محمد علی خطیب در خصوص وعده اشتغال پنج میلیونی دولت، اظهار داشت: اگر اشتغال یک برنامه بلندمدت در نظر گرفته شود مطمئناً برای رسیدن به آن نیاز است تا به عوامل دیگری که در میزان اشتغال تاثیرگذار هستند توجه شده و عملکرد لازم را داشته باشند.
این کارشناس اقتصادی یکی از مهم‌‌ترین عوامل موثر در ایجاد اشتغال را سرمایهگذاری دانست و گفت: سرمایهگذاری نیز از رشد اقتصادی تاثیر می‌گیرد لذا چگونگی دستیابی به نرخ اشتغال بالا در بلندمدت منوط به این است که نرخ سرمایهگذاری در حد معقول بوده و زمینه برای سرمایهگذاری کافی وجود داشته باشد.
*نرخ رشد اقتصادی امکان ایجاد ۵ میلیون شغل را نمی‌دهد
وی با اشاره به اینکه سرمایهگذاری به میزان رشد درآمد نیز بستگی دارد، بیان داشت: اگر رشد اقتصادی در حد معمول باشد طبیعتاً قدرت مصرف و پس‌انداز جامعه افزایش یافته و این پس‌اندازهاست که می‌توانند سرمایهگذاری شوند.
خطیب با بیان مطالب فوق عنوان کرد: با توجه به اینکه بانک مرکزی رشد اقتصادی سال ۸۸ را ۳٫۴ اعلام کرده، سال ۸۹ اعلام نشده و پیش‌بینی می‌شود که رشد سال ۹۰ در بهترین وضعیت ۲٫۹ باشد به نظر می‌رسد نرخ رشد اقتصادی طی سال‌های اخیر نتواند به اندازه کافی زمینه را برای سرمایهگذاری فراهم کند و لذا اشتغال ۵ میلیونی امکان‌پذیر نباشد.
*لازمه ایجاد ۵ میلیون شغل رشد ۱۲ درصدی است
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه این میزان شغل نیاز به حداقل رشد ۱۰ تا ۱۲ درصدی را دارد، اظهار داشت: با توجه به اینکه عوامل زیادی در رشد اقتصادی تاثیر گذار هستند دستیابی به این میزان رشد امکان پذیر نیست.
وی در ادامه دلایل عدم دستیابی به رشد ۱۰ درصدی را تشریح کرد: به طور کلی بازدهی تولید پایین است، میزان سرمایهگذاری نیز به دلایل مختلف در حد معقول نیست ضمن اینکه مسائل خارج محیطی مانند عواملی که در رابطه با سیاست خارجی و سرمایهگذاری داخلی و خارجی مطرح است باید در کنار هم دیده و بررسی شود تا بتوان ارزیابی قابل قبولی داشت.
*پنج میلیون شغل با سرمایهگذاری در بازار سکه و ارز محقق نمی‌شود
خطیب در خصوص تناسب میزان نقدینگی جامعه با ایجاد این میزان اشتغال اظهار داشت: در جامعه نقدینگی زیاد و فراوانی وجود داشته اما بیشتر به سمت بخش‌های غیرمولد حرکت می‌کنند و این یکی از عواملی است که مانع از رسیدن به رشد و اشتغال بالا می‌شود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: بخش عظیمی از منابع در حوزه خدمات بانکی است و به طور غیرعادی تعداد بانک‌ها افزایش یافته است و این نشان از این دارد که منابع به جای تولید در خدمات صرف شده است.
خطیب بیان داشت: با بررسی وضعیت نقدینگی می‌توان دریافت که حجم بالایی از نقدینگی در بخش خدمات بانکداری و بخشی در بازار ارز و طلا مورد استفاده قرار گرفته است و کمتر به تولید پرداخته شده است.
وی معتقد است: برای تحقق این میزان اشتغال باید شرایطی فراهم شود که نقدینگی به سمت بخش‌های مولد سوق پیدا کند اما نقدینگی سرگردان که در گذشته در بخش زمین و ساختمان بود اکنون به بازار سکه و ارز رسیده است و حتی منابع بانکی در ساخت و ساز، خرید کالا و دلالی صرف شده و مورد توجه قرار می‌گیرد و لذا نمی‌توان انتظار ایجاد ۵ میلیون شغل را داشت.
*پتانسیل‌های کارآفرینی بالقوه است بالفعل شود
خطیب راجع به پتانسیل‌های کارآفرینی، بیان داشت: پتانسیل‌های بالقوه وجود دارد اما باید بالفعل شود و بالفعل شدن با مشکلاتی روبروست. هنگامی که سیاست‌های انقباضی پولی را در پیش گرفته‌ایم و بانک‌ها نمی‌توانند و یا سیاست‌ها بر این مبنا نیست که سرمایه در گردش مورد نیاز بنگاه‌ها را تامین کنند نمی‌توان انتظار داشت که بنگاه‌های اقتصادی بتوانند میزان اشتغال‌شان را افزایش دهند.
وی با بیان اینکه بخش عظیمی از سرمایهگذاری بنگاه‌ها از منابع بانک‌ها و تسهیلات بانکی تامین می‌شود، ادامه داد: در حال حاضر این تسهیلات وجود نداشته و از عوامل متعددی متاثر می‌شود از یک سو منابع بانکی در اختیار دولت قرار گرفته و دولت به سیستم بانکی مقروض است از سوی دیگر به دلیل سیاست انقباضی که بانک مرکزی در پیش گرفته است تسهیلات تامین نمی‌شود در ضمن اینکه هزینه تولید افزایش پیدا کرده و سهم صنعت از یارانه‌ها پرداخت نشده است که تمام این عوامل باعث بروز مشکلاتی در سرمایهگذاری، عامل اصلی اشتغال، شده است.
