هفته گذشته الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان برای سومین بار در دو سال گذشته به تهران آمد. روابط تهران-باکو در سال های اخیر از روند رو به رشدی برخودار بوده است به طوری که به گفته رییس جمهوری آذربایجان, مبادلات تجاری دو کشور در سال گذشته ۷۰ درصد رشد را تجربه کرد. روسای جمهوری دو کشور در سه سال گذشته هشت بار با هم دیگر دیدار کرده اند و در جریان این سفرها، تاکنون ۲۰ سند همکاری به امضا رسیده است.
در سفر هفته گذشته، الهام علی اف در تهران علاوه بر دیدار با رییس جمهوری و امضای دو سند همکاری دیگر به دیدار رهبری رفت. البته در این سفر راه آهن آستارا-آستارا هم به صورت آزمایشی مورد بهره برداری قرار گرفت.
الهام علی اف به دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی هم رفت. «مذهب مشترک» نکته ای است که مقام معظم رهبری در دیدار علی اف بر آن تاکید کردند و آن را مهمترین عامل قرابت جمهوری اسلامی ایران با مردم و مسئولان جمهوری آذربایجان خواندند و در عین حال بر توسعه روابط تجاری هم تاکید و خاطرنشان کردند: حجم تبادلات باید تا ۱۰ برابر میزان کنونی افزایش یابد.
نزدیکی تهران- باکو البته مخالفانی هم دارد چرا که توسعه مناسبات دو همسایه می تواند ظرفیت های بزرگی را در منطقه آزاد کرده و در مسیر توسعه و ثبات قرار دهد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در این دیدار با اشاره به عصبانیت دشمنان از روابط نزدیک ایران و آذربایجان افزودند: رژیم خبیث صهیونیستی بیش از همه دشمنان در جهت تضعیف روابط برادرانه ایران و آذربایجان تلاش می‌کند و در مقابل باید از ارتباطات صمیمی موجود مراقبت کرد.
علی اف هم با اشاره به این که روابط دو کشور در سطح عالی قرار دارد، تصریح کرد اقدامات دشمنان، راه به جایی نخواهد برد. خیر و مصلحت دولت آذربایجان در همراهی با احساسات مذهبی مردم است، به‌نحوی که آنان هیچ‌گونه نگرانی نسبت به مسائل مذهبی از ناحیه دولت نداشته باشند.
البته به نظر می رسد دولت آذربایجان با درک این نکته مهم، سال جاری را سال « همبستگی اسلامی » نامگذاری کرده است و در سفر اخیر هم، شخص علی اف از ورزشکاران ایران دعوت کرد در مسابقاتی که به این منظور در آذربایجان برگزار می شود, حضور یابند. وی همچنین از روحانی برای سفر به آذربایجان دعوت کرد.
شاید بتوان محور و کانون همکاری های تهران-باکو را استفاده از ظرفیت های ژئوپلتیکی دو کشور و بهره گیری از ترانزیت عنوان کرد. در سال های اخیر دو کشور تلاش های گسترده ای برای برقرار کردن خطوط ترانزیتی به یکدیگر داشته اند. یکی از حلقه های مفقوده این کریدور ترانزیتی؛ راهن آهن رشت- قزوین- آستارا است که بخش اعظم محور قزوین –رشت تکمیل شده است و با احداث راه آهن رشت –آستارا عملا پیوستگی ژئوپلتیک دو کشور به چسبندگی اقتصادی تبدیل می شود.
اهمیت این کریدور ترازیتی به حدی است که تقریبا در همه سفرهای دوجانبه هیئت های بلند پایه دو کشور؛ بخش مهمی از رایزنی های دو طرف را به خود اختصاص داده است. رییس جمهوری در دیدار این هفته خود با علی اف با اشاره به این مطلب خاطرنشان کرد: جمهوری آذربایجان به عنوان دروازه ای برای ارتباط ایران با منطقه قفقاز و اروپا بوده و متقابلا ایران نیز دروازه بسیار خوبی برای پیوند جمهوری آذربایجان به مناطق جنوبی، دریای عمان و اقیانوس هند است.
دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری در این باره می گوید: در زمینه حمل و نقل و ترانزیت شاهد گام های خوبی در راستای توسعه همکاری ها میان ایران و آذربایجان هستیم و اتصال راه‌آهن آستارا – آستارا قدم مهمی بود که به انجام رسید.
رییس دولت تدبیر و امید اتصال راه آهن دو کشور را زمینه ساز توسعه همکاری های ترانزیتی در منطقه دانست و اظهار امیدواری کرد هر چه سریع تر خط آهن رشت به آستارا نیز با مشارکت دو کشور متصل شود تا به واسطه آن راه‌آهن جمهوری آذربایجان به خلیج فارس راه یابد.
توسعه مناطق آزاد از دیگر محورهای رایزنی های هفته گذشته روسای جمهوری دو کشور بود؛ رییس جمهوری بر لزوم ارتقای روابط و همکاری‌های استان‌های مرزی دو کشور تاکید کرد و گفت: مناطق آزاد می‌تواند فرصت خوبی را برای توسعه روابط در مناطق مرزی ایجاد کند که از سرمایه گذاری جمهوری آذربایجان در این حوزه و همچنین در عرصه گردشگری نیز استقبال می کنیم.
تعیین رژیم حقوقی خزر، مبارزه با تروریسم، همکاری در حوزه انرژی، تولید خودرو و دارو از دیگر محورهای رایزنی روسای جمهوری دو کشور بود.
رییس جمهوری در این دیدار تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران همواره از تمامیت ارضی همه کشورها از جمله جمهوری آذربایجان حمایت می‌کند، اظهار امیدواری کرد، مساله قره‌باغ باید از طریق گفت وگوی سیاسی و مسالمت آمیز حل و فصل شود و در منطقه شاهد ثبات و امنیت پایدار باشیم.
الهام علی اف هم در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از اینکه مناسبات دو کشور در سالهای اخیر به بالاترین سطح خود رسیده است گفت:امروز بسیاری از توافق های دو طرف به سرانجام رسیده و در سایر زمینه‌ها هم روابط در حال توسعه است.
رییس جمهور آذربایجان اضافه کرد:از جمهوری اسلامی ایران به خاطر تلاش هایش در زمینه حل بحران و مناقشه قره باغ تشکر می کنم.این متکی به تمامیت ارضی، عدالت و انصافی است که جمهوری اسلامی ایران دارد.تمامیت ارضی کشورها باید مورد احترام قرار گیرد.
وی با بیان اینکه این کشور در تاسیس راه آهن آستارا به رشت سهم خود را سرمایه گذاری خواهد کرد، ادامه داد: سال گذشته در همین سالن گفتم آذربایجان سهم راه آهن خود را انجام خواهد داد و امروز واقعیت پیدا کرد. حتی راه آهن آستارا به آستارا هم شروع شده است.
به گزارش ایرنا در جریان این سفر یادداشت تفاهم بین مرکز مبارزه با پولشویی و اطلاعات مالی جمهوری اسلامی ایران و اتاق نظارت بر بازارهای مالی جمهوری آذربایجان در خصوص همکاری در زمینه پیشگیری از تطهیر وجوه یا سایر دارایی های حاصل از جرم و تامین مالی تروریسم و همچنین یادداشت همکاری مشترک راه آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت سهامی راه آهن جمهوری آذربایجان در خصوص توسعه اتصالات ریلی به امضای طرفین رسید.
**استقبال سران آیورا از ابتکار جهان بدون خشونت
هفته گذشته کشورهای شرکت کننده در نخستین اجلاس سران حاشیه اقیانوس هند «آیورا» روز سه شنبه در جاکارتا پایتخت اندونزی از ابتکار رئیس جمهوری اسلامی ایران مبنی بر جهان بدون خشونت و افراطی گرایی استقبال کردند.
آن طور که «مجید بیزمارک» مدیر کل امور بین الملل، محیط زیست و توسعه پایدار وزارت امور خارجه کشورمان، گفته است در سند مقابله با افراط گرائی از ابتکار کشورمان در ارائه قطعنامه مربوط به جهان بدون خشونت و افراط گرائی به مجمع عمومی سازمان ملل متحد که با اجماع تصویب شد، استقبال شده و این قطعنامه به عنوان مبنایی برای مقابله با تروریسم و افراطی گری مورد تاکید قرار گرفت.
