مجله مهر – امیر محب ملکی: نبرد با آهن سرد و بالابردن وزنه ۲۶۴ کیلوگرمی توسط «الکسی لوچوف» روس در نخستین ساعات روز هشتم آذرماه سال جاری، پایانی بود براقتدار وزنه‌برداری ایران در دسته سنگین وزن جهان. این جوان روسی در حرکت یک ضربه با مهار وزنه ۲۱۱ کیلوگرمی قهرمان جهان شد و در حرکت دو ضرب با موفقیت برابر وزنه ۲۶۴ کیلوگرمی، رکوردی که از المپیک سیدنی در اختیار حسین رضازاده بود را یک کیلوگرم ارتقا داد و در مجموع با ۴۷۵ کیلوگرم، نام وزنه‌بردار کشورمان را پس از مدتها از فهرست رکورداران دنیا حذف کرد.
رکوردشکنی این جوان روسی که با ناکامی تیم ملی وزنه‌برداری ایران در غیاب بهداد سلیمی مصدوم تکمیل شد، روز تلخی را برای مردم و ورزش کشور رقم زد اما ناراحتی ایرانی‌ها به خاطر از دست رفتن این رکورد افسانه‌ای تنها ۲۵ روز دوام داشت زیرا عصر روز سوم دی‌ماه سایت فدراسیون جهانی وزنه‌برداری از دوپینگی بودن «لچوف» و حذف رکوردهایش از فدراسیون جهانی خبر داد.
این شوک خبری تلخ و تکان‌دهنده هرچند ورزش دنیا را تحت تاثیر قرار داد اما برای ورزش ایران اتفاق خوبی بود زیرا باعث بازگشت نام حسین رضازاده که بارها اعلام کرده «دوست دارم رکوردهایم توسط یک ایرانی شکسته شود» در فهرست رکورداران این وزن دنیا شد. هرچند مقامات روسی با طرح این ادعای عجیب که وزنه‌بردار فوق سنگین این کشور از قبل مجاز به استفاده از دارو بوده زیرا از ناحیه رباط آسیب دیدگی داشته است، سعی در زیر سوال بردن این اتفاق تلخ بودند اما بار دیگر پدیده شوم دوپینگ یک قربانی بزرگ گرفت تا چهره ورزش قهرمانی دنیا خصوصا در رشته وزنه‌برداری را مخدوش‌تر کند.
در گذشته هم چهره‌های مطرحی بودند که به خاطر دوپینگ برای مدت کوتاه یا بصورت همیشگی با ورزش قهرمانی وداع کردند، چهره‌هایی که گاه هواداران بسیار خود را به خاطر این اقدام ناجوانمردانه مایوس کردند. در زیر به برخی از این چهره‌های مشهور اشاره می‌شود.
نخستین دوپینگی تاریخ
هانس گونار لیجینوال ورزشکار سوئدی به نوعی نخستین مورد مثبت دوپینگ پس از تشکل کمیته بین‌المللی دوپینگ در سال ۱۹۶۷ میلادی بوده است. او که در رشته ۵ گانه «دوندگی در شرایط سخت، سوارکاری، تیراندازی، شنا و شمشیربازی» فعالیت داشت در المپیک سال ۱۹۶۴ در شهر توکیو به مقام سوم دست پیدا کرد.
در سال ۱۹۶۸ و در جریان بازی‌های المپیک در مکزیکو سیتی این ورزشکار به همراه تیم سوئد در رشته ۵ گانه شرکت کرد و با وجود این که اعضای این تیم موفق شدند تا در این ۵ رشته مدال‌های مختلفی را کسب کنند اما در جواب آزمایش ها مشخص شد لیجوانل الکل مصرف کرده است. این مساله باعث شد تا هم مدال‌های این ورزشکار و هم مدال سایر نفرات این تیم پس گرفته شود.
دوپینگی با پرونده هزار صفحه‌ای
لانس آرمسترانگ عجیب‌ترین و طولانی‌ترین پرونده دوپینگ در دنیا مربوط به این دوچرخه‌سوار آمریکایی است. فاتح هفت دوره «تور دو فرانس» که یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین رقابتهای دنیا محسوب می‌شود و قهرمان عرصه نبرد با سرطان است. لانس آرمسترانگ که در سال ۱۹۹۶ به سرطان مبتلا شد، در تصمیمی قابل تحسین، دست به مبارزه با این بیماری کشنده زد و پس از حدود یکسال، در سال۱۹۹۷ به تیم ملی دوچرخه‌سواری آمریکا بازگشت تا در سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۵ افتخارات بزرگی را در این رشته ورزشی خصوصا در تور دو فرانس کسب کند.
