فرارو /این ضیافت، که در آن برگزیدگان را بر خوان خداوندی فرا می خوانند، با میهمانی های زمینی و فرودست مادی، تفاوتی ماهوی و آشکار دارد. هدف آن نیز پر کردن شکم و فربه ساختن جسمانی نیست. در آن، دروازه شکم و شهوت می بندند تا شهد شیرین و گوارای معنویت و روحانیت بنوشانند.
میزبان کریم و حکیم رمضان، در قرآن فرمان به روزه داری می دهد و هدف از آن را آشکارا بیان می دارد:
” ای کسانی که ایمان آورده اید، روزه بر شما واجب گردید چنان که بر پیشینیان واجب بود، باشد که تقوا پیشه کنید” (۱)
انتظاری که معشوق راستین هستی از روزه رمضان برای ما دارد، جز استقرار ملکه بندگی و تقوا (پرهیز از نافرمانی پروردگار) نیست؛ این ملکه موجب کمال یافتن آدمی و رسیدن او به مقام قرب الهی خواهد بود؛ که این، به فرموده قرآن، هدف از خلقت آدمی است.
پر کردن بی مهار شکم و و تن دادن به خواسته های نفسانی، اساسا راه را بر بندگی و کمال می بندد و انسان را از فربه ساختن روح، محروم می سازد. روح نا فربه نیز ذلیل شیطان و بی مقدار خواهد شد.
شکم چراندن و مرکب نفس شدن، ولو به حرام نباشد، درهای اوج آسمان را بر آدمی می بندد و او را دربند و اسیر عالم ناسوت می کند؛ و عالم ناسوت، جولان گاه شیطان است.
این مهم را حضرت مولانا به زیبایی بیان می دارد:
گر تو این انبان ز نان خالی کنی
پر ز گوهرهای اجلالی کنی
طفل جان از شیر شیطان باز کن
بعد از آن اش با ملک انباز کن
تا تو تاریک و ملول و تیره‌ای
دان که با دیو لعین همشیره‌ای
حکیم شیراز، سعدی بزرگوار نیز می گوید:
اندرون از طعام خالی دار
تا درو نور معرفت بینی
تهی از حکمتی به علت آن
که پری از طعام تا بینی!
فرصت بی مانند رمضان را باید غنیمت شمرد. خطبه شعبانیه را خوانده ایم. حضرت امام رضا (ع) به نقل از امیر مومنان علی (ع) روایت می کنند که رسول خدا (ص) روزی در آستانه ماه مبارک رمضان برای مومنان از رمضان سخن گفت.
توجه به بخشی از این سخنان آسمانی، ما را به آداب این ماه بزرگ عاشق پیشگی آشنا می سازد:
“اى مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى که نزد خدا برترینِ ماه هاست و روزهایش برترینِ روزها، شب هایش برترینِ شب ها و ساعاتش برترینِ ساعات است .
ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شده اید و از شایستگانِ کرامت الهى قرار داده شده اید.
نَفَس هایتان در آن، حکم و پاداش تسبیح دارد، خوابتان در آن، عبادت، عملتان در آن، پذیرفته و دعایتان در آن، مستجاب است .
پس با نیّت هاى راست و دل هاى پاک، از پروردگارتان بخواهید تا براى روزه دارىِ آن و تلاوت کتاب خویش، توفیقتان دهد.
بدبخت، کسى است که در این ماه بزرگ، از آمرزش الهى محروم بماند.
با گرسنگى و تشنگى خود در این ماه، گرسنگى و تشنگىِ روز قیامت را یاد کنید.
به نیازمندان و بینوایانتان صدقه دهید؛ به بزرگان خود احترام و بر کوچک هایتان ترحّم و به بستگانتان نیکى کنید؛ زبانتان را ( از دروغ و غیبت و تهمت و سخن چینی و دشنام و دل شکستن ) نگه دارید؛ چشم هایتان را از آن چه نگاه به آن حلال نیست ، بپوشانید؛ گوش هایتان را از آن چه شنیدنش حلال نیست، فرو بندید؛ به یتیمان مردم، محبّت کنید تا بر یتیمان شما محبّت ورزند.
از گناهانتان در پیشگاه خداوند توبه کنید؛ در هنگام نمازها، دستانتان را بر آستان او به دعا بلند کنید، که آن هنگام (وقت نماز) برترینِ ساعت هاست.
اى مردم! شما گروگان اعمال خویشتن اید. پس با آمرزش خواهى های خود، خویشتن را آزاد سازید.
