به دنبال اظهارات مهم آقای ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی درباره اینکه برجام هیچ دستاوردی نداشته است، متنی با عنوان «گزارش وزارت خارجه به مجلس درباره برجام» منتشر شد که از سیاق و محتوای آن پیداست کاملا عجولانه و با هدف خنثی سازی آثار اعترافات آقای سیف تنظیم شده است. به هر صورت، چند نکته مهم درباره این گزارش وجود دارد:

۱- در گزارش وزارت خارجه، درباره بحث مدرن سازی رآکتور اراک، با درج عباراتی چون «کارگروهی برای همکاری و مشارکت در باز طراحی طبق برجام»، «با روند خوبی در حال پیشرفت است» و… سعی شده است اینگونه القا شود که آنچه باید درباره رآکتور آب سنگین اراک اتفاق می افتاد، افتاده است. نظر به اهمیت بسیار زیاد آب سنگین و کاربردهای مهم آن از جمله در بحث رادیوداروها برای بیماران سرطانی، که شرح مبسوط مزایای آن را در اینجا می توانید بخوانید، حفظ ماهیت راکتور آب سنگین اراک یکی از خطوط قرمز مذاکرات بود و رهبر معظم انقلاب در بند ۴ از ماده ۳ نامه ۲۹ مهر خود به جناب حجت الاسلام روحانی درباره الزامات اجرای برجام، تصریح فرمودند که «اقدام در مورد نوسازی کارخانه‌ی اراک با حفظ هویّت سنگین آن، تنها در صورتی آغاز خواهد شد که قرارداد قطعی و مطمئن درباره‌ی طرح جایگزین و تضمین کافی برای اجرای آن منعقد شده باشد». در جریان مذاکرات، وعده داده شد که قرار است راکتور اراک با مشارکت ۵+۱ مدرن سازی شود و حتی در مواردی اینگونه القا شد که غربی ها قرار است با پول خودشان راکتور اراک را با حفظ ماهیت آب سنگین برای ما مدرن سازی کنند. اما اتفاقی که اکنون افتاده و در گزارش وزارت خارجه به آن اعتراف شده، این است که دولت به دلیل عجله ای که برای انجام یکجانبه تعهدات ایران و رسیدن به روز اجرا داشت، شرط مهم رهبر انقلاب درباره انعقاد قرارداد نوسازی راکتور اراک و اخذ تضمین کافی قبل از خروج قلب راکتور را رعایت نکرده است. اینک وزارت خارجه می گوید این قرارداد نوسازی با یک «شرکت ایرانی» منعقد شده است. قرارداد با شرکت ایرانی، با توجه به شروط سنگین فناورانه مندرج در برجام و نبود این فناوری‌ها در کشور در شرایط فعلی، به نوسازی عملی منجر نخواهد شد و صرفا یک اقدام تشریفاتی و به معنی دقیق کلمه یک فاکتور‌ صوری برای رعایت شرط قرارداد نوسازی است. نتیجه اینکه عملا راکتور آب سنگین اراک از دست رفته است.

۲- در گزارش وزارت خارجه بندی با عنوان «فروش مازاد آب سنگین» گنجانده و سعی شده به مخاطب اینگونه القا شود که مازاد آب سنگین به فروش رفته است. واقعیت اما این است که دولت یازدهم باز هم نظر به عجله عجیبی که برای اجرای یکجانبه برجام داشت، ابتدا ادعا کرد که قرار است این آب سنگین را آمریکا خریداری کند؛‌ اما آمریکا اقدام به خرید نکرد، و چون طبق برجام آب سنگین باید از ایران خارج می شد تا روز اجرا و لغو تحریم‌ها فرا برسد، حدود ۳۰ تن آب سنگین را از کشور خارج و در عمان انبار کردند به امید اینکه آمریکا در حال طی تشریفات خریداری است. در نهایت خبری از خرید آمریکا نیز نشد. همانگونه که در بند یک گفتیم، رآکتور آب سنگین اراک نیز هم اکنون نابود شده و دیگر قادر به تولید آب سنگین نیست.

