یک کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به صحبت رئیس جمهور مبنی بر لزوم اجرای برجام ۲ گفت: «امروز الزام اصلی قبول واقعیت نیاز به حل و فصل مسائل داخلی و منطقه ای در جهت شکوفا شدن قدرت ملی است. رهبری نظام ایران با ظریف بینی در چند سال پیش گفتند باید در کنار آرمان ها، واقعیت ها را ببینیم اما عده ای که اتفاقا خود را ولایت مدار می دانند نمی خواهند واقعیت ها را قبول کنند.»
بعد از اجرای برجام حسن روحانی بارها از لزوم اجرای برجام داخلی یا برجام ۲ در کشور سخن گفته است. رئیس جمهور در واکنش به رد صلاحیت برخی نامزدهای انتخابات مجلس گفت که باید از مدل «برجام» استفاده کرد. وی در مورد مسائل اقتصادی نیز بارها از اصطلاح «برجام ۲» استفاده کرده و حتی در مورد مسائل سیاسی هم بارها اصطلاح «برجام داخلی» را بکار برده است.
منظور رئیس جمهور از برجام ۲ یا برجام داخلی چیست؟ برای موفقیت در برجام داخلی چه الزاماتی مورد نیاز است؟ هدف اصلی در برجام داخلی چه باید باشد؟
دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با فرارو گفت: «برجام یک نقطه عطف تاریخی در مسیر ادبیات سیاسی ایران بعد از انقلاب و تعریف عملیاتی تعامل سازنده موثر است که در سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ که در سال ۸۲ توسط رهبری ابلاغ شد آمده است.»
وی ادامه داد: «محصول برجام پذیرش ایران در کلوب قدرت بین المللی بود و اکنون نوبت «انجام» است نه برجام داخلی یا برجام ۲ که رئیس جمهور به آن اشاره می کنند.»
وی افزود: «انجام به معنای «اجرای نظام جامع اقدام مشترک» است؛ یعنی تسری خردورزی سیاسی در حل بحران های بین المللی به بحران های منطقه ای و داخلی که در راس بحران منطقه ای حل و فصل مسائل ایران با عربستان و در راس بحران داخلی حل و فصل مسائل ناشی از حوادث سال ۸۸ و گذار از بحران حاصل از آن است.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «لذا من به جای «برجام ۲» به «انجام» می اندیشم که نوید آن خرد ورزی در کم کردن هزینه های ملی برای اهداف ملی است.»
وی ادامه داد: «رو در بایستی را باید کنار بگذاریم و همگی با یک وحدت ملی، شجاعانه برنامه هایی را تنظیم کنیم که هزینه ها را کاهش و دستاوردها را افزایش دهد. از این جهت حرف رئیس جمهور درست است اما نامی که انتخاب می کند هزینه آور است لذا باید به «انجام» اندیشد و آن را در مسائل منطقه ای و داخلی اجرا کرد.»
مطهرنیا در پاسخ به این سوال که چگونه انتخاب نام برجام داخلی یا برجام ۲ می تواند هزینه آور باشد؟، گفت: «چون دلواپسان را دلواپس تر می کند وگرنه «انجام» ادامه برجام است نه برجام ۲ چون ماهیت برجام خرد سیاسی بود و باید این برجام به انجام برسد.»
مطهرنیا در پاسخ به این سوال که چه الزاماتی برای اجرای برجام ۲ یا همان «انجام» وجود دارد؟، گفت: «البته من با استدلال برخی افراد که عنوان می کنند چون ایران و آمریکا هر دو موافق حل و فصل مناقشه هسته ای بودند برجام بدست آمد موافق نیستم. بلکه به نظر من امریکا در توافق برای برجام الزام و ایران اجبار داشت.»
