بزرگ، ورود عنصری به اسم رقابت در زندگی امروز موجب شده سطح رضایت قشری ازمردم از زندگی منوط به داشته‌یشان نباشد و صرفا برتری نسبت به دیگران ملاک رضایتمندی افراد شده است.
اگر روزی گذرتان به حوالی بازار افتاد نگاهی بر اولین بانک در ایران بیاندازید و اندکی به آنهایی بیاندیشید که روزگاری از آن کوچه گذر کردند و امروز تنها یادی از آنها مانده و نامی …
این سفره خانه سنتی که واقع در خیابان پانزده خرداد،بازراچه عودلاجان است، روزهای تعطیل نیز از حوالی یازده صبح تا حوالی غروب پذیرای میهمانان است.
یادداشت : سارا تمیزکار
