«علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در گفت‌وگو با وبگاه «العربی الجدید» بر ادامه فعالیت هسته‌ای ایران تاکید و اعلام کرد که غرب در اجرای تعهدات خود بر اساس برجام، تأخیر دارد و هنوز برخی تحریم‌ها برداشته نشده است.
صالحی در پاسخ به این سوال که «پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای در ماه ژانویه، ایران هسته‌ای امروز کجاست و چقدر از تعهدات خود را اجرا کردید و چقدر را غرب اجرا کرده» گفت: توافق، برنامه کاری نهایی است که دو طرف برای پایان دادن به بحران ساختگی هسته‌ای بر آن توافق کردند. اجرای طرح بخوبی ادامه دارد و من هنوز با ارنست مونیز جهت بررسی مکانیزم اجرا، در ارتباط هستم. تهران به آنچه باید، متعهد است، اما تأخیری در طرف مقابل هست که مسئولیتش هم با خودش است. هیچ مانع مشخصی وجود ندارد اما منظورم اینجا، تاخیرشان در اجرای برخی نقاط به شکل کامل است.
صالحی در ادامه، «رفع تحریم به موجب توافق» را از مصادیق این تأخیر برشمرد و گفت: تا الان برخی بانک‌های بزرگ اروپایی تحریم‌هایش را به طور کامل پایان نداده است چرا که قبلا تعهد داده که با ایران مراوده تجاری نداشته باشد. ما هنوز منتظر هستیم که وزارت خارجه ایران با اتحادیه اروپا تماس بگیرد و این بحران را حل کند. هیئت انرژی اتمی مسئول این بخش نیست اما ارزیابی من این است که سیر امور به طور نسبی خوب است.
بازرسی از مراکز نظامی؛ اگر دلایل قانع‌کننده باشد مشکلی نیست
العربی الجدید سوال کرد: بازرسی از سایت‌های اتمی و نظامی ایران یکی از نقاط جنجالی بود که حصول توافق را قبلا با مانع روبه‌رو کرد. آیا عملا با غربی‌ها برای افزایش تعداد بازدیدها از مراکز هسته‌ای توافق کردید و آیا می‌پذیرید که وارد سایت‌های نظامی شما بشوند؟
صالحی گفت «بازرسی چارچوب مشخصی متشکل از چند نقطه دارد»، و افزود: از جمله این نقاط شروط معاهده‌های بین‌المللی بازرسی و جزئیات پروتوکول الحاقی و همچنین شروط دیگری است که در متن توافق آمده است. ایران هیچ بازرسی خارج از این نقاط را نمی‌پذیرد. بازرسی معمولا از مراکز اتمی می‌شود اما اگر مراکز غیر هسته‌ای دیگری هم [جزء درخواست طرف مقابل] باشد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید دلایل حقیقی و مستند به ادله را ارائه کند، و اگر قانع کننده باشد، هیچ مشکلی برای فتح باب مقابل بازرسان نیست.
پارچین؛ فکر نمیکنم موضوع بازرسی از مراکز نظامی دوباره مطرح شود
العربی الجدید در ادامه موضوع مرکز پارچین را وسط کشید و پرسید: «آیا احتمال نمی‌دید که بحران سایت پارچین در آینده دوباره مطرح شود…؟» و صالحی پاسخ داد: در کنار توافق هسته‌ای، ایران و آژانس بر نقشه راه مشترک توافق کردند. مشکل سایت پارچین به شکل نهایی، حل شد. ایران درهای این سایت را داوطلبانه مقابل رئیس آژانس آقای «یوکیو آمانو» باز کرد. این، بار دوم بود که مسئولانی از آژانس وارد پارچین شدند. نمونه‌برداری هم کردند و نتایج آن ثابت کرد که تردیدهای مطرح شده نادرست است. در نتیجه فکر نمیکنم که پرونده بازرسی از مراکز نظامی بعدا مطرح شود. ایران ثابت کرد که حرفش درست است همانطور که مذاکره‌کنندگان ما بارها بر احترام استقلال کشور و محرمانه بودن مراکز نظامی تأکید کرده‌اند.