وی ادامه داد: «امروز هم الزام اصلی قبول واقعیت نیاز به حل و فصل مسائل داخلی و منطقه ای در جهت شکوفا شدن قدرت ملی است. رهبری نظام ایران با ظریف بینی در چند سال پیش گفتند باید در کنار آرمان ها، واقعیت ها را ببینیم اما عده ای که اتفاقا خود را ولایت مدار می دانند نمی خواهند واقعیت ها را قبول کنند.»
وی افزود: «همچنین رهبری گفتند نباید تنها به تکلیف بیاندیشیم بلکه نتیجه را هم باید ببینیم؛ اما گروهی به نفع خود نمی خواهند نتیجه را ببینند. ایشان گفتند به مذاکره با امریکایی ها خوشبین نیستم اما برجام توسط ایشان پذیرفته شد چون واقعیت بود اما هنوز هم نباید به آمریکا خوشبین بود و این هم واقعیت است اما واقعیت این است که برجام بهترین کار بود.»
مطهرنیا گفت: «اکنون در داخل کشور مسائلی داریم که نیازمند دیپلماسی صلح است و باید به دیپلماسی صلح و سلام بیاندیشیم چراکه رادیکالیسم خشونت تولید می کند و اگر می خواهیم جلوی رادیکالیسم را بگیریم باید به مخالفین خود سلام بدهیم و به اصل سوم قانون نیوتن رجوع کنیم که هر عملی را عکس العملی است در جهت معکوس و لذا باید بپذیریم اگر رقبای حزبی ما ناسزا می گویند و بی اخلاقی سیاسی می کنند ضرورت ندارد ما نیز بی اخلاقی کنیم بلکه باید به آنها سلام کنیم.»
وی ادامه داد: «انجام باید مبتنی بر گسترش گفتمان صلح و سلام در داخل کشور باشد. سلام گفتن به معنای پذیرش باورهای آنها نیست بلکه به معنای حرمت نهادن به باور خود جهت محدود کردن بداخلاقی، خشونت، تندروی و جزم گرایی است. لذا بزرگترین الزام عملیاتی انجام یا برجام ۲ اصل والای اخلاقی به نام صبوری است.»
وی افزود: «باید صبر داشت و سعه صدر به خرج داد و همدیگر را تحمل کنیم و همه اینها را در محور حق و حقیقت معنا کنیم. نمی شود به نام خدا و برای خدا یا دموکراسی یا ریاست مخالفین خود را معاند بخوانیم و به مردم دروغ بگوییم.»
مطهرنیا در پاسخ به این سوال که در برجام ۲ یا همان انجام باید چه هدفی را دنبال کرد؟ گفت: «اولین هدف اوّلیّت بخشی به رعایت مُرّ قانون است. دوم ایجاد فضای هم اندیشی، همفکری و همدلی میان جریان های گوناگون فکری در بستر گسترش آزاد اندیشی است. باید به اصالت انقلاب در گسترش آزادی اندیشه و اندیشه آزاد باز گردیم.»
وی ادامه داد: «سوم اینکه باید به جای گسترش رو در رویی و تقابل و تعارض در فضای سیاسی و استفاده از ادبیات نظامی و امنیتی به بهره برداری از واژگان اصیل فرهنگی و استقرار گفتمان صلح و سلام ملی برای دادن سلام خالصانه به یکدیگر روی آوریم. تکثر را کاملا و به طور ژرف پذیرفت و همگان را به توجه به منافع ملی در حوزه سیاست فرا خوانیم.»
وی افزود: «چهارم اینکه باید به جای نگاه روزمره گی به یک نگاه آینده نگارانه به وحدت ملی بر اساس همه با هم و تکیه به همگرایی ملی حرکت کنیم نه اینکه به نام وحدت ملی شعار همه با هم بدهیم اما در عمل تنها حریم حرمت همه با من را مقدس بشاریم. اگر اینگونه شود و این الزامات را بپذیریم آنگاه می توان با ارائه این مانیفست دور میز ۱+۵ بنشینیم.»
