مولفه های آزادی و استقلال در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)

نفوذ و استیلای بیگانگان و چپاول و غارت ثروت های خدادادی کشورمان سبب شد تا ملت به پا خاسته ایران، استقلال و آزادی را چون هدفی متعالی برای خویش ترسیم و با رهبری های هوشمندانه امام خمینی(ره) در برابر رژیم پهلوی صف آرایی کنند. در حقیقت وابستگی سران حکومت به دولت ها و ابرقدرت های شرق و غرب یکی از ضعف های این رژیم محسوب می شد که از عوامل نبود استقلال و آزادی در کشور بود.

رژیم پهلوی با شعار اعطای آزادی و به منظور عوام فریبی و تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی به رواج برخی از هنجارشکنی ها و بی بندو باری ها در جامعه پرداخت که بسیاری از آنها نه تنها برای بخش قابل توجهی از مردم خوشایند و قابل قبول نبود، بلکه مغایر با ارزش های مردم ایران بود و بنابراین با توجه به چنین شرایطی زمینه های اعتراض مردم و روحانیان فراهم شد و آنها با شعارها و آرمان هایی چون «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» تا تحقق پیروزی انقلاب اسلامی از پا ننشستند.

امام خمینی(ره) معمار بزرگ انقلاب که همواره در برهه های حساس و سرنوشت ساز، هدایت گر و راهنمای موج و حرکت انقلاب بودند، تحقق استقلال و آزادی کشور را تنها راه رهایی از یوغ استعمار می دانستند و بزرگترین رهاورد انقلاب اسلامی را دستیابی به این ۲ هدف قلمداد می کردند.

گروه اطلاع رسانی ایرنا در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی به بررسی و محوربندی سخنان امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران در خصوص استقلال و آزادی اقدام کرده است که در شرایط کنونی می تواند به عنوان یک نقشه راه برای تمام افراد جامعه و به خصوص نسل جوان استفاده شود تا با درکی صحیح از این ۲ گنجینه گرانبها در مسیر حفظ و حراست از آنها بکوشند.

اینک سخنان معمار بزرگ انقلاب را درباره اهمیت وجود آزادی و استقلال در کشور از نظر می گذرانیم:

**آزادی در کلام امام خمینی(ره)
– شما اگر چنانچه به احکام اسلام اعتقاد دارید. اسلام انسان را آزاد خلق کرده است و انسان را مسلط بر خودش، مالش، جانش و نوامیسش خلق فرموده و امر فرموده است، مسلط است انسان؛ آزاد است انسان؛ هر انسانی در مسکن آزاد است. در مشی آزاد است. اسلام اینقدر با آزادی ها موافق است؛ اسلام، ارتجاع سیاه است؟ علمای اسلام که از خودشان چیزی ندارند، ما که خودمان حرفی نداریم، ما هر چه می‏گوییم «قالَ رسولُ‏اللّه‏» می‏گوییم، رسول‏اللّه‏ هم «قالَ‏اللّه‏» می‏فرماید. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱)

– دستگاه جبار که برای احدی از افراد ملت آزادی قایل نیست و سال ها سلب آزادی از ملت را وسیله مقاصد خود قرار داده است، گمان کرده به اسم آزادی بانوان می‏تواند ملت مسلمان را اغفال کند تا مقاصد شوم اسرائیل را اجرا کند. من به شما ـ ای ملت مسلمان ـ کرارا اعلام خطر کردم و می‏کنم! روحانیت و اسلام در معرض خطر است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱)

– شماها می ‏دانید اگر ملت سرنوشت خود را در دست بگیرد، وضع شماها این نحو نیست و باید تا آخر کنار بروید و اگر ۱۰ روز آزادی به گویندگان و نویسندگان بدهید، جرایم شما برملا خواهد شد؛ قدرت آزادی دادن ندارید «و الخائن خائف». سلب آزادی مطبوعات و دیکته کردن سازمان به اصطلاح امنیت، سند عقب‏افتادگی است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۲)

