بعد از پیگیری‌های متعدد و حتی درخواست حضوری از وزیر آموزش و پرورش برای گفت‌وگوی حضوری، هماهنگی برای یک مصاحبه انجام شد.
زمان مصاحبه حدود ۲۰ دقیقه تعیین شده بود؛ از اینکه مدت کوتاهی برای مصاحبه در نظر گرفته شده بود، ناراضی بودیم اما چاره‌ای هم نبود؛ اگر نمی پذیرفتیم، رسانه دیگری را جایگزین ما می‌کردند.
سؤالات زیادی از ذهنمان می‌گذشت و با توجه به زمان کم، بررسی می‌کردیم که کدام پرسش‌ها در اولویت این گفت‌وگو قرار گیرد.
از آخرین مصاحبه حضوری‌مان با وزیر آموزش و پرورش بیش از ۲٫۵ سال می‌گذرد؛ آن گفت‌وگو در زمان سرپرستی علی‌اصغر فانی در اتاق کار وی برگزار شد و چند روز بعد در ۳۰ شهریور سال ۹۲ در خبرگزاری فارس منتشر شد.
دفتر وزارتی به راحتی وقت مصاحبه نمی دهد و البته در این مدت چند بار هم قرار گفت‌وگوی حضوری با آقای وزیر از جانب دفتر وزارتی کنسل شده بود ولی در نهایت زمانی به خبرگزاری فارس اختصاص یافت.
***
هر چند که دفتر وزیر از سال‌های اول انقلاب تا کنون، تغییرات متعددی را تجربه کرده است اما اینجا، یک حس خوب وجود دارد؛ حس کسانی که آمده‌اند برای آینده سازان این کشور هر آنچه که از دستشان بر می‌آید، انجام دهند. ناخودآگاه نام وزرای پیشین از ذهن می‌گذرد…غلامحسین شکوهی، شهید محمد علی رجایی، شهید محمد جواد باهنر، مرحوم علی اکبر پرورش، سید کاظم اکرمی، محمدعلی نجفی، حسین مظفر، مرتضی حاجی، محمود فرشیدی، علیرضا علی احمدی، حمیدرضا حاجی بابایی و اینک علی اصغر فانی…
علی اصغر فانی، مردی آرام و مهربان است؛ عصبانی هم میشود ولی به ندرت؛ وارد اتاقش که می‌شویم پشت میزش کارش نشسته است اما به سرعت بلند میشود و با همان نگاه پدرانه که از دوران معاونت آموزش متوسطه به یاد داریم، به استقبالمان می‌آید.
روز سختی را پشت سر گذاشته است و اکنون یک ساعت مانده به اذان مغرب، هنوز پرانرژی است؛ این را از ظاهرش نمی‌توان فهمید اما وقتی صحبت می‌کند از حرارت کلامش به خوبی درک میشود.
گفت‌وگویمان باید ۲۰ دقیقه‌ای تمام می‌شد اما وزیر آموزش و پرورش با صبر و حوصله و در شرایطی که رئیس دفتر وزارتی مدام پایان جلسه را اعلام می‌کرد، ادامه‌دار شد و توانستیم تعداد بیشتری سؤال بپرسیم هر چند که در برخی سؤال‌ها به دلیل همان مدت زمان کم، فرصت پرسش و پاسخ بیشتر نبود.
«فانی» پنجم آبان ماه سال ۹۲ به عنوان وزیر آموزش و پرورش از مجلس رأی اعتماد گرفت و به مدد کوله‌بار تجربه «تدریس در مدارس، فعالیت به عنوان معاون آموزشی منطقه ۱۶ تهران، رئیس آموزش و پرورش منطقه ۱۶ تهران، مدیرکل آموزش و پرورش کردستان، معاون آموزشی وزارت آموزش و پرورش، معاون برنامه ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، سرپرستی وزارت آموزش و پرورش در ۲ دولت و رئیس کمیسیون تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی»، سکان وزارت آموزش و پرورش را به دست گرفت.
علی‌اصغر فانی در این گفت‌وگو درباره درست تور انداختن در اقیانوس مشکلات آموزش و پرورش، افزایش میانگین حقوق معلمان، دلیل عدم ایجاد سازمان رفاهی فرهنگیان، علت عدم استفاده از بانوان در پُست‌های مدیریتی، وضعیت تخصص در معاونت‌های آموزش و پرورش، آخرین وضعیت پاداش پایان خدمت فرهنگیان، افرادی که بدون بلیت سوار قطار آموزش و پرورش شدند، ماجرای کلید آقای وزیر، نقش احزاب و گروه‌های سیاسی در آموزش و پرورش، پارتی‌بازی در استخدام، برنامه‌های این وزارتخانه درباره آسیب‌های اجتماعی، ماجرای تعداد دانش‌آموزان معتاد و بهترین روز کاری‌اش صحبت کرد.
فانی اظهار داشت: به استناد آمار دقیقاً عرض می‌کنم که در اسفند ۹۴، نسبت به مهر ۹۲، درست همان بازه‌ای که بنده مسئولیت آموزش و پرورش را داشتم، میانگین دریافتی معلمان حدود ۶۷ درصد رشد داشت؛ البته از این رشد راضی نیستم اما با توجه به محدودیت‌هایی که داشتیم، رشد قابل توجهی است.
