مسئول پروژه احیای نسل ببر مازندران در میانکاله پیشینه ورود ببر سیبری به ایران را این گونه توضیح می‌دهد: روسها برای بازی‌های المپیک سوچی که نماد آن پلنگ بود از ایران دو پلنگ خواستند. پیشنهادی که در قبال دریافت یک جفت ببر سیبریایی به منظور احیای نسل ببر مازندارن در میانکاله پذیرفته شد. روسها، پلنگهای ما را برای آغاز بازی‌ها لازم داشتند. ما هم از آنان خواستیم با همان هواپیمای اختصاصی که برای بردن پلنگها به ایران می‌آیند، ببرها را برایمان بیاورند.
هوشنگ ضیایی در توضیح این که چرا ببرهایی که قرار بود در پناهگاه حیات وحش میانکاله و در دل طبیعت زندگی کنند سر از قفس درآوردند، می‌گوید: ببرهای سیبریایی آمدند اما میانکاله هنوز برای پذیرایی از آنها آماده نبود. به ناچار موقتا ببرها را در باغ وحش ارم مستقر کردیم. اما پس از چند ماه، شعله‌های بیماری مشمشه با راه پیدا کردن گوشت الاغ آلوده به جیره غذایی گربه سانان این باغ وحش، ببر نر سیبری را گرفتار کرد و حیوان به مرگی سخت جان سپرد.
قربانیان دیگر شعله های مشمشه، شیرهای باغ وحش بودند که به دستور سازمان دامپزشکی وقت به دلیل احتمال ابتلا به بیماری مشمشه حکم معدوم سازی دریافت کردند. حکمی که توسط مدیران وقت باغ وحش ارم به اجرا در آمد. محمود قاضی مرعشی، دامپزشک و کارشناس دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: شیرهای بالغ را پس از مقید کردن سر بریدند و توله ها را زنده سوزاندند و در گودالی از آهک دفن کردند.
تنها بازمانده شعله‌های مشمشه اسیر قرنطینه شد
ببر ماده سیبریایی که روسها نام اولسیا بر او نهاده بودند تنها بازمانده آن شعله‌های بیرحم است. بازمانده‌ای در خاکستر آن حادثه تلخ، که در قرنطینه‌ای محروم از نور آفتاب و در حسرت ملاقات آسمان ۵ سال روزگار گذراند. قرنطینه‌ای که به گفته مسئولان باغ وحش، سازمان دامپزشکی و محیط زیست نه تنها استاندارد نبود بلکه فاجعه بود.
شادی مدرس، فعال محیط زیست می‌گوید: وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی همواره نظر بر معدوم سازی داشتند اما سازمان حفاظت محیط زیست زیر بار نمی‌رفت و با تاکید بر سالم بودن ببر سیبری، اصرار بر انتقالش به یکی از دو باغ وحش تهران یا قزوین داشت. سرانجام در آبان ماه ۹۳ نامه ای با بیش از ۱۳۰۰ امضا برای وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال کردیم و خواستیم پیش از معدوم سازی از ببر سیبری آزمایش مشمشه بعمل آید و حیوان تنها در صورت مثبت بودن نتیجه، از نعمت حیات محروم شود.
به گفته مدرس با نامه موافقت شد. وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی طی جلسه ای شرط کردند، سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان تنها متولی این ببر، او را به جایگاهی بدون امکان بازدید عموم و دور از مناطق مسکونی منتقل کند تا در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش حیوان تا آخر عمر در آن جایگاه بماند و در صورت منفی بودن، به مکان مورد نظر سازمان حفاظت محیط زیست منتقل شود. به این ترتیب سایه گزینه معدوم سازی برای همیشه از سرنوشت ببر سیبری کنار رفت.
مدرس در ادامه با اعلام این که سازمان حفاظت محیط زیست بدون در نظر گرفتن شرط فوق، باغ وحش قزوین را به عنوان گزینه پیشنهادی ارائه داد، می‌گوید: باغ وحش قزوین پس از بازدید مورد تایید سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت واقع نشد. گزینه پیشنهادی دوم سازمان حفاظت محیط زیست، جایگاهی طراحی شده برای ببر واقع در منطقه حفاظت شده سمسکنده بود که پس از بازدید به منظور آزمایش و در صورت لزوم، نگهداری ببر تا پایان عمر مورد تایید سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت قرار گرفت.