– این چه وضعی است که در ایران هست؟ این چه آزادی است که اعطا فرموده‏اند؟! مگر آزادی اعطا شدنی است؟! خود این کلمه جرم است. کلمه اینکه «اعطا کردیم آزادی را» این جرم است. آزادی مال مردم هست، قانون آزادی داده، خدا به مردم آزادی داده، اسلام آزادی داده، قانون اساسی به مردم آزادی داده است… آزادی اعطایی این است که می‏بینید. آزادی اعطایی که آزادی ـ حقیقتاً ـ نیست، این است که می‏بینید. برای این است که مردم را اغفال کنند. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۳)

– الان ما نه استقلال داریم، نه آزادی داریم، نه به هیچ وجه مردم آزادند، نه مطبوعات آزاد هستند. الان هم آزاد نیستند؛ الان هم حکومت نظامی نمی‏گذارد حرف ها را بزنند. این مطبوعاتی که الان خودشان هم می‏گویند: ما آزاد هستیم، خوب بنویسند که شاه این کارها را دارد می‏کند. چرا نمی‏نویسند؟ شما در همه مطبوعات که بگردید، این کلمه نیست که آن کسی که این جرم ها را دارد مرتکب می‏شود، آن عبارت از شخص شاه است[او] از اول تا حالا این جرم ها را مرتکب شده است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۴)

– حکومت اسلامی مبنی بر حقوق بشر و ملاحظه آن است. هیچ سازمانی و حکومتی به اندازه اسلام ملاحظه حقوق بشر را نکرده است. آزادی و دموکراسی به تمام معنا در حکومت اسلامی است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۵)

– در یک رژیم اسلامی، آزادی ها صریح و کامل خواهند بود. تنها آزادی هایی به ملت داده نخواهد شد که برخلاف مصلحت مردم باشد و به حیثیت فرد لطمه وارد سازد. حمایت عظیمی که ملت از چند ماه پیش از ما به عمل می‏آورد نشان می‏دهد که مردم به قدر کافی افکار ما را درک کرده و متوجه آینده شده‏اند. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۵)

– اسلام دین آزادی و آزادگی است و بدیهی است مطبوعات اسلامی نیز مطبوعات آزادی خواهند بود. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۶)

– آقایانی که اسم از «آزادی» می‏آورند چه آقایانی که داخل در مطبوعات هستند و چه قشرهای دیگری که فریاد از آزادی می‏زنند، اینها آزادی را درست بیان نمی‏کنند یا نمی‏دانند. در هر مملکتی آزادی در حدود قانون است در حدود قوانین آن مملکت است. مردم آزاد نیستند که قانون را بشکنند. معنی آزادی این نیست که هرکس برخلاف قوانین برخلاف قانون اساسی یک ملت، برخلاف قوانین ملت هم هرچه دلش می‏خواهد بگوید. آزادی در حدود قوانین یک مملکت است. مملکت ایران مملکت اسلامی است و قوانین ایران قوانین اسلام است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۷)

– آزادی در حدود قانون باید باشد. قوانین اسلام را باید در چهارچوب قوانین اسلام، قانون اساسی، بیان آزاد و بحث آزاد ملاحظه کرد. این اشتباهی است که می‏کنند. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۷)

– آزادی یک امانت الهی است که خداوند نصیب ما کرد؛ آیا این امانتی که خدای تبارک و تعالی به ما داد و ما را آزاد کرد با این آزادی چه می‏کنیم؟ آیا آزادی را صرف صلاح ملت و اسلام می‏کنیم؟ یا آزادی را صرف جهاتی که برخلاف مسیر نهضت و برخلاف رضای خداست؟(صحیفه امام خمینی(ره) جلد۸)

– شما آزادید؛ آزادی را صرف کنید در صلاح ملت در صلاح کشور و آزادی برای این نیست که هرکس هر کاری می‏خواهد بکند. قاچاق‏فروشی بکند، گرانفروشی بکند، سرحدات را به هم بزند، نظام را به هم بزند؛ جهات مقررات ملی و دولتی و اسلامی را ملاحظه نکند. معنای آزادی این نیست. آزادی در حدود مقررات است. مقررات را باید حفظ کرد. کسی نباید به شما تعدی بکند؛ شما آزادید و فردی حق ندارد شما را محدود کند. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۸)