وی درباره ایده ایجاد سازمان رفاهی فرهنگیان گفت: پیگیری‌هایی صورت گرفته است؛ می‌دانید که برای ایجاد یک سازمان به مصوبه مجلس نیاز داریم. زمینه‌سازی هایش را انجام دادیم و در حال پیگیری هستیم که ان‌شاءالله به نتیجه برسد.
وزیر آموزش و پرورش به جزئیات پرداخت پاداش پایان خدمت فرهنگیان بازنشسته در سال‌های گذشته اشاره کرد و بیان داشت: پاداش پایان خدمت بازنشستگان سال ۹۲ را در هفته معلم سال ۹۳ پرداخت کردیم اما برای پرداخت پاداش پایان خدمت بازنشستگان سال ۹۳ با مشکل مواجه شدیم که تا آخرهای سال ۹۴ توانستیم پرداخت کنیم.
وی درباره مجلس دهم گفت: امیدواریم که مجلس دهم نسبت به مجلس نهم، نسبت به اولویت‌هایی که در آموزش و پرورش مطرح است، حمایت بیشتری داشته باشد.
فانی به برنامه‌های این وزارتخانه در خصوص آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و افزود: ما شرح وظایف مربی تربیتی را یک کمی گسترش دادیم که به مسائل آسیب‌های اجتماعی هم رسیدگی کند ضمن اینکه دوره‌های آموزشی برای آنها پیش‌بینی کردیم.
***
گفت وگوی تفصیلی فارس با علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش:
فارس: آقای دکتر در زمان سرپرستی دوم شما در وزارت آموزش و پرورش به دفترتان آمدم و یک مصاحبه‌ای داشتیم که آنجا یک سری نکات را مطرح کردید؛ تعدادی از سؤالاتی که مطرح می شود به آن زمان بر می‌گردد.
شما در آن دوره، درباره تور انداختن صحبت کردید و معتقد بودید افراد زیادی به آموزش و پرورش می‌آیند و تور می‌اندازند تا از اقیانوس آموزش و پرورش، مسائلی در تورشان بیفتد و برای حل آن کار کنند؛ بنده از شما پرسیدم «آیا تورتان را درست انداختید؟» و شما گفتید «بله»؛ حالا بعد از گذشت ۲٫۵ سال از آن زمان، آیا توری که درباره مسائل و مشکلات آموزش و پرورش انداخته بودید با مسائلی که در حال حاضر هست، مطابقت دارد و چقدر توانستید در جهت حل مشکلات آموزش و پرورش گام بردارید؟
وزیر آموزش و پرورش: دقیقاً این مطلب یادم می آید و صحبتم این بود که آموزش و پرورش ده‌ها و شاید صدها مسئله داشته باشد و هر کسی از هر جای آموزش و پرورش شروع کند یعنی تور را بیندازد از این اقیانوس مشکلات آموزش و پرورش، یک چیزی گیرش می‌آید اما مهم این است که انسان آگاهانه تور را بیندازد و آن سرنخ‌های اصلی یا سرشاخه های اصلی را شناسایی کند.
من بعد از دوسال و نیم که از آن روز تقریباً می‌گذرد، عرض می‌کنم آن ۵ اولویت یا ۵ سیاستی که در آن مصاحبه مطرح کردم هنوز هم اعتقاد دارم که درست انتخاب کردم.
خیلی تلاش کردم که به آن سیاست‌ها یکی، دو تا و چند تا اضافه کنم اما نتوانستم اضافه کنم و اگر آن سیاستگذاری‌ها نبود، با توجه به تنگناهای مالی و تنگناهایی که وجود دارد، تحولات اجتماعی و مشکلاتی که در اختیار خود ما هم نیست، واقعاً اداره کردن این دستگاه عریض و طویل غیر ممکن بود.
بنده یکبار دیگر تأیید می‌کنم آن اولویت‌هایی که انتخاب شد،هنوز ادامه دارد و لایه‌های دیگر آن اولویت ها را داریم دنبال می‌کنیم یعنی بحث ساماندهی و بهسازی نیروی انسانی، توسعه مشارکت، تمرکززدایی، ارتقای مدیریت آموزشگاهی و عملیاتی کردن بودجه آموزش و پرورش، سیاست‌های مدیریت درستی بود که انتخاب شد و ادامه دارد و به نظر می‌رسد که در آینده باید ادامه داشته باشد. منتها هر بار ما یک لایه از این سیاست را دنبال می‌کنیم و به لایه‌های عمیق‌ترش نزدیک می‌شویم.
فارس: یکی از موضوعاتی که در آن زمان مطرح شد، بحث رفاهی فرهنگیان بود و اینکه فرهنگیان در چه بازه زمانی می‌توانند آن فعالیت رفاهی که شما برایشان انجام دادید را ببینند. اکنون بعد از گذشت ۲٫۵ سال چقدر توانستید در بخش رفاهی فرهنگیان موفق باشید؟
وزیر آموزش و پرورش: شما باید این سؤالتان را بگذارید در کنار امکاناتی که دولت می‌توانسته است در این ۲٫۵ سال تأمین کند؛ مشکلات اقتصادی را همه اطلاع دارند. قیمت نفت یک زمانی ۱۲۰ دلار و حتی بیشتر در هر بشکه بود و الان به زیر ۳۰ دلار رسیده است و خب این تأثیر بر درآمدهای کشور و دولت می گذارد.