تا ۸ سال مجبور به ارائه پروتوکل الحاقی به مجلس نیستیم
العربی الجدید ادامه داد «بر اساس اعلام محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران، تهران اعلام کرده که پروتکلی الحاقی را اجرا خواهد کرد؛ پروتوکلی که بر اساس آن امکان بازرسی فوری و غافلگیرکننده از مراکز اتمی را فراهم می‌کند اما این بند نیاز به تصویب مجلس شورای اسلامی دارد. آیا این پرونده را بزودی به مجلس ایران ارائه می‌کنید؟» که صالحی گفت: ما تا هشت سال آینده وقت داریم؛ پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا خواهیم کرد و مجبور نیستیم که آن را به مجلس ببریم و به نمایندگان عرضه کنیم.
العربی الجدید پرسید «آیا این مسئله، خشم منتقدان داخل را برنمی‌انگیزد، بخصوص تندروهای اصولگرایان؟»، که صالحی پاسخ داد: فکر نمیکنم. نوعی توافق داخلی در این باره وجود دارد.
این روزنامه به اراک و فردو و نطنز اشاره کرد و پرسید «ریاست مذاکرات فنی با غرب به عهده شما بود؛ تعهدهای مربوط به بندهای رآکتور اراک، و مراکز نطنز و فردو را شما اجرا کردید. بندهایی که انتقاد خیلی‌ها در داخل ایران را برانگیخت؛ کسانی که معتقدند امتیازهای سرنوشت‌سازی دادید. شما نظرتان چیست؟».
صالحی گفت: فعالیت‌های هسته‌ای ما در تمامی ابعاد از قبیل غنی‌سازی اورانیوم، تولید آب سنگین، کشف و استخراج اورانیوم، ادامه تحقیقات هسته‌ای و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای و نیز تولید سوخت ادامه خواهد داشت. این بدان معناست که چرخه برنامه هسته‌ای ایران متصل و مستمر خواهد بود، [البته] برخی قیدوبندها هستند که ایران آن را در عمل پذیرفته اما اینها به معنای توقف کار یا کُند شدن آن نیست.
صالحی مثالی زد و گفت: ایران ۹ هزار سانتریفیوژ [فعال] داشت و سالانه معادل ۲۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی می‌کرد. بر اساس توافق هسته‌ای تعداد سانتریفیوژها به ۶ هزار عدد کاهش یافت که اینها قادرند معادل ۱۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی کنند اما نیاز حقیقی ما برای اورانیوم غنی‌شده برای رآکتور بوشهر معادل ۳۰ هزار کیلوگرم در سال است؛ این یعنی اینکه ما فاصله بسیار زیادی از مقدار مورد نیاز داریم، این سانتریفیوژها از نسل قدیمی است و ما می‌بایست آن را با سانتریفیوژهای جدید تعویض می‌کردیم تا سطح تولید بالا برود؛ برخی دستگاه‌های جدید را تولید و آزمایش کردیم اما بهبود تولید تعداد مورد نیاز به مدت زمان زیادی نیاز دارد. در نتیجه ما صرفا کاهش تعداد سانتریفیوژها برای ۱۰ سال آینده را پذیرفتیم و این مدت توافق است. طی این مدت ما آنچه نیاز داریم توسعه خواهیم داد تا بعد از مدت زمان مشخص‌شده بر اساس توافق، آن را به کار گیریم. اگر فرض کنیم که ایران در حصول توافق موفق نبود -آنطور که حاصل شد- و در چنین وضعیتی ما به حال خویش باقی می‌ماندیم؛ برای برخی اینگونه به نظر می‌رسد که توافق، مجموعه‌ای از امتیازات و محدودیت‌هاست اما در حقیقت اینگونه نیست.
صالحی همچنین گفت: در مقابل برخی طر‌ف‌های خارجی مسئله را از دید خودشان می‌بینند و تبلیغ می‌کنند که توافق اتمی یعنی اینکه غرب موافق شده ایران را از ساخت سلاح اتمی منع کند همچنانکه توانست روند ساخت بمب اتم را به تأخیر بیندازد. باید تأکید کنم که ایران اساسا دنبال ساخت سلاح اتمی نیست و آنچه اراده کرده، در اختیار داشتن برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای است.