– اما آن آزادی که آنها می‏خواستند و زمان رضاخان و پسرش می‏خواستند و خصوصا زمان دومی، آن آزادی نبود، آن تباه کردن ملت بود. آنجا هم شما آزادی را ۲ قسم کنید؛ یک آزادی مطبوعات و رادیو و تلویزیون و عرض می‏کنم که، قلم ها، گفتارها، خطابه‏ها و اینها که در راه مصلحت ملت و در راه مصلحت کشور انجام می‏گرفت، تمام آنها سانسور بود، هیچ آزادی نبود. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۰)

– ما اگر بخواهیم مستقل باشیم باید نخست افکارمان را مستقل کنیم، یعنی از آزادی فکری[آغاز کنیم]یک آزادی خارجی هست که کسی به آن تعرضی نکند، حالا چنین آزادی هست، اگر بگذارند. اما آزادی فکری این است که انسان در فکرش آزاد و بدون اینکه متمایل به یک طرف باشد فکر کند در مسایل علمی هم همینطور است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۱)

**استقلال در بیانات امام خمینی(ره)
– علما با استقلال مخالف نیستند؛ مذهب علما استقلال است. دین اقتضا می‏کند، بگوییم. ما وسیله نداریم؛ مطبوعات دست ما نیست؛ علما را بد معرفی کرده‏اند. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱)

– ما می‏گوییم آقا، غلام حلقه به گوش دیگران نباشید؛ ما عزت و شرف شما را می‏خواهیم؛ ما به شماها نصیحت می‏کنیم که آقا، شما دولت اسلام هستید؛ هیات حاکمه بر مسلمین به اصطلاح، هستید؛ شما عزیز باشید؛ آقا باشید؛ بزرگ باشید؛ استقلال را حفظ کنید از تبعیت دست بردارید، دستتان را برای چهار دلار دراز نکنید. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱)

– باید کوشش کنید آنچه را از دست داده‏اید در طول مدت حکومت های دست‏نشانده که مهمتر از همه استقلال روحی است که لازمه‏اش احساس حقارت در برابر حکومت های جور است، باز یابید. لازم است حوادثی که در ممالک اسلامی با دست عمال استعمار می‏گذرد بررسی دقیق کنید و بعد از تجزیه و تحلیل، ملت ها را از نتایج فاسده آنها مطلع نمایید. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۲)

– در همه حال، شعار ما قطع ایادی اجانب راست و چپ از سر کشور است؛ زیرا رشد، استقلال و آزادی با وجود دخالت اجنبی از هر جنس، مسلک و مکتب در هر امری از امور کشور، اعم از سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی خواب و خیالی بیش نیست و هر فرد در هر مقامی و به هر صورتی اجازه دخالت اجانب را در وطن عزیز ما، چه با صراحت و چه به وسیله طرح هایی که لازمه‏اش ادامه تسلط اجنبی یا ایجاد تسلط تازه‏ای باشد بدهد، خائن به اسلام و کشور است و احتراز از او لازم است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۳)

– استقلال هم در منطق شاه یک چیز دیگر است: یک مملکتی که همه چیزش پیوسته به‏غیر است، یک مملکتی که به تمام ابعادش وابسته است و ایشان وابسته‏اش کرده است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۴)

– ثبات تابعِ قدرتمندی و استقلال است و ما قدرتمندی و استقلال می‏خواهیم. قدرتمندی به این است که نظاممان را از گرفتاری‏ای که آمریکا برایش پیش آورده نجات بدهیم و یک نظام متکی بر ملت ما ایجاد بکنیم نه یک نظامِ متکی بر مستشارهای آمریکا و استقلال مان را هم حفظ بکنیم و یک مملکت مستقل باشیم نه یک مملکتی که همه چیز آن در دست دیگران است تا به واسطه این، مملکت ما ثبات پیدا بکند. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۵)