فارس: آن زمان هم که شما به عنوان وزیر آموزش و پرورش معرفی شدید، بحث تحریم‌ها و مشکلات وجود داشت ولی شما وعده‌هایی را دادید مثلاً سازمان رفاهی فرهنگیان را وعده دادید اما در عمل، آن سازمان ایجاد نشد یا مثلاً در زمینه رتبه‌بندی درست است که اقداماتی انجام شده است ولی خب این برای یک بخش از فرهنگیانی بود که سابقه بالاتر از ۶ سال دارند و الان بعد از ۲٫۵ سال، این تغییرات گسترده در فیش حقوقی فرهنگیان مشاهده نشده است.
وزیر آموزش و پرورش: نفرمایید تعدادی زیادی؛ ۸۳۰ هزار نفر از رتبه‌بندی بهره مند شدند.
فارس: اما آقای دکتر، برخی فرهنگیان می‌گویند رقمش خیلی کم بوده است.
وزیر آموزش و پرورش: توضیح می‌دهم. به استناد آمار دقیقا عرض می‌کنم که در اسفند ۹۴، نسبت به مهر ۹۲، درست همان بازه‌ای که بنده مسئولیت آموزش و پرورش را داشتم، میانگین دریافتی معلمان حدود ۶۷ درصد رشد داشت؛ البته از این رشد راضی نیستم اما با توجه به محدودیت‌هایی که داشتیم، رشد قابل توجهی است.
فارس: یعنی میانگین حقوق در زمانی که شما سرپرست آموزش و پرورش شدید، چقدر بود و بعد چقدر شد؟
وزیر آموزش و پرورش: یک میلیون و ۲۰۰ و خرده‌ای هزار تومان و در حال حاضر ۲ میلیون و ۸۰ و خرده ای هزار تومان است یعنی نزدیک ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان است؛ البته این میانگین است یعنی برای بعضی‌ها ممکن است ۹۰ درصد و برای بعضی‌ها ۵۰ درصد رشد داشته باشد.
فارس: ایجاد سازمان رفاهی فرهنگیان به کجا رسید؟
وزیر آموزش و پرورش: پیگیری‌هایی صورت گرفته است؛ می‌دانید که برای ایجاد یک سازمان به مصوبه مجلس نیاز داریم. زمینه‌سازی‌هایش را انجام دادیم و در حال پیگیری هستیم که ان‌شاءالله به نتیجه برسد.
فارس: ۲٫۵ سال گذشت، فکر می‌کنید چقدر زمان ببرد تا به نتیجه برسد؟
وزیر آموزش و پرورش: به هر حال شما ببنیید در یک دستگاهی به وسعت آموزش و پرورش، هر کدام از این اقدامات چه انرژی زیادی می‌طلبد. واقعا رتبه‌بندی اقدام بسیار خوبی بود و چه انرژی از ما گرفت تا این کار انجام شود. می‌توان برای رتبه بندی یک کتاب نوشت.
فارس: زمانی که شما سرپرست بودید، درباره استفاده از جوانان و بانوان در پُست‌های مدیریتی از شما سؤال کردم که گفتید «اگر افراد شایسته‌ای باشند به خصوص در حوزه بانوان، به عنوان مدیرکل آموزش و پرورش استان‌ها و معاون خودتان انتخاب می‌کنید» اما ما در بین معاونان شما و حتی مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها، خانمی را ندیدیم و اگر در دولت گذشته، وزیر آموزش و پرورش ۲ معاون خانم داشت اکنون یک معاون خانم وجود دارد؛ آیا واقعاً بانوی شایسته‌ای پیدا نکردید که مسئولیتی در سطح مدیریتی بر عهده بگیرد؟
وزیر آموزش و پرورش: ما در این زمینه ضعیف عمل کردیم و حتی من داشتم روی این موضوع فکر می‌کردم که با چه مکانیزمی نیروها را شناسایی کنیم و ارتقای پلکانی را دنبال کنیم.
در انتصابات، تلاشم این بود که وقتی می‌خواهم فردی را در پستی منصوب کنم باید یک تجربه‌ای در پست پایین‌تر از آن داشته باشد و شاید یکی از توفیقات در انتصاباتمان همین بوده است یعنی کسی که می‌خواهد مدیرکل آموزش و پرورش یک استان باشد، باید حداقل دو، سه سال معاون مدیرکل آموزش و پرورش استان یا حداقل رئیس یک شهرستان بزرگ باشد. خب این ارتقای پلکانی که لازمه مدیریت اثربخش است شاید یکی از دلایلی بود که نتوانسته‌ایم این مراحل را با سرعت بالاتری طی کنیم.
فارس: آیا تخصص در معاونت‌هایتان اهمیت داشت مثلاً معاونت پشتیبانی‌تان؟
وزیر آموزش و پرورش: بله.
فارس: چقدر معاون این بخش،سابقه کار حسابداری و مالی دارند؟
وزیر آموزش و پرورش: معاونت «پشتیبانی و توسعه مدیریت» را نه «اداری و مالی» و نه «پشتیبانی» می‌گویند بلکه معاون «توسعه مدیریت» می‌گویند؛ توسعه مدیریت یک لفظ عام‌تری نسبت به اداری و مالی است که قبلا مطرح بود و ما احساس‌مان این است که در انتصاباتمان، معاونت‌ها از تخصص لازم برای پُست برخوردار بوده و هستند و اگر این تجربه و این تخصص نبود، با توجه به محدودیت‌های زیادی که مواجه بودیم قادر به اداره این وزارتخانه نبودیم.