پس از این موفقیت‌ها اما آژانس مبارزه با دوپینگ آمریکا در گزارشی هزار صفحه‌ای آرمسترانگ را متهم به دوپینگ کرد تا پرده از پیچیده‌ترین و حرفه‌ای‌ترین دوپینگ تاریخ ورزش بردارد. گزارش این آژانس شامل شهادت با قید سوگند ۲۶ نفر از جمله ۱۵ نفر از هم تیمی‌های پیشین او بود. این دوچرخه‌سوار مشهور در این خصوص اظهار نظری نکرد اما از ریاست بنیاد خیریه سرطان «لایو استرانگ» استعفا داد.
در پی این اتهام، فدراسیون بین‌المللی دوچرخه‌سواری با تایید محرومیت‌های آژانس ضد دوپینگ آمریکا، آرمسترانگ را تا آخر عمر از فعالیت‌های مرتبط با دوچرخه‌سواری محروم کرد و تمام عنوان‌هایش را پس گرفت. همچنین اعلام کرد تمامی عنوان‌هایی که این اسطوره بزرگ دوچرخه‌سواری از ژانویه سال ۱۹۹۸ میلادی به بعد کسب کرده، به خاطر استفاده پیگیر از مواد انرژی‌زا از درجه اعتبار ساقط است.
سریعترین مردی که محروم شد
بن جانسون دونده سیاه پوست کانادایی که متولد کشور جامائیکا بوده، یکی از موارد مشهور در عرصه دوپینگ است. این ورزشکار در دهه ۸۰ میلادی در تیم ملی دوومیدانی کانادا عضو بود و در المپیک ۱۹۸۴ موفق شد تا یک مدال برنز در رقابت ۴ در ۱۰۰ متری انفرادی و همچنین مسابقات تیمی کسب کند. در فاصله این بازی‌ها تا المپیک ۱۹۸۸ وی توانست رکوردهای بسیاری را در ورزش دوومیدانی ثبت کند.
او در این سال‌ها رقابت شدیدی را با «کارل لویس» دونده آمریکایی داشت و لویس به دوپینگ کردن رقیبش مشکوک بود. در مسابقات المپیک سال ۱۹۸۸ لویس در دور مقدماتی ۱۰۰ متر اول شد اما نهایتا این جانسون بود که مدال طلا را به دست آورد. اما سه روز بعد ماده ممنوعه «Stanozolol» در نمونه ادرار جانسون کشف شد، مدالش پس گرفته و از ورزش محروم شد. وی در سال ۱۹۹۱ میلادی دوباره به ورزش بازگشت اما مجددا به دلیل دوپینگ محروم شد تا مادام‌العمر از حضور در فعالیت‌های ورزشی محروم شود.
تنیسور مشهور و فرار از محرومیت
آندره آغاسی تنیسور بزرگ آمریکایی که ۹ مسابقه جایزه بزرگ تنیس را با کسب عنوان قهرمانی پشت سر گذاشت و مدتها در رتبه نخست رده بندی بهترین‌های تنیس جهان قرار داشت، در سال ۲۰۰۳ از دنیای از دنیای قهرمانی خداحافظی کرد.
این تنیسور در کتاب زندگینامه خود اشاره کرده که در سال ۱۹۹۷ از مواد نیروزا استفاده کرده اما به دروغ به مسئولان آزمایش دوپینگ گفته است که به طور سهوی با مصرف یک نوشیدنی دچار این اتفاق شده است. پس از اعتراف آغاسی، راجر فدرر و مارات سافین با انتقاد از او خواستار پس گیری تمامی مدال‌هایش شدند اما هیچ وقت این اتفاق نیفتاد تا او با خوش شانسی مشکلش ختم به خیر شود.
خاموشی زودهنگام چهره‌های ایرانی
امیر علی‌اکبری و سعید علی‌حسینی دو چهره نام آشنای ورزش ایران هستند، ستارگان جوانی که خیلی‌ها آنها را قهرمانان رشته‌های خود در عرصه مسابقات بین‌المللی می‌دانستند و حتی مدال طلا المپیک را هم برای‌شان کنار گذاشته بودند.
علی‌اکبری فرنگی‌کار سنگین وزن ایران بود که ابتدا به دلیل دوپینگ حضور در مسابقات المپیک ۲۰۱۰ لندن را از دست داد، چهره‌ای که مدعی اصلی مدال طلای آن رقابتها بود و سپس بعد از درخشش در مسابقات جهانی ۲۰۱۳ پوداپست مجارستان و کسب مدال طلا، بازهم آزمایشش مثبت درآمد تا برای همیشه از حضور در عرصه کشتی محروم شود. او که در وزن خود بی‌رقیب بود، می‌توانست با ادامه روند روبه رشدش در المپیک آینده هم طلا بگیرد اما اسیر پدیده شوم دوپینگ شد.