– عمده این است که فرهنگ یک فرهنگ متحول بشود؛ یک فرهنگی که از آن غربزدگی بیرون بیاید. همه چیزمان باید اینطور بشود. استقلال فکری و باطنی، داشته باشد. علاوه بر اینکه استقلال باید داشته باشد و کسی در فرهنگ دخالت نباید بکند، باید استقلال فکری داشته باشد؛ خودش مستقل، آزاد و روی پای خودش باشد. اینطور نباشد که توجهش به این باشد که غرب چه می‏کند، ما هم دنبال او؛ آنها چه می‏گویند، ما هم دنبال او. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۹)

– ما باید استقلال فکری داشته باشیم. ما باید پیوند فکری مان را از غرب جدا کنیم. اگر بخواهیم خودمان زندگی بکنیم، خودمان مستقل باشیم، پیوند به آنجا نداشته باشیم. باید استقلال فکری پیدا بکنیم، استقلال فکری به این است که هیچ چیزمان مربوط به آنها نباشد. همه چیزمان مستقل باشد. افکارمان مستقل باشد. رادیوی مان مستقل باشد. تلویزیون مان مستقل باشد. سینمای مان مستقل. جدا بشود از آن مسایل غربی، خودمان جدا برای خودمان یک زندگی داشته باشیم. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۹)

– تا این ملت از این غربزدگی بیرون نیاید استقلال پیدا نمی‏کند. تا این نویسنده‏های ما کتاب هایشان به این وضع است که هر مطلبی که مال خود ما هم هست وقتی بخواهند بیان بکنند استشهاد به قول فلان خارجی می‏کنند، فلان غربی می‏کنند تا از این وابستگی شماها در نیایید، استقلال پیدا نمی‏کنید. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۹)

– اگر مملکت بخواهید، یک مملکت مستقل برای خودتان باشد، باید این تحولات حاصل بشود. یک فرهنگ استعماری برگردد به یک فرهنگ استقلال، مستقل. همه چیز باید عوض بشود. مغزهای استعماری برگردد به یک مغزهای مستقل. تا این نشود، ما نمی‏توانیم به آن پیروزی نهایی برسیم. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۰)

– استقلال مغزی شرط نخست استقلال است. استقلال فکری شرط اول استقلال است که ما فکرهایمان را عوض کنیم. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۱)

– هیچ ملتی نمی‏تواند استقلال پیدا بکند الاّ اینکه خودش، خودش را بفهمد. مادامی که ملت ها خودشان را گم کردند و دیگران را به جای خودشان نشاندند، استقلال نمی‏توانند پیدا کنند.(صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۲)

– استقلال و موجودیت هر جامعه از استقلال فرهنگ آن نشأت می‏گیرد و ساده‏اندیشی است که گمان شود با وابستگی فرهنگی، استقلال در ابعاد دیگر یا یکی از آنها امکانپذیر است. بی‏جهت و اتفاقی نیست که هدف اصلی استعمارگران، هجوم به فرهنگ جوامع زیرسلطه است. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۵)

– نکته هم معلوم است که جمهوری اسلامی بنا دارد بر اینکه استقلال خودش را حفظ کند و دست دیگران، جهان خواران و آنهایی را که وابسته به آنها است از کشور خودش قطع کند و جمهوری اسلامی آرزو دارد که تمام کشورهای اسلامی، تمام حکومت هایی که بر کشورهای اسلامی سلطه دارند و ـ به اصطلاح ـ حاکم هستند، آنها هم از این خواب گران برخیزند. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۵)

– ما باید با تمام وجود به استقلال فرهنگی برسیم که استقلال فرهنگی پایه و اساس کشوری آزاد و مستقل است. استادان عزیز باید خود این اعتقاد را بیابند که تنها فرهنگ ایران اسلامی است که نجات بخش کشور و ملت ما می‏باشد. (صحیفه امام خمینی(ره) جلد۱۷)