۳- گزارش وزارت خارجه به گونه ای نگاشته شده است که گویی ایران از اتهام PMD تبرئه و این پرونده مختومه شده است. واقعیت اما این است که برای اولین بار در طول تاریخ و به یمن برجام، ادعای سابقه فعالیت نظامی به صورت رسمی و با رضایت و مشارکت دولت تهران، در پرونده ایران ثبت شد و آنگونه که آذرماه و در زمان انتشار گزارش آژانس شرح دادیم، کلمه “احتمالی” از عبارت «ابعاد نظامی احتمالی» حذف و PMD تبدیل به MD شد!

۴- در بند مربوط به لغو تحریم ها در گزارش وزارت خارجه، آنچه باید غربی‌ها روی کاغذ انجام می‌دانند از متن برجام رونویسی شده و چیز جدیدی که مربوط به آثار لغو تحریم ها باشد، وجود ندارد. در این بخش ادعایی در رابطه با لغو شدن عملی تحریم ها نیز نشده و به نظرم خوانندگان و مخاطبان، باید گزارش آقای سیف با میان تیتر «تقریبا هیچ» را به انتهای گزارش وزارت خارجه اضافه کنند. یک عبارت خوشمزه در این بخش هست و آن اینکه «تغییر کاملاً محسوس و معنی‌داری در فضای بین‌المللی به نفع ایران صورت گرفته است». یحتمل دوستانی که این گزارش را نوشته‌اند، هنوز در فضای رمانتیک هتل کوبورگ و خنده و قدم زنی قرار دارند، و نه از اظهارات ضد ایرانی بیش از پیش آمریکایی‌ها -و اخیرا در دوره پسابرجام گنده‌گویی کوتوله های منطقه‌ای- خبر دارند و نه گزارش آنچه در سازمان کنفرانس اسلامی گذشت، به آنها رسیده است.

۵- مردم منتظر گزارش رسمی هیئت نظارت بر برجام هستند و البته کاملا روشن است که چرا به جای گزارش هیئت نظارت بر برجام درباره آثار اجرای این توافق و میزان عمل طرف مقابل به تعهدات و تبعات و دستاوردهای برجام، وزارت خارجه گزارشی سراسر مغلطه و خلاف و بعضا تکرار ملال آور متن برجام را در این ایام که رئیس کل بانک مرکزی از دستاورد تقریبا هیچ برجام خبر داده، منتشر کرده است.

۶-منتظر باشید رسانه‌های اصلاح طلب که اعترافات مهم رئیس کل بانک مرکزی درباره بی دستاوردی برجام را سانسور کردند، این گزارش را  با آب و تاب در صفحات نخست خود منعکس کنند. این، مصداق همان “یک دروغ دیگر” است که در گفت و شنود کیهان آمده بود:‌
«گفت: رئیس کل بانک مرکزی در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ گفته است برجام تاکنون تقریبا هیچ دستاورد اقتصادی برای ایران نداشته است.
گفتم: پس آنهمه هیاهو و کف و سوت که برجام تحریم‌ها را لغو می‌کند، گشایش اقتصادی در پی دارد، اشتغال می‌آفریند، سرمایه می‌آورد، پول‌های بلوکه شده را باز می‌گرداند و… چه می‌شود؟
گفت: همان‌ها که این وعده‌ها را می‌دادند و می‌گفتند و می‌نوشتند، دیروز اولا؛ اظهارات آقای سیف را سانسور کرده‌اند و ثانیا؛ گفته‌اند مگر قرار بود برجام گشایش اقتصادی بیاورد؟!
گفتم: عجب جماعت راستگویی! به یارو گفتند اگر نصف دنیا را به تو بدهیم قول می‌دهی که دیگر دروغ نگویی؟ و یارو فکری کرد و گفت؛ اگر بگویم آری، یک دروغ دیگر گفته‌ام!»