پشت هاى شما از بار گناهانتان سنگین است، پس با طولانی ساختن سجده هاى خود، آن ها را سبک کنید و بدانید که خداوند ـ که یادش والاست ـ به عزّت خود، سوگند خورده است که نمازگزاران و سجده کنندگان را عذاب نمى کند و در روزى که مردم در پیشگاه پروردگار جهانیان براى حساب مى ایستند، آنان را با آتش، هراسان نمى سازد.
اى مردم ! هر که از شما در این ماه ، روزه دارى را افطار دهد، پاداش او نزد خدا ، آزاد کردن یک برده و آمرزش گناهان گذشته اوست .
اى مردم! هر کس اخلاقش را در این ماه، نیکو سازد، براى او وسیله عبور از صراط خواهد بود در آن روز که گام ها بر صراط مى لغزد؛ و هر کس در این ماه بر زیر دستان خود آسان گیرد، خداوند حساب او را سبک خواهد گرفت؛ و هر کس در این ماه ، شرّ خود را از دیگران باز دارد، خداوند در روز دیدارش، غضب خویش را از او باز خواهد داشت؛ و هر که در این ماه ، یتیمى را گرامى بدارد ، در روز دیدار، خداوند، گرامى اش خواهد داشت .
هر که در آن به خویشاوند خود نیکى کند، در روز دیدار، خداوند با رحمتش به او نیکى خواهد کرد؛ و هر کس در آن از خویشان خود ببُرد، خداوند در روز دیدار، رحمتش را از او قطع خواهد نمود؛ و هر کس در آن ، نماز مستحبّى بخواند، براى او دورى از آتش، نوشته مى شود؛ و هر کس واجبى را در آن ادا کند، پاداش کسى را دارد که هفتاد واجب را در ماه هاى دیگر، ادا کرده است؛ و هر کس در آن بر من زیاد صلوات فرستد، خداوند در روزى که وزنه اعمال،سبک مى شود، وزنه اعمال او را بیفزاید.
هر کس در رمضان، آیه اى از قرآن تلاوت کند، پاداش کسى را دارد که در ماه هاى دیگر، ختم قرآن کرده است .
اى مردم! در این ماه، درهاى بهشت باز اند. پس، از پروردگارتان بخواهید که آنها را بر شما نبندد؛
و درهاى دوزخ، بسته اند پس، از پروردگارتان بخواهید که آنها را بر شما نگشاید؛ و شیطان ها در بند اند، پس از پروردگارتان بخواهید که آنها را بر شما مسلّط نسازد.”
این سخنان نبوی، با تاکید بر حقانیت و شرافت و مظلومیت و ولایت امیر مومنان، علی علیه السلام، پایان می گیرد.
از نظر فقهی و شکلی، روزه باید در شرایط خاصی ادا شود تا مقبول درگاه احدیت قرار گیرد.
هر مسلمان بالغ و عاقلی که در سفر نیست و نیز روزه داری، وی را به مشقت فراوان و مرتبه عسر و حرج نمی رساند و یا موجب بیماری او نمی شود، موظف است از اذان صبح تا غروب آفتاب، فقط به قصد امتثال امر پروردگار، از انجام امور زیر اجتناب کند:
١ـ خوردن و آشامیدن؛
٢ـ آمیزش جنسی
٣ـ خود ارضایی( این عمل قبیح در سایر مواقع نیز حرام است و از گناهان کبیره به شمار می رود)
۴ـ دروغ بستن به خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم و امان معصوم
۵ـ رساندن غبار به حلق( بنا بر فتوای اکثر فقیهان)
۶ـ فرو بردن تمام سر در آب
٧ـ باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح
٨ـ اماله کردن با مایعات
٩ـ استفراغ عمدی
این اقدامات را اصطلاحا ” مبطلات روزه” یا “مفطرات” می گویند.
الیته هر کس برای آگاهی یافتن بر مسایل جزئی مربوط به مفطرات، موظف است به رساله عملیه مرجع تقلید خویش رجوع کند تا مرتکب اقدامی که روزه را باطل می کند نشود.
با حفظ شکل شرعی روزه، التزام به رهنمودهای آسمانی رسول گرامی اسلام در خطبه شعبانیه، آدمی را به مسیر بندگی و تقوا و نیل به مقام قرب الهی می رساند و در زمره بندگان شایسته و ممتاز قرار خواهد داد.
مومنان هوشمند، از دست آوردهای روحی و معنوی رمضان در سایر ماه های سال نیز صیانت می کنند تا به مقام کمال و قرب ربوبی رسند.
از میزبان حکیم و مهربان رمضان، فروتنانه، می خواهیم توفیقی این چنین به ما ارزانی دارد!
آمین
——————————-
۱- یا ایها الذین آمنوا کتب علکیم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون _ بقره، ۱۸۳