فارس: البته هنوز برای اینکه بخواهیم درباره معاونت‌ها نظر بدهیم یک کمی زود است. به عبارتی درباره برخی معاونت‌ها مثل معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی می‌توان بعد از دوره وزارت قضاوت کرد. چون خیلی از سندها آن موقع مشخص میشود.
وزیر آموزش و پرورش: نه، اتفاقاً شما همین الان می‌توانید شاخص‌ها را بررسی کنید. مثلا مقایسه‌ای روی «افزایش دریافتی کارکنان آموزش و پرورش» و «تورم سالانه دو، سه سالی که ما بودیم» با سه سال قبل انجام دادیم؛ در سه سال قبل از تشکیل این دولت، همیشه تورم خیلی بیشتر از افزایش دریافتی کارکنان بود اما در این دو، سه سال که آمدیم دریافتی‌هایمان بالاتر از تورم بود و این یک شاخص است. سهم بودجه آموزش و پرورش از بودجه دولت، شاخص دیگری است چون شما پشتیبانی را گفتید من دارم از آنجا مثال می‌زنم.
فارس: یعنی به نظر شما نیاز ندارد که معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی مانند آقای کیارشی که به همه ابعاد بودجه و مسائل مالی کاملا وارد بود و کار کرده بود، تخصص داشته باشد؟
وزیر آموزش و پرورش: اتفاقا می خواهم بگویم تخصص وجود داشته است که این نتایج حاصل شده است. همینجوری که خود به خود به دست نمی‌آید. مثلا سهم بودجه آموزش و پرورش از بودجه دولت ظرف همین دو سال اخیر، ۲٫۲ دهم درصد افزایش را نشان می‌دهد؛ خب خیلی کار می‌برد که آدم به این نتیجه برسد فلذا احساس می‌کنم می‌توانیم با تعریف چند شاخص، هر مدیرمان را در هر حوزه‌ای ارزیابی کنیم.
فارس: یعنی صرفاً تخصص نیست؟
وزیر آموزش و پرورش: ما متخصص منصوب کردیم منتها متخصص که می گوییم حسابدار نیست. شما می فرمایید حسابداری نمی‌داند اما حسابداری که تخصص نیست.
فارس: تخصص ایشان چیست؟
وزیر آموزش و پرورش: رشته ایشان، مدیریت است.
فارس: آقای دکتر، مدارس خیلی گله از پرداخت سرانه‌ها دارند؛ برخی معلمان هم از عدم پرداخت حق التدریس‌هایشان گله دارند؛ البته همینجا ذکر کنم که این سؤالات فقط انتقاداتی که نسبت به بخش پشتیبانی آموزش و پرورش مطرح است و ما هم فقط قصدمان شفاف‌سازی است.
وزیر آموزش و پرورش: روزی که ما آمدیم دو، سه سال بود که حتی یک ریال سرانه به مدارس نرفته بود. سال ۹۲ که آمدم ۵۰ میلیارد گرفتم و به مدارس دادم یعنی قبل از ما در ۶ ماهه اول، یک ریال به مدارس داده نشده بود. ۹۱ هم هیچ سرانه‌ای به مدارس داده نشده بود و فکر می‌کنم سال ۹۰ هم چنین شرایطی بود، البته مطمئن نیستم.
در هر حال در حدی که توانستیم از دولت، اعتبار گرفتیم و به مدارس سرانه دادیم منتها سرانه کم است. چون شما درباره سرانه پرسیدید، می خواهم بگویم که یک بررسی کنید قبل از ما چه اتفاقی افتاده است یعنی بررسی کنید که قبل از استقرار این دولت، سرانه به مدارسه رفته بود یا نرفته بود.
فارس: درباره اضافه تدریس‌ها و پاداش پایان خدمت بگویید؟
وزیر آموزش و پرورش: وقتی به وزارت آموزش و پرورش آمدیم، پاداش پایان خدمت گذشته را پرداخت کردیم یعنی تقریباً اواخر مرداد به عنوان سرپرست آمدم و پاداش پایان خدمت بازنشستگانی که قبل از بنده، بازنشسته شده بودند را پرداخت کردم.
فارس: منظورتان این است که پاداش پایان خدمت بازنشستگان سال ۹۱ را پرداخت کردید؟
وزیر آموزش و پرورش: بله. پاداش پایان خدمت بازنشستگان سال ۹۲ را در هفته معلم سال ۹۳ پرداخت کردیم اما برای پرداخت پاداش پایان خدمت بازنشستگان سال ۹۳ با مشکل مواجه شدیم که تا آخرهای سال ۹۴ توانستیم پرداخت کنیم.
فارس: برای پاداش پایان خدمت فرهنگیان بازنشسته سال ۹۴ چه کاری انجام دادید؟
وزیر آموزش و پرورش: در بودجه جداگانه دیده شده است.
فارس: به اندازه دیده شده است؟
وزیر آموزش و پرورش: بله. مشکلی نیست.
فارس: شما در زمان سرپرستی تان اشاره کردید آن افرادی که بدون بلیت سوار قطار آموزش و پرورش شدند باید پیاده شوند. آیا آنها پیاده شدند و آیا کسان دیگری در ۲٫۵ سال گذشته بدون بلیت سوار شدند؟
وزیر آموزش و پرورش: بستگی دارد ما بدون بلیت را چه جوری تعریف کنیم.