صالحی: ایران حق دارد برنامه موشکی خود را توسعه بدهد
العربی الجدید به تحریم‌های جدید آمریکا اشاره کرد و گفت: «در روز اجرایی شدن توافق، آمریکا تحریم‌های جدیدی را برای برنامه موشکی ایران وضع کرد؛ ایران اعلام کرد که توسعه برنامه موشکی‌اش جدای از برنامه هسته‌ای است. آیا این موضوع (تحریم موشکی) متناقض با توافق نیست؟» و صالحی پاسخ داد: مذاکرات و توافق فقط مربوط برنامه هسته‌ای ایران بوده است و بس؛ تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران که شورای امنیت در سال‌های قبل وضع کرده، قید و بندهایی دارد تا مانع از دستیابی تهران به موشک‌های با کلاهک اتمی شود. کشور ما نمی‌خواهد سلاح اتمی بسازد اما در مقابل این حق را دارد که موشک‌های عادی و توان دفاعی خود را توسعه و بهبود بدهد. این همان چیزی است که به صراحت در میز گفت‌وگو با دیگران مطرح شد و هدف این تحریم‌های جدید صرفا تاثیر بر افکار عمومی غرب است.
العربی‌الجدید به موضوع ساخت نیروگاه‌های جدید پرداخت. این روزنامه لندنی قطری پرسید: «اولین گام‌های مربوط به ادامه برنامه هسته‌ای ایران که اخیرا اعلام شد مربوط به ساخت رآکتورهای هسته‌ای جدید که آن را ر‌اکتورهای کوچک توصیف کرده است، علاوه اینکه شما قصد دارید باشگاه هسته‌ای تجاری در جهان ملحق شوید، آیا ممکن است این گام‌ها را برای ما شرح دهید؟» و صالحی گفت: «کار خود را از فروش اورانیوم غنی‌شده در ایران، به کشورهای دیگر آغاز کردیم علیرغم اینکه میزان اورانیوم اولیه‌ای که به روسیه صادر شد کم بود و تقریبا ۱۰ تن است. اما این برای ایران که از کشورهای دحال توسعه شمرده می‌شود، افتخاری و موفقیتی است؛ تعداد کشورهایی که اصطلاحاً «خدمات هسته‌ای» ارائه می‌‌دهند بسیار کم است. همین ورود ما به باشگاه هسته‌ای تجاری، اساسا اتفاق خوبی است و این فعالیت‌ها را در آینده ادامه می‌دهیم.
صالحی افزود: شایسته است که اضافه کنیم ایران کشوری خشک است و رآکتورهای هسته‌ای بزرگ نیاز به مقدار زیادی آب دارد و به همین دلیل باید در کنار آب‌های جنوبی (خلیج فارس) یا آب‌های دریایی شمال (خزر) ساخته شود. ما نیاز به ساخت رآکتورهای هسته‌ای با هدف تولید برق در مرکز کشور که شهرهای اصلی در آن قرار دارند، نیاز داریم شهرهایی که برق در مسافت‌های طولانی به سمت آنها منتقل می‌شود و هزینه‌های سنگینی دارد به همین دلیل تهران در حال حاضر پژوهش‌های اولیه برای ساخت رآکتورهای هسته‌ای کوچک را آغاز کرده؛ میزان انرژی این رآکتورها در وهله اول ۲۵ مگاوات است و به تدریج به ۱۰۰ مگاوات خواهد رسید علاوه بر این ساخت دو واحد جدید هسته‌ای در نزدیکی رآکتور بوشهر را تکمیل خواهیم کرد و درباره آن با مسکو توافق کرده‌ایم.
پاسخ هوشمندانه صالحی به سوال «نگرانی ساختگی عرب‌های خلیج فارس»
این روزنامه قطری چاپ لندن این موضوع و نگرانی ساختگی کشورهای عربی را مطرح کرد و پرسید: «پاسخ شما به اظهارات کشورهای خلیج [فارس] چیست که «ایران هسته‌ای» و رآکتورهای آن به ویژه آنهایی را که در نزدیکی کشورهای عضو شورای همکاری [در حاشیه جنوبی خلیج فارس] قرار دارند، به عنوان یک «خطر» برای خودشان توصیف کردند چیست؟».
