روند پرشتاب تحولات ساختاری در زندگی بشر امروز و قرار گرفتن انسانها در تنگناهای بی احساس و
بی روح مصنوعات صنعتی و الکترونیکی، نیاز و گرایش انسانها را به شاخص های فطری و محیط های فرهنگی و طبیعی افزایش داده است. گرایش عمومی بشر به محیط های اصیل و طبیعی با توجه به روند رشد جمعیت و محدودیت این منابع ازیک سو و آثار شگرف اقتصادی رجوع گردشگران به جوامع میزبان از سوی دیگر گردشگری را به عنوان یک صنعت بزرگ و متنوع تبدیل کرده است.
امروزه گردشگری به ویژه گردشگری روستایی به عنوان یکی از شاخص های مهم اقتصاد، در سطوح ملی و بین المللی، حرف اول را در جهان می زند و بیشتر کشورهای جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه، برای اقتصادی کردن مواهب فرهنگی (میراث) و طبیعی، در برنامه ریزی کلان اقتصادی، این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغالزایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی، هدف قرار داده اند. علاوه بر جنبه های اقتصادی این صنعت، گردشگری می تواند تغییرات فرهنگی و اجتماعی مهمی در جوامع میزبان ایجاد کند و از طریق توزیع درآمد، اشتغالزایی و کاهش فقر، باعث توسعه و پیشرفت اجتماعی، سلامت عمومی و رفاه اجتماعی شود.
نواحی روستایی با کارکردهای سنتی خود، یعنی کشاورزی، دامداری و. .. از مناطق به حال خود رها شده، توسعه نیافته و محروم قلمداد می شوند. کمبود امکانات اولیه معیشتی در این مناطق، به ویژه در کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه، فقر اقتصادی و فقدان فرصت های شغلی پایدار و مناسب، به مهاجرت بی رویه نیروهای بومی این مناطق به شهرها منجر شده که حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ و برخی مشکلات اجتماعی و افزایش جمعیت و فراموشی هنر، صنایع دستی، ویژگی های منحصر به فرد فرهنگی، خالی شدن روستاها با معماری بومی و بافت زیبای سنتی، از جمله آن است.
بنابراین، توسعه گردشگری روستایی، پاسخی مناسب و عنصر اساسی جهت فقرزدایی و کاهش مهاجرت، حفظ ویژگی های فرهنگ سنتی، حفظ منابع طبیعی و فرهنگی، تقویت غرور ملی و ایجاد فرصت های شغلی در کنار فعالیت های کشاورزی و دامداری در مناطق روستایی دور افتاده است و یکی از راههای حل مشکلات اقتصادی اجتماعی این مناطق محسوب می شود. «بررسی درک هال و رابرت (Roberts & Derek Hall) در زمینه گردشگری نشان می دهد که گردشگری در مناطق روستایی ۱۰ تا ۲۰ درصد تمامی فعالیت های جهانگردی را شامل می شود.» و. .. «بررسی دیگری نشان می دهد که ۲۳ درصد از گردشگران کشورهای اروپایی، مناطق ییلاقی و روستایی را برای گذراندن تعطیلات انتخاب می کنند. » بر این اساس، نواحی روستایی، محلی مناسب برای توسعه پایدار گردشگری است.
ایران نیز یکی از کشورهایی است که از جاذبه های گردشگری گوناگون (جلوه های طبیعی و طبیعت چهار فصل، اماکن تاریخی و مذهبی و. .. ) برخوردار می باشد و تقاضا برای دیدن جای جای این سرزمین کهن رو به افزایش است. بهره برداری از این موقعیت، نیازمند ایجاد فضای مساعدی است که در قالب
برنامه ریزی جامع و فراگیر، توسعه گردشگری خاصه از نوع روستایی آن قابل تحقق و پاسخ به یکی از دغدغه های اقتصادی کشور و جوامع روستایی، یعنی بیکاری است.
برای ایجاد توسعه در هر کشوری، ساز و کارها و ابزارهای گوناگونی نیاز است که به کارگیری صحیح این ساز و کارها (سیاستها و برنامه ها) و ابزارها (وسایل و هزینه ها) باعث پیشرفت و توسعه مادی و معنوی جوامع می شود. یکی از ابزارها (شاخص ها)ی توسعه اجتماعی، گسترش و رونق گردشگری روستایی است. گردشگری روستایی (اکوتوریسم) از مهمترین جاذبه های بخش گردشگری است و «سالانه میلیون ها نفر به منظور دیدن از مناطق زیبا و خوش آب و هوا و استفاده از آبهای معدنی و درمانی، تفریح و استراحت، جذب طبیعت می شوند که علاوه بر دیدن و ایجاد اشتغال، برداشت های فرهنگی واجتماعی از جاذبه ها و تعامل با مردم منطقه از آثار گوناگون آن است.»
ایران نیز با در اختیار داشتن قابلیتها و جاذبه های طبیعی فراوان می تواند مقصد گردشگران حتی جهانگردان باشد. زیرا «کشورمان از لحاظ قابلیت های اکوتوریستی در بین پنج کشور اول جهان قرار دارد.
«به تاکید سازمان جهانی گردشگری (WTO) رشد گردشگری روستایی در جهان چنان پر شتاب است که می توان این قرن را قرن گردشگری روستایی نامید. به گزارش این سازمان، در حالی که رشد عمومی صنعت گردشگری بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ بین ۳/۴ تا حداکثر ۷/۶ درصد پیش بینی می شود، یافته های موجود بیانگر آن است که بیشترین قسمت از این رشد در بخش گردشگری روستایی خواهد بود.»
طبق آمار سازمان جهانی گردشگری (WTO)، «۷۰۲ میلیون و شصت هزار گردشگر در سال ۲۰۰۳ از
جاذبه های مختلف کشورهای جهان دیدن کردند، که رقم پانصد و چهارده میلیارد دلار عاید کشورهای میزبان شده و سهم ایران نیز در این سال (۱۳۹۰) از شمار گردشگران خارجی هفتصد هزار گردشگری، یعنی نه صدم درصد بوده است. سهم ایران از درآمد گردشگری خارجی هفت صدم درصد (۳۱۵ میلیون دلار ) بود که باز هم درآمد بسیار ناچیز است
لازم به توضیح است، «درآمد کشورمان از محل فروش نفت (با احتساب هر بشکه ۳۰ دلار) در سال ۱۳۸۳ بالغ بربیست میلیارد دلار می شود.» در حالی که کشورهای فرانسه، اسپانیا از محل ورود گردشگران
(با توجه به اینکه هر گردشگر هزار دلار هزینه می کند) در سال ۲۰۰۴ به ترتیب هشتاد (۸۰) و پنجاه و دو (۵۲) میلیارد دلار درآمد داشتند، که فرانسه بیش از سه برابر و اسپانیا بیش از دو برابر صادرات سالانه
نفت مان درآمد داشته اند!! «در یازده ماه سال ۲۰۰۴، فرانسه پذیرای ۷۶ میلیون گردشگر و اسپانیا میزبان ۵۱ میلیون گردشگر بوده است.» یادآوری می شود که نفت از منابع تجدید پذیر نیست، در حالی که در صنعت گردشگری نه تنها کاهش منابع مطرح نیست بلکه سبب رشد سرمایه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خواهد شد. باید توجه داشت که معرفی و رونق گردشگری روستایی در کشورهایی که از راه صنعت گردشگری درآمد هنگفتی کسب می کنند، از جایگاه مهمی برخوردار است.
