صادق قربانی: رقابت‌های درون حزبی آمریکا روز سه‌شنبه وارد مرحله تازه‌ای می‌شود و شاید از دل همین روز نامزد نهایی دو حزب مشخص شود؛ روزی که قرار است انتخابات مقدماتی به صورت همزمان در چندین ایالت برگزار شود و صدها رأی ایالتی بین نامزدها تقسیم.

انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری، مانند انتخابات اصلی فرآیندی پیچیده دارد و این روند تقریبا در هیچ ایالتی عینا مشابه ایالت دیگر نیست. در برخی ایالت‌ها از طریق صندوق رأی نامزد منتخب مشخص می‌شود و در برخی دیگر در جریان نشست انجمن حزبی؛ در برخی ایالات برنده، تمام آرای حزبی را از آن خود می‌کند، در ایالاتی دیگر بخشی را به صورت پاداش پیروزی و بخش دیگر را به نسبت آرا و در شماری از ایالات هم آرای حزبی عینا بر اساس نسبت تعداد رأی‌های شرکت‌کنندگان تقسیم می‌شود.

اما به طور کلی، برای هر ایالت به نسبت جمعیت، شماری «دلگیت» (delegate)، به معنی وکیل، نماینده یا رأی ایالتی، در نظر گرفته شده و در واقع مردم به جای انتخاب مستقیم نامزدها مد نظرشان، به این وکلا رأی می‌دهند و بعد این وکیل‌ها هستند که نامزد حزب را انتخاب می‌کنند.

وکلا خود به دو دسته تقسیم می‌شوند، وکلای متعهد که عمده آرای ایالتی هم مربوط به آن‌هاست و از ابتدا مشخص می‌کنند که قصد دارند به کدام نامزد رأی دهند. آن‌ها هرچند که بر اساس قانون الزامی به پایبندی به این وعده ندارند، اما عمدتا به همان نامزدی رأی می‌دهند که از ابتدا گفته‌اند. دسته دوم، وکلای غیرمتعهد یا اصطلاحا «ابَر وکیل‌ها» هستند که به دلیل سمتی که در حزب دارند یا داشته‌اند، می‌توانند به هریک از نامزدها رأی دهند، بدون آنکه توجهی به رأی مردمی (popular vote) داشته باشند.

در حزب جمهوری‌خواه، وکلای غیرمتعهد تعداد محدودی دارند؛ یعنی هر ایالت ۳ وکیل غیرمتعهد دارد (رئیس حزب در آن ایالت و دو عضو کمیته ملی حزب) که آن‌ها هم طبق رسم این حزب، معمولا بر اساس نسبت آرای مردمی رأی خود را اعلام می‌کنند. اما حزب دموکرات، بر خلاف نامش، رویکردی غیردموکراتیک‌تر دارد و تقریبا ۲۰% آرای ایالتی، به وکلای غیرمتعهد تخصیص یافته است. این افراد شامل تمام اعضای دموکرات سنا، مجلس نمایندگان، فرماندارها و اعضای کمیته ملی، که جزو اعضای ارشد حزب هستند، معمولا به نامزدی رأی می‌دهند که جزو خودی‌ها باشد، نه یک تازه‌وارد.

در واقع در این ساختار، شعار «هر فرد یک رأی» بی‌معنی است و طبقه ممتاز از آرایی با ارزش بالاتر برخوردار هستند و به خصوص در حزب دموکرات، می‌‌توانند تا حد زیادی بر نتیجه نهایی اثر بگذارند. در رقابت همین دوره، در حالی که هیلاری کلینتون تا اینجا ۹۰ رأی ایالتی برآمده از رأی مردم به دست آورده و برنی سندرز ۶۵ رأی، اما در شمارش آرای ایالتی، کلینتون به واسطه آرای ابروکلا، ۵۴۳ بر ۸۵، از رقیبش پیش است.

در هر دو حزب، نامزدی که در پایان رقابت‌ها نصف به علاوه یک از کل آرای ایالتی را به دست آورده باشد، نامزد نهایی در انتخابات ماه نوامبر خواهد بود. کل آرای ایالتی در حزب دموکرات ۴۷۶۳ رأی و در حزب جمهوری‌خواه ۲۴۷۱ رأی است.

اگر آنطور که نظرسنجی‌ها می‌گویند، «دونالد ترامپ» سرمایه‌دار جنجالی آمریکایی که تا اینجا با وجود تمام مخالفت‌های درون و برون حزبی و به لطف ایجاد فضای دو قطبی، توانسته پیشتاز باشد، در «سه‌شنبه بزرگ» هم عملکردی مشابه ۴ ایستگاه قبلی رقابت‌های مقدماتی، یعنی آیووا، نیوهمپشایر، نوادا و کارولینای جنوبی داشته باشد، تا حد زیادی کار را تمام کرده و خود را به عنوان نامزد پیروز «حزب بزرگ قدیمی» معرفی خواهد کرد.

در سوی دیگر میدان، کلینتون پرآوازه، هرچند با رقیبی سرسخت چون سندرز مواجه شده، اما به مدد رأی وکلای غیرمتعهد و در چند حوزه به واسطه شیر یا خط، در حالی به سه‌شنبه بزرگ رسیده که خود را پیشتاز دموکرات‌ها می‌بیند. نظرسنجی‌ها در میان دموکرات‌ها هم نشان می‌دهد که کلینتون از شانس بیشتری برای پیروزی در این روز سرنوشت‌ساز برخودار است.

سه‌شنبه بزرگ، که ماکتی است از سه‌شنبه‌ای که هر چهار سال یک بار در ماه نوامبر رئیس‌جمهور آمریکا را مشخص می‌کند، روزی است که به واسطه برگزاری همزمان انتخابات درون حزبی در چند ایالت عمدتا جنوبی، بیشترین تعداد آرای ایالتی تقسیم می‌شود؛ ۲۱% آرای ایالتی دموکرات‌ها و ۲۵% رأی‌های ایالتی جمهوری‌خواهان.

در این روز، انتخابات درون حزبی دموکرات‌ها در آلاباما، مجمع الجزایر ساموآ، آرکانزاس، کلورادو، جورجیا، ماساچوست، مینسوتا، اوکلاهاما، تنسی، تگزاس، ورمونت و وریجینیا برگزار می‌شود. به غیر از ساموآ، جمهوری‌خواهان هم در همین مناطق به علاوه آلاسکا و ویومینگ انتخابات خواهند داشت.

هرکس در این روز عملکرد بهتری داشته باشد، احتمالا نهایتا کسی خواهد بود که در نام او در گردهم‌آیی بزرگ کمیته ملی احزاب، به عنوان نامزد نهایی هر حزب اعلام خواهد شد، آن هم صرفا به واسطه شمار آرای ایالتی، بلکه به واسطه تصویر ذهنی که این پیروزی از نامزد برنده برای ایالت دیگر ایجاد می‌کند.

«جان برابندر» استراتژیست «ریک سنتروم» نامزد پیشین انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گوید: «شما نیاز دارید که شبکه‌های خبری تصویر شما را پخش کنند و شما را در جایی برنده اعلام کنند. این برداشت‌های ذهنی هستند که اهمیت دارند.»