«باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری آمریکا در نامه‌ای به یک سناتور این کشور به تشریح گزینه‌هایی پرداخته که کشورش در حالت عدم پایبندی تهران به مفاد «برجام» برای اعمال فشار بر ایران از آن استفاده خواهد کرد.
اوباما در این نامه به سناتور «ران وایدن» خاطرنشان می‌کند که «اجرای برجام، در راستای منافع امنیت ملی آمریکا، اسرائیل و در کل، منطقه، است.»
رئیس‌جمهوری آمریکا این نامه را در تاریخ ۷ سپتامبر نوشته اما پایگاه خبری المانیتور روز پنجشنبه متن کامل آن را منتشر کرده است.
اوباما همچنین در اظهاراتی آمیخته به ادعا تأکید کرده سند «برجام» تمامی مسیرهای ایران برای دست‌یابی به سلاح‌های اتمی را مسدود می‌کند.
کشورهای غربی به رهبری آمریکا ادعا می‌کنند برنامه هسته‌ای ایران دارای جنبه‌های نظامی است. جمهوری اسلامی ایران همواره قاطعانه این ادعاها را رد کرده است.
کشورهای غربی علاوه بر این با استناد به شواهدی مورد تردید ادعا کرده‌اند ایران در گذشته در سایت نظامی پارچین، آزمایش‌هایی در زمینه انفجارهای هسته‌ای انجام داده است.
اوباما در همین زمینه تأکید کرده است: «من همچنان درباره تلاشهای مخفیانه ایران در گذشته محتاط هستم. به همین دلیل است که ما در برجام جامع‌ترین نظامِ به دست‌آمده از طریق مذاکره تا کنون برای راستی‌آزمایی یک برنامه هسته‌ای و نظارت بر آن را تدارک دیده‌ایم.»
رئیس دولت آمریکا با اشاره به مباحثات انجام شده در کنگره آمریکا درباره گزینه‌های پیش روی آمریکا برای مقابله با حالت فرضی نقض توافق از سوی ایران می‌نویسد: «بگذارید به شما اطمینان دهم که در صورت عدم پایبندی ایران به برجام، طیف گسترده‌ای از واکنش‌های یکجانبه و چندجانبه وجود دارد که ما و شریکان‌مان می‌توانیم از انها استفاده کنیم.»
اوباما در ادامه می‌افزاید: «هر گونه تلاش از جانب ایران برای آزمودن اینکه می‌تواند از تبعات نقض برجام طفره برود را جدی می‌گیریم.»
رئیس‌جمهور آمریکا وجود بازگشت خودکار تحریم‌ها یا مکانیسم ماشه را یکی از ابزارهای «بی‌سابقه» برای حفظ فشار بر ایران در صورت نقض برجام دانسته است. او می‌نویسد: «در وهله اول، درک ماهیت بی‌سابقه ماده برگشت‌پذیری خودکار که در این توافق تعبیه شده حائز اهمیت است.»
او در ادامه استدلال می‌کند: «این ماده ضمانت می‌کند که شورای امنیت، در صورت اعتقاد آمریکا مبنی بر عدم پایبندی ایران به تعهداتش وفق برجام تحریم‌های سازمان ملل را مجدداً اعمال می‌کند و هیچ کشوری نمی‌تواند در بازگشت خودکار این تحریم‌های چند جانبه مانع‌تراشی کند.»
رئیس‌جمهوری آمریکا با خاطرنشان کردن اینکه در صورتی که واشنگتن معتقد باشد ایران به یکی از تعهداتش تحت برجام پایبند نبوده می‌تواند موضوع را به «کمیسیون مشترک» حل اختلافات ارجاع دهد، می‌افزاید: «در صورتی که نگرانی‌های ما حل نشده و رضایت ما جلب نشود می‌توانیم این تحریم‌ها را به طور یکجانبه باز گردانیم.»
اوباما به علاوه تصریح می‌کند شرکت‌های تجاری اروپا، در صورت بازگشت خودکار تحریم‌ها، همانند تمامی شرکت‌های دیگر، ملزم به فسخ تمامی قراردهای منعقد شده با ایران خواهند بود و در غیراین صورت با تحریم مواجه خواهند شد.
رئیس دولت آمریکا با توجه به این اهرم فشار پیش‌بینی می‌کند کمیسیون مشترک حل اختلافات برجام طیف گسترده‌ای از مناقشات مربوط به عدم پایبندی به این سند را حل و فصل کند.
او می‌نویسد: «از آنجا که این اهرم فشار گسترده‌ای در اختیار ما قرار می‌دهد، انتظار داریم کمیسیون مشترک طیف گسترده‌ای از مناقشاتی که احتمالاً پیرامون موضوعات پایبندی طرح می‌شوند را حل و فصل کند.»
