به گزارش افق، سعدالله زارعی مدیر موسسه اندیشه سازان نور در نشست تأثیر مناسبات ایران و روسیه بر آینده نظام بین‌الملل که امروز شنبه در این موسسه برگزار شد، گفت: طی ماه‌های اخیر، ما در شرایط ویژه‌ای قرار گرفته‌ایم که ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، نظامی و استراتژیکی دارد. در منطقه ما قدرتها تلاش می‌کنند سیاست‌های خود را با دست یازیدن به یک گروه دنبال کنند و زمان یکه تازی قدرت‌های بزرگ در منطقه به سر آمده که این موضوع نشانگر تغییر در شرایط نظام بین‌الملل است.
وی با بیان اینکه در گذشته آمریکایی‌ها تصمیم خود را به صورت یک جانبه، طراحی و اجرا می‌کردند که در دوره جنگ سرد ۴۰ دولت بدین گونه تغییر کردند، یادآور شد: اما امروز برای ادامه سیاست‌هایشان در خاورمیانه نیازمند هماهنگی با دیگران هستند و کشورهای منطقه ای برای آنکه بتوانند سیاستی را در سطح منطقه دنبال کنند به یک جبهه و ائتلاف تکیه می‌کنند.
مدیر موسسه اندیشه سازان نور ادامه داد: ما با تحولی کیفی در سطح منطقه مواجهیم که برای جمهوری اسلامی فرصت‌ها و تهدیدهایی را در پی دارد که به عملکرد ما وابسته است که چطور ظرفیت‌های خود را برای پیگیری اهداف استراتژیک‌مان به کار گیریم.
زارعی بابیان اینکه باید ضمن تلاش برای افزایش قدرت ملی به سمت تشکیل ائتلاف منطقه‌ای حرکت کنیم و امنیت خود را در این مسیر نیز دنبال کنیم، یادآور شد: برخی دولت‌ها با جمهوری اسلامی در تعارض هستند و خشت بنایشان با آمریکا ریخته شده که عربستان و اردن مصداق این کشورها هستند. اما کشورهایی هستند که با غرب پیوستگی ندارند که روسیه، چین، هند و ترکیه در این بین جایگاه خاصی دارند.
وی افزود: روسیه به دلیل اینکه در منطقه ما با مسائل مشترکی با جمهوری اسلامی و جبهه مقاومت مواجه است، آمادگی بیشتری برای همگرایی با ما دارد. دغدغه‌ها، دشمنان، منافع و مصالح مشترک این امکان را فراهم می‌کند که پایه‌های همکاری درازمدت را با روسیه بریزیم.
مدیر موسسه اندیشه سازان نور با اشاره به اینکه بین ایران و روسیه دشمنان درونی مشترکی هستند که برای روابط راهبردی دو کشور ایجاد مانع می‌کنند، اظهار داشت: در ایران و روسیه کسانی هستند که در درون و بیرون سیستم بر نکات منفی روابط تکیه کرده و این روابط را ناپایدار و تداوم آن را با خسارت ارزیابی می‌کنند و مصداق ادعای خود را تاریخ روابط ذکر می‌کنند. منطق تاریخی براین واقعیت عینی سایه افکنده و اجازه نمی‌دهد وضع عینی منطقه مورد توجه قرار گیرد.
زارعی روابط استراتژیک بین ایران و روسیه را یک مقدمه برای سلسله روابط استراتژیک بین ایران و سایر کشورهای منطقه خواند و گفت: این نگاه که ایران و روسیه باید دارای روابط راهبردی باشند مربوط به یکی دو سال اخیر نیست و در گذشته در سطح رهبر ایران تلاش برای رسیدن روابط دو کشور به روابط راهبردی وجود داشته و در سیستم روسیه نیز چنین تصمیمی گرفته شده است.
وی ادامه داد: برخی تصور می‌کنند زمانی که همه پرونده‌ها بین ایران و روسیه حل شود در آن زمان رابطه راهبردی شکل می‌گیرد در حالی که می‌تواند چنین نباشد. راهبردی شدن روابط ایران و روسیه در آغاز راه است و نیاز به توجه طرفین دارد.
این کارشناس مسائل سیاسی کار در حوزه انرژی را یکی از موضوعات مورد بحث دو طرف خواند و افزود: ایران و روسیه هر دو صادرکننده انرژی هستند و اروپا نیز بازار مشترک ما می‌توانند باشد روسیه انتظار دارد که ما شکننده اقتدار روسیه در منازعه آن با اروپا نباشند. که این یک انتظار درست است. اما موضوعی نیست که به صورت احساسی قابل حل و فصل باشد. اگر چنانچه اراده طرفین به استراتژیک شدن روابط باشد توافق در حوزه انرژی یکی از موارد مهم است که این توافق تا حدود زیادی می‌تواند جایگزین وضعیت ما در اوپک باشد.
زارعی با بیان اینکه اوپک مدتهاست که منفعل شده وکشورهای صادر کننده عمدتاً بازیچه می‌شوند که ما نیز از آن متضرر می‌شویم، خاطرنشان کرد: توافق با روسیه می‌تواند در این زمینه بسیار موثر باشد. روسیه نیز بی میل نیست که ما در یک گفتگوی جامع درباره رژیم حقوقی خزر و نیز موضوع انرژی به تفاهم برسیم. هیئتی که چندی پیش از روسیه به ایران آمده بود دغدغه استفاده از بستر دریای خزر را داشت.