*اشتغال یک برنامه بلند مدت است با بنگاه‌های زود بازده اتفاق نمی‌افتد
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه اشتغال یک پروسه بلندمدت بوده و در زمان کوتاه محقق نمی‌شود، بیان داشت: با توجه به این نکته نباید هر فردی که یک شغل ایجاد می‌کند تسهیلات دریافت کند طرح بنگاه‌های زودبازده نتوانست موفقیت لازم را در اشتغال بوجود آورد اشتغال در بلندمدت محقق می‌شود و نیاز دارد که بازده تولید و تولید افزایش یاید تا زمینه برای سرمایهگذاری بیشتر امکان‌پذیر شود.
خطیب عنوان کرد: تا هنگامی که شرایط سرمایهگذاری و حداقل‌های آن مهیا نباشد اشتغال ایجاد نمی‌شود. با توجه به اینکه سود استقراض در بازار آزاد به ۴۰ درصد نیز می‌رسد، چگونه می‌توان با این نرخ سود، سرمایهگذاری را تشویق کرد.
* سیاست ایجاد اشتغال با تعطیلی بنگاه‌ها همخوانی ندارد
وی در خصوص مشکلات کارآفرینان، اظهار داشت: اگر سیاست دولت بر پایه ایجاد اشتغال بیشتر باشد در درجه اول باید میزان اشتغال موجود حفظ شود در حالی که اکنون شاهد تعطیلی واحدهای تولیدی و کارآفرین هستیم که نمی‌توانند هزینه‌های کارگر را بپردازند و در واقع فتیله فعالیت بر حداقل‌هاست
این کارشناس اقتصادی در ادامه تشریح کرد: فعالیت حداقلی به دلیل عدم وجود سیاست‌های تشویقی و سیاست‌هایی که بتواند تسهیلات برای سرمایه‌گذاران و یا کارآفرینان را فراهم کند، است. ضمن اینکه منابع در بخش‌های غیرمولد که اشتغال‌زاد نبوده و سود بالایی دارند صرف شده است در واقع سیاستی که بتواند سرمایهگذاری مولد را تحریک کند وجود ندارد.
*تک بعدی انگاشتن اتفاقات، خطای وعده اشتغال ۵ میلیونی را به دنبال دارد
خطیب در ادامه متذکر شد: اقتصاد دستور پذیر نیست و نمی‌توان با دستور بیان کرد که این میزان شغل ایجاد شود ابتدا باید بررسی شود که برای ایجاد این میزان اشتغال سایر موارد باید چه تغییری کنند و تاثیر آن را بر عوامل دیگر بررسی کرد.
وی در ادمه افزود: هنگامی که یک متغیر و یا پدیده اقتصادی تک‌بعدی در نظر گرفته می‌شود و تاثیر سایر عوامل بر آن نادیده انگاشته می‌شود در حالی که باید به صورت مجموعه دیده شوند یک سری خطاهایی مانند وعده اشتغال ۵ میلیونی اتفاق می‌افتد.
وی عنوان کرد: هر چند برای کاهش نرخ بیکاری ۱۴٫۵ درصدی و یک رقمی کردن آن نیاز به این میزان اشتغال وجود دارد اما باید بررسی شود که شرایط فراهم است یا خیر و یا چه باید کرد که زمینه فراهم شود؛ اما فقط عنوان می‌شود که باید اشتغال ایجاد شود تا نرخ بیکاری کاهش و با رکود اقتصادی مقابله شود.
این کارشناس اقتصادی معتقد است: دادن یک سری وعده‌ها می‌تواند شرایط بی‌اعتمادی بوجود بیاورد و حتی آن دستاوردهای مثبتی که می‌تواند در این رابطه حاصل شود را عملا تقلیل می‌دهد.
خطیب با بیان اینکه در ابتدا باید آنچه که قابلیت تحقق دارد مشخص شود، اظهار داشت: تمام ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که در بهترین حالت اگر بتوان امسال با توجه به رشد اقتصادی یک میلیون شغل ایجاد کرد شاید بزرگ‌ترین دستاورد سال باشد.
وی در ادامه افزود: از سوی دیگر هدایت کردن منابع نقدی به سمت سرمایهگذاری در بخش‌های مولد با ایجاد تسهیلات و جلوگیری از بخش‌هایی که می‌تواند زمینه برای عدم استفاده درست از منابع را امکان‌پذیر کنند باید مورد توجه قرار گیرند.
*فعالیت‌های اشتغال‌زا طی سال‌ها آسیب‌شناسی شوند
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: باید یک آسیب‌شناسی از آنچه که طی سال‌های گذشته در خصوص اشتغال انجام شده است صورت بگیرد به عنوان مثال طرح‌های زودبازده که بخش وسیعی از وقت و منابع بانکی را در اختیار گرفت باید ارزیابی شود که این طرح‌ها چقدر در زمینه اشتغال موفق عمل کرده و یا اینکه عدم موفقیت آن از چه نشات می‌گیرد.
خطیب ادامه داد: باید آسیب‌شناسی شود چرا منابع پولی به سمت بازار ارز و طلا سوق پیدا کرده است و یا چرا طی سال‌های گذشته شبکه بانکی به این شدت گسترش یافته و منابع را ضایع کرده است که ناشی از سودآوری بالای در بانک و بانکداری است و مشکلات زیادی را برای بخش تولید و یا کارآفرینان به دنبال داشته است و در واقع یک برخورد منصفانه به دور از قرض و منفی بافی صورت بگیرد که شاید بتواند از درون راهکارهایی برای رسیدن به نرخ رشد معقول اشتغال را فراهم کند.