فارس: خب آن موقع چه جوری تعریف کردید که گفتید باید پیاده شوند؟
وزیر آموزش و پرورش: کسانی که صلاحیت نداشتند و پُست‌ها را گرفتند.
فارس: الان چه طور است همه با صلاحیت هستند؟
وزیر آموزش و پرورش: به افراد باصلاحیت پُست دادیم.
فارس: پس معتقدید همه با صلاحیت هستند و هیچ کس بدون بلیت سوار قطار آموزش و پرورش نشده است؟
وزیر آموزش و پرورش: بله؛ البته هروقت احساس کنیم بلیتش یک مقدار اشکال دارد خب عوضش می کنیم. طبیعی است ما با کسی که پیمان اخوت نبسته‌ایم. ما تشخیصمان این بود که این برادر و این خواهر صلاحیت این کار را دارد و منصوبش کردیم؛ حالا اگر در عمل نشان بدهد که ندارد باید از قطار پیاده‌اش کرد، البته با احترام « ببخشید درباره شما اشتباه شده است، بفرمایید».
فارس: در دوره سرپرستی از شما پرسیده شد که وزیر آموزش و پرورش آینده داس دارد یا کلید؟ گفتید «من کلید دارم». با کلیدتان چه درهایی را در این مدت باز کردید؟
وزیر آموزش و پرورش: ببینید تمام شاخص‌های آموزش و پرورش، رشد را نشان می‌دهد. مثلا تحت پوشش پیش دبستانی، ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم را بررسی کنید. طرح تعالی مدرسه برای ارتقای مدیریت آموزشگاهی، افزایش اعتبارات آموزش و پرورش و افزایش سهم آموزش و پرورش از کل بودجه دولت را بررسی کنید. ببینید این کلید که بنده گفتم کلی نمی‌شود صحبت کرد بلکه شاخص باید داد.
ما ۴۰ میلیون مخاطب مستقیم داریم. خب در بین این ۴۰ میلیون، شاید ۱۰۰نفر، ۲۰۰ نفر، ۵۰۰ نفر، هزار نفر، یک میلیون نفر با ما مخالف باشند اما خب بقیه که می‌بینند کار انجام می شود. به همین دلیل واقعاً من اصلا ناراحت نمی‌شوم.
هر روز بریده جراید را برایم می‌آورند حدود ۲۰۰، ۳۰۰ صفحه است. از فارس، جوان، وطن امروز، کیهان و همه جا می‌نویسند. من می‌خوانم و بلاخره می گویم خب یک عده هم مخالف هستند. من حرفم این است و یکبار هم پیشنهاد دادم که ما بیاییم در آموزش و پرورش، ۱۰ شاخص، ۲۰ شاخص، هر چند تا تعریف کنیم و بعد ارزیابی کنیم. مثلا این وزیر که می‌گوید من کلید دارم ببینیم با کلیدش توانسته در را باز کند یا خیر. اگر نتواند باز کند یعنی مردود است. اگر توانسته باز کند، نمره اش ممکن است ۲۰ نباشد اما ۱۷ باشد.
فارس: در حقیقت یک کارنامه ایجاد کنند؟
وزیر آموزش و پرورش: نه. اظهار نظر همینجوری بدون شاخص هیچ ارزشی ندارد. ممکن است حالا از نظر غوغاسالاری ارزش داشته باشد اما ما به آن ارزش نمی‌دهیم. ما می‌گوییم بلاخره در این دستگاه تعلیم و تربیت شاخص دارد. شاخص درصد قبولی و شاص کیفیت.
پژوهشسراهای دانش‌آموزی را مثال می‌زنم؛ بنده پژوهشسراهای دانش‌آموزی را در سال ۸۲ شروع کردم و تا سال ۸۴ که بودم، ۲۰۰ پژوهشسرا ایجاد کردم. از سال ۸۴ که رفتم تا سال ۹۲ که برگشتم ۱۰۰ تا پژوهشسرا اضافه شده بود.
در دو سال گذشته، ۲۰۰ پژوهشسرا اضافه شد یعنی در ۸ سال، ۱۰۰ تا و از وقتی که ما آمدیم تا الان که دو سال گذشته است، ۲۰۰ پژوهشسرا دوباره اضافه کردیم. این شاخص است. دیگه نمی‌شود که نفی کرد. پژوهشسرا هست، ساختمانش هم هست، کد دادیم. بروید بازدید کنید.
غیر از این ۵۰۰ پژوهشسرا، کیفیت را افزایش دادیم. دستگاه آزمایش نانو در ۶۴ پژوهشسرا نصب کردیم و هر دستگاه آزمایشگاه نانو ۴۰۰ میلیون تومان هزینه‌اش است. اینها شاخص است.
اینکه ۷۱ هزار کودک بازمانده از تحصیل را درِ خانه‌شان شناسایی کردیم و به مدرسه آوردیم، شاخص است. اینها را سر کلاس بردن سخت است وگرنه آن دانش‌آموزی که پدر و مادر می‌آیند اسم بچه را در مدرسه می‌نویسند که سختی ندارد.
اینکه ما سال گذشته ۱۱۰ مدرسه با یک دانش‌آموز داشتیم، یک شاخص است. یعنی یک دانش‌آموز، یک مدرسه، یک معلم؛ این در دنیا کم نظیر است و اصلا کسی باور نمی‌کند خیلی وقت‌ها از یونسکو و یونیسف پیش ما می آیند این گزارش ها را می‌دهیم آنها اول باور نمی کنند فکر می‌کنند ما داریم بلوف می‌زنیم.