وی با بیان اینکه بعد از توافقات امنیتی و نظامی روسیه در خصوص سوریه که به یمن نیز رسید، چینی‌ها راغب شدند که روابط فعالی با سوریه و یمن برقرار کنند این موضوع نشانگر توافق ایران و روسیه است.
مدیر موسسه اندیشه سازان نور در ادامه در خصوص ماجرای نوژه نیز گفت: درباره نوژه بنای ما براین بود که این موضوع افشا نشود و با سرعت و دقت بالا اهداف در سوریه مورد حمله قرار گیرد که ایران همکاری را نشان داد و یک غافلگیری در صحنه میدانی رخ داد. غافل گیری و عدم انتشار خبر یکی از برنامه‌های مورد توجه بود اما روسها بعد از عملیات آن را افشا کردند که باعث گلایه وزیر دفاع ما شد.
زارعی در خصوص فاصله داشتن رسانه‌های کشور از تحولات منطقه‌ای، گفت: سیستم ما در جمهوری اسلامی در پیوست خبری در اتفاقات مهم لنگی دارد زیرا افراد دست اندرکار هنوز به این نتیجه نرسیدند که رسانه در میزان موفقیت سیاست‌ها موفق است. همچنین ما در کشور آنقدر که به خبرهای داخلی اهمیت می‌دهیم درباره اخبار خارجی حساس نیستیم.
وی با اشاره به تاریخ نه چندان روشن روابط ایران و روسیه که نکات منفی در آن وجود دارد، اظهار داشت: نیروگاه بوشهر یا همکاری در تحریم علیه ایران از سوی روسیه از جمله این نکات منفی است اما اگر روسها پرونده نیروگاه بوشهر را به دست نمی‌گرفتند آیا غرب که به آنها قرارداد هم داشتیم حاضر بود این پروژه را دنبال کند؟
این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه روسیه خود را یک قدرت منضبط بین‌المللی به حساب آورده و در این راستا حرکت می‌کند، اظهار داشت: توجیه آنها این است که وقتی کشورهای دارنده فناوری هسته‌ای به اجماع رسیدند که پذیرش عضو جدید با حداکثر سخت گیری روبرو شود، مسکو نیز باید در همین راستا حرکت کند. برای روسیه روابط با ایران اولین و آخرین موضوع نبوده و برای ایران نیز چنین است. مهم این است که کشوری که این رابطه را با منافع خود همخوان می‌بینید در گذر زمان مسائل موجود را حل و فصل کند.
زارعی ادامه داد: بین روسیه و ایران یک توافق نظامی منعقد شد که جای آن در شورای عالی امنیت ملی بود و سطح آن به گونه‌ای بود که باید حداکثر خویشتن داری در درز اطلاعات لحاظ می‌شد و ما این همکاری‌ها را کاملاً در چارچوب قانون اساسی و در شورای امنیت ملی دنبال کرد.
وی با اشاره به اصل۱۷۶ قانون اساسی که وظیفه شورای عالی امنیت ملی را در آن ذکر کرده است، یادآور شد: برهمان مبنا بود که مصوبه موجود در استفاده روسیه از پایگاه هوایی نوژه انجام گرفت. پایگاهی به روسیه داده نشد بلکه نشست و برخواست برای انجام عملیات بود که آن عملیات برای منافع ملی ایران نیز هست.
مدیر موسسه اندیشه سازان نور افزود: برخی در داخل که به غرب گرایش دارند گرمی روابط ایران و روسیه را برنمی‌تابند اما در جمهوری اسلامی در این خصوص بگو مگویی نبوده و تردیدی در این باره وجود نداشت. ایران و روسیه در حال حاضر رابطه استراتژیک ندارند و در حال ایجاد این رابطه هستند.
زارعی آنچه در ماجرای نوژه را در حکم رابطه استراتژیک نخواند و افزود: بلکه جزئی در یک پکیج روابط امنیتی و نظامی بین دو کشور و ما در آغاز راه این روابط هستیم.
وی خاورمیانه را در‌آینده نظام بین الملل تأثیرگذار خواند و گفت: هر قدرتی که بتواند در این منطقه ظرفیت سازی کند در آینده وزن بیشتری در این نظام خواهد داشت و نگاه روسیه، آمریکا، ترکیه و ایران چنین است. به همین دلیل پیروزی یا شکست ایران در موضوع سوریه بسیار مهم و حساس است. چرا که اگر مخالفان ایران بتوانند در این پرونده حساس چیزی را تحمیل کنند که با نگاه ما تعارض داشته باشد به جبهه معارض آمریکا ضربه وارد کرده‌اند.
این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: اگر بتوانیم ظرفیت روسیه را مدیریت کنیم بدون اینکه خدشه‌ای به موقعیتمان در منطقه وارد شود این رابطه استراتژیک با حداکثر منافع برای ما خواهد بود که تا به حال چنین بوده است.
زارعی در پایان در خصوص اتفاقات رخ داده در شمال سوریه نیز گفت: این اتفاقات در جغرافیایی رخ داده که قبلا دست جبهه مقاومت نبوده که به این جبهه ضربه خورده باشد. این منطقه بین کردها، داعش و ارتش ترکیه رد و بدل شده است و چیزی از دست جبهه مقاومت گرفته نشده است. بین کردها و داعش ما داعش را ترجیح نمی‌دهیم اما تجزیه سوریه را نیز قبول نداریم. باید مراقب باشیم که یک طرح حساس در منطقه پیاده نشود که تحولات سوریه را به زیان جبهه مقاومت تغییر دهد اگر طرح دولت انتقالی مطرح است باید ضربان فعالیت میدانی نیز فعالتر شود.