اوباما در ادامه تصریح می‌کند حتی در صورت عدم موفقیت کمیسیون مشترک در حل اختلافات پیرامون این موضوعات باز هم خللی در توانایی اعمال یکجانبه تحریم‌ها وجود نخواهد داشت: «در صورتی که کمیسیون مشترک چنین نکند (نتواند اختلافات را حل و فصل کند) هیچ کشوری نمی‌تواند در توانایی ما برای بازگرداندن آن تحریم‌ها مانع‌تراشی کند.»
خبرگزاری فارس یک روز بعد از تصویب قطعنامه تأییدکننده «برجام» در شورای امنیت با توجه به عواملی نظیر سلب حق وتو از روسیه و چین و ترکیب کمیسیون مشترک حل اختلاف، بازگشت‌پذیری خودکار تحریم‌ها را «ضعیف‌ترین بند برجام» توصیف کرده بود.
اوباما در ادامه این نامه به انتقاداتی از نمایندگان کنگره پاسخ داده که مدعی هستند معماری تحریم‌ها، حتی در صورت عدم پایبندی ایران به مفاد توافق، فرو خواهد پاشید.
وی می‌نویسد: «دقیقاً به دلیل دیپلماسی‌ای که ما برای ایجاد نظام تحریم‌ها و مذاکره برجام دنبال کرده‌ایم، من مطمئن هستم که ما می‌توانیم برای موارد نقض توافق از سوی ایران، تبعاتی تحمیل کنیم، بدون اینکه به تنهایی مجبور باشیم چنین کنیم.»
اوباما در توضیح بیشتر می‌نویسد: «علاوه بر ماده بازگشت‌پذیری چندجانبه، آمریکا و شریکان اروپایی ما، هر زمان که ایران به تعهداتش پایبند نباشد می‌توانند تحریم‌های خود ما را بازگردانند.»
رئیس دولت آمریکا اضافه می‌کند: «متحدان اروپایی ما تصریح کرده‌اند که برای تحمیل مجدد تحریم‌های یکجانبه با ما همراه خواهند شد و به ما گفته‌اند در صورت وجود موارد افزایش تدریجی عدول ایران از «برجام» آماده تحمیل مجدد تحریم‌های اتحادیه اروپا به صورت هم‌ارز به و نحو مقتضی خواهند بود تا از بابت جلوگیری از چنین موارد عدم پایبندی هم اطمینان حاصل شود.»
اوباما همکاری نزدیک آمریکا با متحدان اروپایی در طول فرایند مذاکرات برای رسیدن به برجام را نیز از دیگر عوامل همراهی این کشورها با آمریکا، در حالت فرضی نقض توافق از سوی ایران دانسته است.
رئیس دولت آمریکا در ادامه به تشریح گزینه‌های دیگری پرداخته که زعم وی می‌توانند در صورت نقض توافق از سوی ایران «فشارهای دقیق و هم‌ارز» بر این کشور وارد کنند: «ایالات متحد، همچنین طیفی از دیگر گزینه‌های افزایش‌یابنده‌ای در اختیار دارد که می‌تواند در صورت وجود موارد عدم پایبندی از جانب ایران با توسل به آنها فشارهای هم‌ارز و دقیقی به این کشور اعمال کند.»
اوباما در توصیف این گزینه‌ها می‌نویسد: «به عنوان مثال، ما می‌توانیم برخی از تحریم‌های معین آمریکا را مجدداً اعمال کنیم و یا به تناسب عدم پایبندی ایران به برجام، در پی تهیه فهرست‌های تحریمی معین برآئیم.»
رئیس‌جمهور آمریکا می‌نویسد: «در روش دیگر، می‌توانیم از تأیید انتقالات حساس مرتبط با هسته‌ای برای برنامه صلح‌آمیز ایران ذیل کانال خرید ایجاد شده متعاقب برجام جلوگیری کنیم.»
رئیس‌جمهور آمریکا می‌نویسد علی‌رغم این، ضروری است که آمریکا و متحدان این کشور، از انعطاف‌پذیری لازم برای تصمیم‌گیری‌های مقتضی درباره واکنش به موارد نقض توافق از سوی ایران برخوردار باشند.
اوباما تأکید کرده کنگره در جریان تمامی ابعاد پایبندی ایران به مفاد برجام قرار خواهد گرفت.
رئیس دولت آمریکا در پایان نامه خود تأکید کرده است: «در نهایت، من از زمان روی کار آمدن، سیاست پیشگیرانه را در دستور کار قرار داده‌ام. برجام، هیچ یک از گزینه‌های ما برای جلوگیری از دست‌یابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای را از بین نمی‌برد. همان‌طور که بارها تأکید کرده‌ام، دولت من از تمامی ابزارهای لازم برای رسیدن به این هدف، از جمله ابزارهای نظامی استفاده خواهد کرد.