۴۸۰۰ مدرسه با زیر ۵ دانش آموز راه انداختیم. اینها شاخص است. من خواهشم این است که قضاوت همینجوری فایده ندارد. بیایند شاخص تعریف کنند و بگویند فانی ۲٫۵ سال که وزیر بوده است، با این مشکلات اقتصادی، کاهش درآمد نفت، در این ۲۰ شاخص، مثلا ۱۷ شاخص خوب بوده و سه تا ضعیف بوده است ما هم قبول می کنیم.
فارس: درباره فعالیت های سیاسی بگویید آیا آموزش و پرورش در این مدت جناحی عمل کرده است؟
وزیر آموزش و پرورش: تا شما جناحی را چه تعریف کنید.
فارس: تعریف شما چیست؟
وزیر آموزش و پرورش: ما می گوییم آموزش و پرورش در راستای سیاست‌های مقام معظم رهبری و دولت تدبیر و امید حرکت کرده است.
فارس: آیا حزب‌ها و گروه‌ها توانسته‌اند در آموزش و پرورش نفوذ پیدا کنند؟ یا فشاری برای انتخاب مدیریت‌هایی در آموزش و پرورش بیاورند.
وزیر آموزش و پرورش: بنده تا الان هیچ فشاری از هیچ جناح و هیچ گروهی نپذیرفتم. تشخیص خودم بوده است.
فارس: مجلس جدید را چطور ارزیابی می‌کنید فکر می‌کنید ارتباطش با آموزش و پرورش چطور خواهد بود؟
وزیر آموزش و پرورش: امیدواریم که مجلس دهم نسبت به مجلس نهم، نسبت به اولویت‌هایی که در آموزش و پرورش مطرح است، حمایت بیشتری داشته باشد.
فارس: از زمانی که شما به آموزش و پرورش آمدید آیا از اقوامتان و آشناهایتان در آموزش و پرورش ورود پیدا کرده است؟
وزیر آموزش و پرورش: خیر
فارس: یعنی به هیچ کسی هیچ سمتی ندادید. پارتی بازی هم نکردید؟
وزیر آموزش و پرورش: بفرمایید بررسی کنید. من خیلی نسبت به خانواده خودم سختگیرم.
فارس: البته خواهرتان نه اینکه سمتی بگیرند اما می‌خواستند کمکی به شما بکنند.
وزیر آموزش و پرورش: به هر حال خیلی‌ها می‌خواهند به آدم کمک کنند، مهم این است که دستخطی از من بگیرند که تو این کاره هستی. اگر هست نشان بدهید.
فارس: یکی از سایت ها هم درباره آقای شیرمحمدی(برادر همسر وزیر آموزش و پرورش) نوشته بودند.
وزیر آموزش و پرورش: چه چیزی نوشته بودند؟
فارس: نوشته بودند که ایشان در راهروهای وزارتخانه مشاهده میشود. در تصمیم‌گیری‌ها حضور دارد و مشخص نیست که در راهروهای وزارتخانه دنبال چه هست و چه کار می‌کند؟
وزیر آموزش و پرورش: از همان سایت بپرسید که دنبال چه هست. شما این اختیار را دارید بررسی کنید که آیا اینها مسئولیتی دارند آیا ما به آنها حکمی دادیم. دنبال کاری هستند. دوستان چه اقوام یا غیراقوام علاقه‌مند هستند که به ما خدمتی کنند، پیشنهادهایی را می‌دهند. ممکن است بپذیریم، ممکن است نپذیریم. اشکال دارد؟
فارس: وقتی یک رسانه ای می‌بیند که اقوام شما در یک برنامه رسمی آموزش و پرورش حضور دارد، سوال پیش می‌آید.
وزیر آموزش و پرورش: در هیچ برنامه رسمی آموزش و پرورش هیچ کدام از اقوام من حضور نداشتند.
فارس: خواهرتان در یک برنامه رسمی بود.
وزیر آموزش و پرورش: برنامه رسمی؟
فارس: بله، در برنامه رسمی آموزش و پرورش بود. پس به نظر شما خبرنگار ما ایشان را کجا دیده است.
وزیر آموزش و پرورش: چه برنامه ای بود؟
فارس: یکی از برنامه‌ها در یکی از مدارس آموزش و پرورش استثنایی تهران.
وزیر آموزش و پرورش: به هر حال ببینید ایشان به عنوان یک معلم بازنشسته، اعضایی از آموزش و پرورش با ایشان ارتباط دارند و از ایشان دعوت کردند. خب نرود؟
فارس: ببینید آقای دکتر، منظور خاصی نسبت به خواهرتان نیست. هم شما و هم خواهرتان ارزشمند هستند. ولی این سوال‌ها، نقدهایی است که نسبت به شما مطرح میشود. ببینید حتی همسر شما وقتی در یک برنامه‌ای حضور دارند، خب بلاخره به عنوان همسر وزیر آموزش و پرورش هستند حالا جدا از اینکه اگر سمتی جای دیگری داشته باشند و وقتی خبرنگاری پیش ایشان می رود و سوال می‌پرسد «آیا می توانم با شما مصاحبه داشته باشم» اگر ایشان موافقت نکند و بگوید سمتی ندارم و در این برنامه فقط دعوت شده ام. خبری کار نمی شود؛ حالا از این موضوع بگذریم.