صورتجلسه میان مسئولان وزارت کشور، سازمان دامپزشکی و سازمان محیط زیست امضا شد و مقرر شد ببر سیبری در شهریور ماه ۹۴ به سمسکنده ساری منتقل شود، صورتجلسه ای که دو ماه بعد توسط ناصر مهردادی، مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست مازندران وتو شد و مسئولان سازمان از عمل به صورتجلسه امضا شده صرفنظر کردند. مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست بالا بودن مخارج انتقال و هزینه نگهداری از این ببر در منطقه حفاظت شده را نیز به عنوان یکی دیگر از دلایل انصراف از پیشنهادشان مطرح کردند.
مدرس با اعلام این که «در نامه ای سرگشاده به معصومه ابتکار، جویای پاسخی برای این خلف وعده سازمان حفاظت محیط زیست شدیم» می‌گوید: پاسخ این بود که حل مشکلات ناشی از ورود برنامه ریزی این ببر در دولت گذشته امروز برای سازمان از اولویت برخوردار نیست. پاسخی تلخ و غیرمسئولانه که حکایت از تسویه حسابهای سیاسی داشت و به ارسال نامه ای به همراه شرح کامل ماوقع از سوی دوستداران ببر میهمان برای محمدرضا تابش رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی انجامید.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس نامه را با یادداشتی به معصومه ابتکار ارجاع داد. در این یادداشت آمده بود: با توجه به پیگیری‌های چندین ساله و سوابق امر، لطفا دستور اقدام موثر صادر فرمایید تا خدای ناکرده حادثه سوئی پیش نیاید.
اما نامه رئیس فراکسیون مجلس هم افاقه نکرد و با پیگیری فعالان محیط زیست سازمان دامپزشکی با خونگیری در ارم بدون جابجایی حیوان موافقت کرد. ۲۱ روز بعد از خونگیری، در موعد مقرر، موسسه سرم سازی رازی نتیجه این آزمایش را منفی اعلام کرد و سازمان دامپزشکی در جلسه ای با اعلام پاک بودن ببر سیبری از سازمان محیط زیست خواست در اسرع وقت نسبت به خروج حیوان از شرایط نامناسب قرنطینه و انتقالش به مکان مورد نظر اقدام کند.
به این ترتیب ببر سیبری ۲۹ آذز ماه ۹۴ به جایگاهی که به گفته مدیر باغ وحش ۳۰۰ مترمربع مساحت دارد، مجهز به حوضچه، درخت، تخت و امکانات لازم برای نگهداری از این گربه سان بزرگ منتقل شد.
شادی مدرس درباره انتقال ببر سیبری از قرنطینه به باغ وحش می‌گوید: انتقال ببر سیبری به جایگاه ارم هرچند با رویای زیبا و دست نیافتنی رهاسازی ببری که در اسارت متولد شده و بدون آموختن زندگی و شکار در طبیعت، ۵ سال از طلایی ترین سالهای عمرش را بدون هیچگونه فعالیت عضلانی در اتاقکی تاریک گذرانده فرسنگها فاصله دارد اما می‌تواند از معدود خبرهای خوش زیست محیطی امسال باشد.
هرچند که این جایگاه اسارت ۳۰۰ متری در مقابل قلمرو ۱۰۰ کیلومتری ببر، قفسی بیش نیست اما دست کم بار دیگر نگاه او را با آسمان پیوند می‌دهد و لذت لمس خاک را به یادش می‌آورد تا در همسایگی دو ببر بنگال تاریکی ۵ سال تنهایی را به فراموشی بسپارد.
از ببر سیبری تنها یک بار توله خواهیم گرفت
اما هنوز بحث‌ها بر سر انتقال ببر سیبری به باغ وحش ارم پایان نگرفته که ای
رج جهانگیر مدیرعامل مجموعه ارم سبز خبر از ورود قریب الوقوع جفت نر برای ببر سیبری داد.
او در پاسخ به نگرانی فعالان محیط زیست از امکان توله کشی از ببر سیبری که باغ وحش، نام «آفتاب» بر او نهاده در حضور رسانه ها وعده داد که ببر سیبری پس از اولین زایمان، عقیم خواهد شد و دوقلوهای متولد شده برای بقای نسل این گونه کمیاب جانوری که در حال حاضر کمتر از ۵۰۰ مورد در جهان موجود است در ایران به یادگار خواهند ماند.
به این ترتیب ببر سیبری ماده از قفسی کوچک و بدون نور به جایگاه اسارت تازه‌ای منتقل شده و حالا قرار است ببر نر دیگری هم به این جایگاه منتقل شود تا قفس ۳۰۰ متری ببر سیبری از این پس محل نگهداری دو ببر و توله‌های احتمالی آنان باشد.