علی‌حسینی هم نابغه جوان وزنه‌برداری ایران بود که ابتدا در ۵ روز مانده به مسابقات جهانی ۲۰۰۶، نامش در بین ۱۰ وزنه‌بردار دوپینگی قرار گرفت و پس از اینکه در سال ۱۳۸۹، دوباره به انجام دوپینگ محکوم شد، وداع تلخی با عرصه قهرمانی داشت. هرچند پرونده این ورزشکار همچنان مفتتوح بود زیرا خیلی‌ها معتقدند سعید اسیر دسیسه‌ای بزرگ شده است. هرچند دادگاه عالی ورزش محکومیت این ورزشکار را به ۱۲ سال تقلیل داده اما همچنان این امیدواری وجود دارد که محرومیتش کمتر هم شود.
از مارادونا تا فوتبالیست‌هایی که تست ندادند
ستاره افسانه‌ای تاریخ فوتبال جهان که در جام جهانی سال‌های ۱۹۸۶ و ۱۹۹۰ با آرژانتین خوش درخشیده بود، پس از مثبت شدن آزمایش دوپینگش در جام جهانی ۱۹۹۴، با برجا گذاشتن خاطره‌ای تلخ به کشورش بازگردانده شد. مارادونا که مدتی هم به کوکائین معتاد شد، اعلام کرد با توافق فیفا از داروی کاهش وزن برای حضور در جام جهانی ۱۹۹۴ استفاده کرده و این اتهام را نپذیرفت، هرچند بزودی از عرصه بازیگری کنار رفت.
ریو فردیناند دیگر چهره مشهور فوتبال است که اسیر مشکلات دوپینگ شد. البته او از دادن آزمایش دوپینگ امتناع کرد تا با محرومیت ۸ ماه و پرداخت جریمه ۵۰ هزار پوندی محکوم شود. مدافع منچستریونایتد که به عنوان اولین بازیکن فوتبال به علت ندادن تست دوپینگ دچار محرومیت شد، به همین دلیل فرصت حضور در یورو ۲۰۰۴ را از دست داد.
از سوی دیگر و در سال ۲۰۱۱ حبیب کولوتوره از دادن آزمایش دوپینگ پس از دربی منچستر اجتناب کرد زیرا چند قرص رژیمی همسرش را به اشتباه مصرف کرده بود. مدافع باشگاه منچسترسیتی به دلیل مثبت شدن آزمایش دوپینگش ۶ هفته دستمزد (معادل ۷۴۰ هزار پوند) دریافت نکرد و ۶ ماه نیز از سوی اتحادیه فوتبال انگلیس محروم شد.
آدرین موتو بازیکن چلسی با مصرف کوکائین، رسوایی بزرگی را ایجاد کرد. مورینیو پس از فهمیدن این جریان، بی‌درنگ این مهاجم رومانیایی را از ترکیب تیمش کنار گذاشت تا موتو علاوه بر مثبت شدن آزمایش دوپینگش دیگر محبوبیت گذشته را نداشته باشد.
اعتراف یک شوهر به دوپینگ همسر و ستاره‌های محروم
ماریان جونز بانوی دونده آمریکایی یکی دیگر از موارد معروف دوپینگ در المپیک است. این دونده پیش از المپیک ۲۰۰۰ سیدنی در مسابقات اسپانیا و کره‌جنوبی مدال‌های طلا و نقره را کسب کرد اما بعد از المپیک و به خاطر اتفاقی جالب محروم شود. پس از پایان آن رقابتها «سی جی هانتر» همسر جونز که یک پرتاب‌گر وزنه است، اعتراف کرد که ماریان و خودش در آن رقابتها از ماده «steroids» استفاده کرده است، اتفاقی که باعث ضبط شدن مدال‌های این دونده و عدم بازگشتش به مسابقات بین‌المللی شد.
اتفاق تلخ دیگر در ورزش دوومیدانی به دوپینگ ستاره‌های دوی سرعت مربوط می‌شود؛ جائیکه با مثبت اعلام شدن آزمایش «آسافا پاول»، «تایسون گای» و چند ورزشکار دیگر، شوک بزرگی به این رشته وارد شد. هرچند پاول جامائیکایی که تا سال ۲۰۰۸ رکورددار دوی ۱۰۰ متر جهان بود، اعلام کرد که «هیچ ماده ممنوعه‌ای را عامدانه مصرف نکرده» و تایسون گای آمریکایی دومین مرد سریع تاریخ دوومیدانی با صراحت تاکید کرد «من اهل این جور داستان‌ها و خرابکاری‌ها نیست» اما به خاطر استفاده از مواد نیروزا از حضور در چندین مسابقه بین‌المللی محروم شد.