آقای دکتر نظرتان درباره آسیب‌های اجتماعی چه هست. ما در این چند وقت اخیر در آموزش و پرورش، نمی گوییم در گذشته نبوده است اما به مدد این شبکه های اجتماعی، اخبار آسیب های اجتماعی بیشتر از گذشته نمود پیدا می کند. نظر شما چیست؟ آسیب‌های اجتماعی در انواع مختلف، خودکشی، قلیان، مواد مخدر، نظر شما در این خصوص چیست؟
وزیر آموزش و پرورش: عرض کنم من قبلا هم درباره این موضوع به شما و دوستان دیگر مطالبی را گفتم. مدرسه محل تجمع آحاد جامعه است یعنی وقتی ۱۳ میلیون دانش آموز در مدارس ما درس می خوانند اینها از خانواده های مختلف به مدرسه می‌آیند و بعد هم به منزل باز می گردند و به تبع، ممکن است یک آسیبی در یک خانواده ای در جامعه باشد و این عضو جامعه با خودش به مدرسه می آورد.
متأسفانه بعضا مشاهده میشود بعضی از رسانه ها یک کودک یا یک نوجوان ۱۳ ساله را که یک اتفاقی برایش می‌افتد می‌گویند یک دانش‌آموز برایش این اتفاق افتاد. حتی ممکن است این اتفاق خارج از مدرسه به وقوع پیوسته باشد. یا مثلا یک دانش آموزی با والدینش مشکل داشته باشد و این ناراحتی در مدرسه بروز می‌کند. باز می‌گویند یک دانش‌آموز این ناراحتی را دارد این واقعا قضاوت عادلانه‌ای درباره دستگاه بزرگ آموزش و پرورش نیست. این نتیجه نهایی اش این می شود که خانواده‌ها نسبت به مدرسه یک مقداری اعتمادشان کم میشود و این مصلحت نیست. به مصلحت آن دانش آموز و خانواده های دیگر نیست.
بنابراین این نکته را می خواهم تأکید کنم چون مدرسه محل تجمع افراد است بعضا مشکلات اجتماعی و مشکلات مربوط به جامعه است و مشکلاتی مربوط به بعضی خانواده هاست که در مدرسه مطرح می شود اما اینکه ما چه کار کردیم. ما در رابطه با آسیب های اجتماعی چه کردیم. ما تلاشمان بر این بوده که با دستگاه های دیگر مثل وزارت کشور هماهنگی های لازم را انجام دهیم و به کمک وزارت کشور برویم و حتی از منابع وزارت کشور در راستای کاهش آسیب ها استفاده کنیم اما ما نسبت به ایده آل مان هنوز خیلی فاصله داریم. باید تلاش بیشتری کنیم و باید منابع بیشتری جذب کنیم.
الان مثلا فرض بفرمایید ما در مدرسه مربی تربیتی داشتیم الان آمدیم مأموریت مربی تربیتی را گسترش دادیم یعنی بحث آسیب های اجتماعی را هم به مربی تربیتی دادیم. چون ما واقعا در هر مدرسه ای یک نفر برای آسیب های اجتماعی نداریم. به صورت هم نمی توانیم این کار را انجام دهیم. ما شرح وظایف مربی تربیتی را یک کمی گسترش دادیم که به مسائل آسیب های اجتماعی هم رسیدگی کند. دوره های آموزشی برای آنها پیش بینی کردیم. من فقط این را می خواهم تأکید کنم که انتظارات باید در حد امکاناتی باشد که در اختیار این دستگاه هست.
ما ادعایمان این است که تلاشمان بر این بوده که از منابع موجودمان بهتر استفاده کنیم و همانطور که من عرض کردم دوباره تأکید می کنم ما نسبت به ایده آل هایمان درباره آسیب های اجتماعی فاصله داریم. اطلاع دارید که مقام معظم رهبری هم در بحث آسیب های اجتماعی شخصا ورود کردند. دو جلسه در محضر ایشان، مسئولان کشور، رؤسای سه قوه، برخی وزرا از جمله آموزش و پرورش در خدمت ایشان بودیم و تذکراتی دادند و ما هم تلاشمان بر این است که بتوانیم امکاناتمان را بسیج کنیم برای اینکه با این معضل آسیب های اجتماعی مقابله کنیم و به حداقل برسانیم.
فارس: آقای دکتر، نظرتان درباره ستاد مبارزه با مواد مخدر چیست؟ آنها هر بار آمار ارائه می‌دهند که تعدادی دانش‌آموز معتادند یا تعدادی دانش‌آموز برای اولین بار سیگار کشیدند.
وزیر آموزش و پرورش: ما به دفعات اعلام کردیم که آمارهایی که دوستان اعلام می کنند درست و صحیح نیست. یعنی با واقعیت ها تطبیق نمی دهند. به هر حال آماری که می دهند باید خودشان پاسخگو باشند ما که نباید پاسخ بدهیم.
فارس: وقتی درباره تعداد دانش آموز معتاد آمار می‌دهند، نگرانی هایی در جامعه بین خانواده ها ایجاد می شود؟
وزیر آموزش و پرورش: بله. ما به آنها تذکر دادیم، نامه هم نوشتیم ولی با عینیات ما هم نمی سازد؛ نه اینکه ما آمار سرشماری کرده باشیم ولی با عینیاتی که ما داریم، سازگاری ندارد. امیدواریم دوستان در ارائه آمارشان دقت بیشتری کنند.