صالحی هوشمندانه پاسخ داد: در امارات چهار رآکتور هسته‌ای غول‌پیکر ساخته شده و این در حالی است که در جنوب ایران فقط یک رآکتور هسته‌ای است، من یک سوال از شما می‌پرسم : چگونه رآکتورهای ما به این خطرناکی است اما همه به بی‌خطر بودن رآکتورهای امارات اذعان دارند؟ سوال مهم‌تر این است که چگونه برای ایران این امکان وجود دارد که رآکتورهایی بر خلاف ضوابط و قواعد آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بسازد؛ آژانسی که اساسا بر روند ساخت و تاسیس این رآکتورها نظارت دارد اما با کمال تاسف اظهارات کشورهای همسایه در شورای همکاری درباره برنامه هسته‌ای ایران با دیگر اظهارات آنها درباره ایران و در ابعاد مختلف شباهت دارد و همه اینها اظهاراتی نادرست است.
گفت‌وگو با عربستان؛ کشورهای عربی از پیشرفت ایران می‌ترسند!
العربی الجدید از سوالات هسته‌ای خارج به تحولات منطقه وارد شد و موضوع عربستان را پیش کشید. این روزنامه نظر صالحی را در خصوص روابط با عربستان جویا شد و گفت: روابط شما با عربستان چگونه است، روابطی که اخیرا در کشورهایی مانند سوریه، یمن و غیره در تقابل قرار گرفته است. قطر اخیرا پیشنهاد میزبانی گفت‌وگوی ایرانی-عربستانی را مطرح کرده است آیا شرایط برای گفت‌وگو پیش خواهد آمد یا اینکه شرایط وخیم‌تر خواهد شد؟.
صالحی اهداف سیاسی را مسئله اصلی دانست و گفت: من اطلاعات تفصیلی درباره این طرح (میزبانی قطر) ندارم اما در ابتدا باید اشاره کنم که اختلافات با عربستان ایدئولوژیک نیست، اینکه مساله اختلافات را به شیعه و سنی بودن ارتباط دهیم صحیح نیست آنچه در حال اتفاق است فقط با اهداف سیاسی انجام می‌شود.
صالحی توضیح داد: مسأله این است که همسایه‌های خلیج فارس ما از پیشرفت سیاسی، هسته‌ای و علمی ایران نگرانند؛ اینها ترسی غیرقابل توجیه از وجود نیت‌هایی دیگر در نزد ایران دارند. ما به دنبال نفوذ جغرافیایی یا ثروت‌های جدید نیستیم؛ در عمل خواستار تحقق ثبات در منطقه هستیم و در برهه کنونی عاقلانه آن است که با دوراندیشی، تفکر و عمل کنیم. به عنوان مثال روابط ایران و ترکیه علیرغم اختلافات میان طرفین و در مقدمه آنها مساله سوریه، به عنوان شاهد مثالی از روابط استراتژیک باقی خواهد ماند. روابط تجاری، اقتصادی و فرهنگی اکنون در بهترین حالات آن است و این به نفع همه است. ما خواهان بهبود روابطمان با کشورهای خلیج فارس هستیم اما اظهارات مسئولان آنها و دراز کردن انگشت اتهام به سمت ایران و اینکه ایران را مسئول تمام اتفاقات منطقه می‌دانند، امری مضحک است.
دفاع ما از سوریه بد است؛ جنگ عربستان در یمن توجیه‌شدنی است؟
موضوع به سوریه کشید. العربی الجدید اتهام کشورهای عربی به ایران را مطرح کرد و گفت: «برخی‌ها در همین منطقه عربی درباره دخالت آشکار ایران، چه در سوریه چه در یمن، سخن می‌گویند و اتهاماتی می‌زنند مبنی بر اینکه ایران به دنبال تغییر ترکیب جمعیتی فرقه‌گرایانه در سوریه است. چه پاسخی می‌دهید؟».
صالحی به کشورهای دیگر اشاره بجایی کرد و گفت: بنده این سؤال را مطرح می‌کنم که چرا مسئولیت انقلاب در تونس یا مصر و حتی در لیبی را بر عهده ما نمی‌گذارند؟ پس دخالت ترکیه و قطر در لیبی یا در مناطق دیگر چه می‌شود. برای اینگونه دخالت‌ها، توجیه‌های مختلفی درست می‌شود ولی ایستادگی ایران در کنار ملت سوریه در رویارویی با «داعش»، «جبهه النصره» و سایر گروه‌های مسلح به اتهام تبدیل می‌شود. این در حالی است که جنگ عربستان سعودی علیه یمن که میلیون‌ها غیر نظامی را آواره کرده و کودکان و افراد بیگناه زیادی را به کام مرگ کشانده، توجیه شده پنداشته می‌شود.
