به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، بیست و هفتمین اجلاس سران عرب چندی پیش در نواکشوت پایتخت موریتانی، با حضور سران ۹ کشور عربی برگزار شد و اکثر اعضا، در سطح وزیران خارجه در آن شرکت کردند.
اما عدم حضور برخی مقامات ارشد دولتهای عرب در این نشست،سوال‌برانگیز بود. جای خالی ملک سلمان پادشاه عربستان، عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر، عبدالله دوم پادشاه اردن، محمد ششم پادشاه مغرب و حمد آل خلیفه پادشاه بحرین به چشم میخورد؛ امارات نیز ترجیح داده بود که شیخ حمد بن محمد الشرقی حاکم فجیره را که کوچکترین امیرنشین این کشور است، به اجلاس بفرستد.
در این میان، برخی منابع گفتند که گارد ویژه عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر، عملاً در فرودگاه نواکشوت حضور یافت. شماری از افسران سازمان اطلاعات نیز برای نظارت بر تدابیر لازم حفاظتی به این فرودگاه آمدند، اما هواپیمای السیسی، بدون ارائه هرگونه توجیهی، به این فرودگاه نیامد و این موضوع، شگفتی مقامات موریتانی را سبب شد.
طرح ترور السیسی!؟
روزنامههای مصری از وجود تلاشهایی برای ترور رئیس جمهور مصر نوشتند و این مساله را دلیل حضور نیافتن السیسی در اجلاس سران عرب شمردند. اما محافل دولتی از این موضوع اظهار بی اطلاعی و تاکید کردند که هیچ کس در این زمینه بازداشت نشده است.
حضور عادل الجبیر در رأس هیئت سعودی، ذهن بسیاری از ناظران سیاسی را به خود مشغول کرد، چرا که همگان توقع داشتند محمد بن نایف، جانشین ولیعهد یا محمد بن نایف، ولیعهد عربستان یا هر یک از دیگر اعضای خاندان حاکم حضور یابند؛ به ویژه که این اجلاس، با حمایت مالی عربستان و دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس برگزار شد.
در این میان، منابع سیاسی تاکید کردند که حضور دو فرستاده بین المللی – مارتین کوپلر از سوی لیبی و اسماعیل ولد الشیخ از سوی یمن – نشان از آن داشت که این بحران های این دو کشور، در رأس دستور کار این اجلاس قرار دارد.
این منابع به رأی الیوم خبر دادند که فشارهای عربستان برای تصویب بندی قائل به تروریست بودن “حزب الله” لبنان با شکست مواجه شد. همچنین تمام تلاش های عربستان برای تحمیل هیئتی از معارضان سوری برای نشاندن آنها بر جایگاه دولت سوریه نیز شکست خورد و پذیرفته نشد که معارضان سوری، حتی به عنوان ناظر در اجلاس حضور یابند. به این ترتیب، در جایگاهی که به سوریه اختصاص داشت، پرچم رسمی دولت سوریه با سه رنگ و دو ستارۀ سبزش نصب شد.
“حسین رویوران” کارشناس مسایل خاورمیانه، پیرامون عملکرد اتحادیه عرب، در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان،گفت: بیست و هفتمین اجلاس سران عرب که قرار بود در مغرب برگزار شود با امتناع این کشور به میزبانی موریتانی تشکیل جلسه داد. البته دولت موریتانی به شرط اینکه اعراب ثروتمند؛ هزینه‌های آن را بپردازند که رژیم عربستان آن را بر عهده گرفت. نشست مذکور در اصل دو روزه بود که تبدیل به یک روز شد.
وی تصریح کرد؛ نام این اجلاس اتحادیه عرب است. اما از مجموع بیست و دو کشور عربی، تنها نه کشور شرکت داشتند. این موضوع نشان دهنده بیمسئولیتی و بی‌توجهی سران دولتهای عرب نسبت به برخی مسایل و مشکلات اعراب است. در اصل نشست اخیر؛ اجلاس وزرای خارجه کشورها بود.
وی در ادامه افزود: در نشست اخیر اتحادیه عرب، رژیم سعودی سعی داشت در بیانیه پایانی محکومیتی علیه ایران قرائت شود و نیز حزب‌الله لبنان تحت عنوان گروه تروریستی معرفی گردد. هیچ یک از اهداف رژیم ریاض محقق نشد. به همین دلیل عربستان، مصر، بحرین، امارات یک نشست چهارجانبه در حاشیه این اجلاس برگزار کردند که ایران و حزب الله را محکوم کنند.
اما عربستان به دنبال چه بود؟
این کارشناس مسایل خاورمیانه افزود: رژیم ریاض در خلال نشست، به دنبال مجوزی بود که با رژیم صهیونیستی بمنظور اجرای طرح صلح عربی ملک عبدالله پادشاه پیشین (اجلاس ۲۰۰۲ بیروت) همکاری کند. اما در این زمینه هم توفیقی کسب نکرد، چرا که برخی از اعضای اتحادیه با این امر مخالفت کردند.
رویوران در پایان خاطرنشان کرد: در مجموع می‌توان گفت؛ عملکرد اجلاس فوق در حد متوسطی ارزیابی می‌شود. آنچه که در این میان باید توجه شود، اتحادیه عرب امروز گروگان دست خاندان سعودی و شورای همکاری خلیج فارس است. کشورهای مذکور با صرف هزینه‌های هنگفت تمام ساز و کارهای این قبیل اتحادیه‌ها را در اختیار خود قرار دادند.
سوریه، لیبی، یمن، عراق می‌توانند از اعضای بسیار موثر این نشست‌ها باشند که؛ عملا به خاطر درگیریهای داخلی و جنگ از اتحادیه عرب به دور افتادند. بطور کلی اکثر کشورهای عرب منطقه و آفریقا با مشکلات جدی روبرو هستند. امیدواریم با پایان یافتن بحران سوریه و عراق، حضور این دو کشور بتواند معادلات اتحادیه عرب را تا حد زیادی تغییر دهد.
هفت دهه از تشکیل اتحادیه کشورهای عرب میگذرد. با نگاهی بر عملکرد این سازمان بینالمللی پی بر جهت گیری و بی کفایتی این نهاد خواهیم برد. این اجلاس سالهاست که معنای خود را از دست داده و به ابزاری در دست حکام سعودی جهت اجرای سیاست‌هایش تبدیل شده است.
برخی از نمایندگان هم که در نشست اخیر حضور داشتند در حال چرت زدن بودند. به نظر میرسد؛ مسایل مطروحه بسیار کسل کننده و خواب آور بوده است. گمان میرود، بدستور اتاق فرمان رژیم صهیونیستی؛ اعراب مرتجع خود را در این جلسات به خواب زده باشند.
به واقع، عدم حضور چند تن از روسای کشورها در نشست اتحادیه عرب بیانگر چه موضوعی است؟ آنچه که از این قبیل جلسات فرمایشی بر می آید، به اصطلاح محکوم کردن جمهوری اسلامی ایران در منطقه و مدح و ستایش از رژیم جنایتکار صهیونیستی و عادی سازی روابط با آن است. نباید توقع داشت با رویکردهای نامتوازن برخی از دولتها مهمترین مسئله جهان عرب، همانا اشغال سرزمین قدس به این زودیها، محور اصلی گفتوگوهای اتحادیه عرب باشد.
گزارش از محمدرضا شجاعیان