فارس: اولویت تان برای سال ۹۵ چیست؟
وزیر آموزش و پرورش: ما قبلا هم اعلام کردیم سند تحول نظام آموزش و پرورش مبنای برنامه ششم توسعه است. این موضوع به تصویب دولت رسیده است. در سند برنامه ششم توسعه راهبرد یا استراتژی اصلی آموزش و پرورش، اجرای سند است.
ما در سال ۹۳ با توصیه مقام معظم رهبری یک نقشه راه برای سند نوشتیم. نقشه راه ما می گفت که از سال ۹۴ تا ۹۹ که سال آخر برنامه ششم توسعه است، چه کارهایی باید در آموزش و پرورش در رابطه با سند صورت بگیرد. ما برای سال ۹۵ بر اساس نقشه راه با سیاست هایی که به مدیران کل آموزش و پرورش استان ها اعلام کردیم، اقدام می‌کنیم.
فارس: در این مدت که به عنوان وزیر آموزش و پرورش داشتید کار می کردید مسلماً روزهای خاصی را سپری کردید. روزی را تعریف کنید که از به یادآوری آن روز از ته دل شاد شوید. منظورم خانوادگی نیست بلکه کار وزارت.
وزیر آموزش و پرورش: ما اصلا خانواده را نمی بینیم. حالا باید فکر کنم ولی بوده است روزهایی که برایم توأم با موفقیت بوده است.
فارس: از زمانی که وزیر شده اید به طور میانگین چند ساعت در روز کار کردید؟
وزیر آموزش و پرورش: میانگین ۱۴، ۱۵ ساعت بوده است. یادم آمد. روزی که در هیأت دولت رتبه بندی به تصویب رسید یعنی ۲۷ اسفند ۹۳٫ یکی از روزهایی بود که بسیار خوشحال بودم و یک گام خوبی بود که هر چند که گام اول بود ولی گام خوبی که بتوانیم بخشی از زحمات همکاران را پاسخگو باشیم.
فارس: روزی هم بوده است که درمانده و غمگین شوید؟
وزیر آموزش و پرورش: فراوان
فارس: خسته بشوید و بگوید چرا وزیر شدم؟
وزیر آموزش و پرورش: بله آن هم کم نبوده است.
فارس: اگر برگردیم به همان زمان که به شما پیشنهاد شد که برنامه تان را برای وزارت بدهید. آیا باز هم می پذیرید و همین روند و برنامه را در پیش می گیرید؟
وزیر آموزش و پرورش: با شناخت این مسئولیت را انتخاب کردم. دستگاه را می شناختم. مشکلات را هم می شناختم و اگر ۲٫۵ سال پیش در ۲۶ یا ۲۷ مرداد ۹۲ آقای رئیس جمهور مرا خواستند من می‌دانستم که دستگاه چه مشکلات و مسائلی دارد.
فارس: خب البته در رأس بودن خیلی سخت است. درست است که شما قبلا دوره سرپرستی وزارت آموزش و پرورش را تجربه کرده بودید ولی باز هم سختی خاص خود را داشت؟
وزیر آموزش و پرورش: عرض کردم. با شناخت اینکه سخت است، پذیرفتم.
فارس: در این مدت چند نفر به شما مراجعه کردند که کار برای بچه های ما جور کنید؟
وزیر آموزش و پرورش: زیاد. البته شفاها کمتر گفتند؛ در هر استان و شهرستانی که می‌روم حتما با معلمان و فرهنگیان آن منطقه، جلسه دارم و نامه‌هایی به ما می‌دهند و این شاید ۹۰ درصد این نامه‌ها، درخواست اشتغال برای فرزندانشان است به خصوص فرهنگیان که انتظار دارند.
ما هم توانستیم در این دولت این اجازه را بگیریم که در شرایط یکسان، فرزندان فرهنگیان اولویت در استخدام دارند و در آزمون استخدامی که ۲۷ شهریور ۹۴ برگزار شد و در ورودی دانشگاه فرهنگیان، این کار را انجام دادیم.
فراوان از این نامه‌ها هست و مشکل هم دارند. اکثراً فرزندانشان تحصیلات لیسانس و فوق لیسانس دارند و جویای کار هستند.
فارس: اما خودتان گفتید که برای کسی پارتی بازی نکردید ؟
وزیر آموزش و پرورش: به هیچ وجه. یقین بدانید حتی برای یک نفر.
فارس: اگر بخواهید کارنامه برای خودتان داشته باشید به خودتان نمره چند می‌دهید؟
وزیر آموزش و پرورش: ۱۷، ۱۸
فارس: انضباط به خودتان چند می‌دهید؟
وزیر آموزش و پرورش: انضباط را به خودم بیست می دهم. انضباط یعنی ضابطه گرایی و من برای هر کاری سعی می‌کنم یک ضابطه بگذارم. یک مکانیزم بگذارم که نظرات شخصی در آن دخالت نکند. به همین دلیل انضباط با ضاد است با ظاء نیست. بعضی‌ها هنوز اشتباه می نویسند.
فارس: خب این هم به آموزش و پرورش بر می گردد ؟
وزیر آموزش و پرورش: شما که از هر زاویه ما حرف بزنیم باز به آموزش و پرورش می‌رسید. انضباط به معنای ضابطه گرایی و من در ضابطه گرایی به خودم نمره بیست می‌دهم.
فارس: از اینکه در این گفت‌وگو شرکت کردید، سپاسگزاریم.
گفت‌وگو از مریم عابدینی و میثم حاجی‌پور