دخالت عربستان و ترکیه در سوریه و پاسخ کوتاه صالحی
العربی الجدید جویایی نظر صالحی در خصوص دخالت ریاض و آنکارا در جنگ سوریه شد و گفت: «حرف و حدیث‌‌ها درباره احتمال دخالت [زمینی] عربستان سعودی و ترکیه در سوریه با هدف مبارزه تروریسم رو به افزایش است. موضع شما چیست؟ و در صورتی که چنین موضوعی محقق شود، واکنش شما چگونه خواهد بود؟».
صالحی کوتاه و رسا پاسخ داد و گفت: عربستان در باتلاق عمیقی گرفتار شده و هر اقدامی از این قبیل، یعنی غرق‌شدنش و گرفتار شدنشان به شکلی بیشتر. باید از داستان‌های تاریخی درس بگیرند.
سوریه و یمن پیروز خواهند شد
العربی الجدید پرسید: ائتلاف شما با روسیه تا چه میزان در سوریه احتمال لرزش دارد؟ پیش از این، از جانب (مقامات) سپاه پاسداران سخنانی مبنی بر وجود منافع روسیه در آنجا بیان شده است و روس‌ها نیز بعد از سخنان «بشار اسد» مبنی بر اینکه «نظام (سوریه) در راستای بازپس گیری همه سرزمین‌های سوریه، تلاش می‌کند از وی انتقاد کردند.
صالحی گفت: طبق اطلاعاتی که بنده دارم، روابط سیاسی دوجانبه خوب است. اضافه بر این، هماهنگی بین ایران و روسیه درباره سوریه، حساب شده و عمیق بوده و گمان نمیکنم که دستخوش تغییرات تاثیرگذار در آینده بشود.
العربی الجدید یمن را فراموش نکرد و پرسید: در خصوص یمن، هیچ افقی برای دستیابی به راه حل سیاسی در آنجا به نظر
نمی‌رسد، آیا به منظور جلوگیری از وقوع فاجعه‌های بیشتر، بر حوثی‌ها فشار خواهید آورد؟
حوثی‌ها به کمک ایران نیازی ندارند. بنده معتقدم که ملت یمن خود قادر به تحقق پیروزی که می‌خواهد، هست. هیچ طرف
دیگری نمی‌تواند بر اراده مردم پیروز شود. عربستان سعودی سرانجام از یمن خارج خواهد شد و پیروزی از آن یمنی‌ها خواهد بود. همانگونه که سوری‌ها نیز پیروز خواهند شد.
سیاست آمریکا درقبال ایران باید تغییر کند
روابط ایران و آمریکا نیز سوال دیگر العربی الجدید بود. این روزنامه پرسید: «درباره روابطتان با آمریکا چه؟ باراک اوباما توانست سالها دشمنی با کوبا را پایان دهد. آیا زمان عادی‌سازی روابط [آمریکا] با ایران در آینده نزدیک خواهد رسید؟». صالحی «نبود اعتماد» را مطرح کرد و گفت:روابط بین تهران و آمریکا، فاقد اعتماد است و نمی‌تواند بازگشت طبیعی و سریع روابط دوجانبه را متصور شد. سیاست‌های آمریکا در قبال ایران باید تغییر کند. همچنانکه آمریکا باید به وعده‌هایش پایبند باشد و همه اینها، زمان نیاز دارد. در ایران می‌گویند “درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد… نهال دشمنی برکن که رنج بی‌شمار آرد”. خلاصه‌وار، این سیاست ماست.
احتمال جنگ اسرائیل و ایران؟
سوال آخر العربی الجدید، احتمال جنگ اسرائیل با ایران بود. این روزنامه پرسید «بعد از توافق هسته‌ای، آیا هنوز احتمال جنگ اسرائیل ایران وجود دارد؟»، که صالحی در پاسخی کوتاه اسرائیل را تحقیر کرد و گفت:تهدیدهای اسرائیلی خیلی‌وقت است که برای ایران توخالی و پوچ است. ما اساسا آن را کشور نمی‌دانیم پس [در اندازه‌ای نیست] که تهدیدی برای ایران باشد.