وی گفت: با ابتکار هیات جمهوری اسلامی ایران که به سرپرستی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در این اجلاس شرکت کرده بود، اهمیت همکاری های بانکی و خدمات مالی بین کشورهای عضو مورد توجه قرار گرفت و در برنامه عمل پنجساله اتحادیه درج شد.
اهمیت بندر اقیانوسی چابهار، ایمنی و امنیت دریایی و نیز اقتصاد مقاومتی از دیگر موضوعات طرح شده توسط هیات کشورمان در اجلاس های «آیورا» بود.
وزیر امور خارجه در سخنان خود در این اجلاس، اقتصاد مقاومتی و پایدار را نیازمند همکاری در تمامی سطوح زیرمنطقه ای، منطقه ای و بین المللی قلمداد کرد و آیورا را فرصتی منحصر به فرد و چارچوبی مستحکم برای تقویت هر چه بیشتر روابط اقتصادی میان کشورهای عضو دانست.
ظریف همچنین با اشاره به موقعیت راهبردی بندر چابهار برای برقراری ارتباط میان اقیانوس هند و خلیج فارس، غرب و مرکز آسیا، قفقاز و اروپا و همچنین با یادآوری برگزاری نخستین اجلاس روسای مناطق آزاد این سازمان در اردیبهشت ماه سالجاری در چابهار، این بندر را مسیری امن و کوتاه برای اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب دانست و بر اهمیت آن تاکید کرد.
** پیشنهاد چین برای میانجی گیری بین تهران- ریاض
به گزارش ایرنا چارشنبه هفته گذشته «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین روز چهارشنبه ۱۲ اسفند ماه جاری در نشست خبری خود با خبرنگاران در حاشیه اجلاس سالانه کنگره ملی خلق در شهر پکن ابراز امیدواری کرد که مشکلات پیش روی ایران و عربستان به شکل دوستانه حل شود.
او از ایران و عربستان به عنوان دوستان خوب چین نام برد و گفت که پکن در صورت نیاز آماده است نقش خود را برای رفع کدورت ها ایفا کند.
این سخنان وانگ یی با واکنش منفی سفیر عربستان در چین مواجه شد و او در مصاحبه با نشریه الیوم السابع این پیشنهاد را رد کرد. با این حال سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن ضمن ارج گذاری به حسن نیت دولت جمهوری خلق چین در خصوص میانجیگری میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی اعلام کرد که اختلاف میان دو کشور همسایه اصولا اختلاف نظر در دیدگاه ها، عملکرد و سیاست های اعلامی و اعمالی است.
در بیانیه ای که سفارت جمهوری اسلامی ایران منتشر کرد،آمده است:عربستان سعودی با اتخاذ و اجرای سیاست های فرقه گرایانه، دامن زدن به اختلافات قومی و مذهبی و نیز حمایت مادی و معنوی از گروه های تروریستی و تکفیری، منطقه و جهان را بی ثبات و ناامن ساخته است.
بر اساس این بیانیه دخالت آشکار این کشور در امور داخلی همسایگان و ایفای نقش بی ثبات کننده در منطقه و قریب به ۲ سال تجاوز بی رحمانه به مردم بی دفاع یمن از عربستان عنصری بی ثبات ساز و ناسازگار با همه هنجارهای پذیرفته شده جهانی ساخته است.
در بیانیه سفارت جمهوری اسلامی ایران در چین آمده است: از این رو جمهوری اسلامی ایران بر خلاف رژیم سعودی به تمامی تلاش های سازنده خوشامد گفته و در آخرین مورد از پیشنهاد امیر کویت برای برقراری گفت وگو و مفاهمه در منطقه استقبال کرده است که در راستای همین سیاست از ایفای نقش سازنده جمهوری خلق چین در منطقه نیز استقبال می کند.
ریاض به ویژه بعد از روی کار آمدن ملک سلمان رویکردهای خصمانه خود علیه جمهوری اسلامی ایران را تشدید کرده است به طوری که کانون تلاش ها و رایزنی های مقامات عربستانی در جهت مقابله با آنچه نفوذ منطقه ای ایران عنوان می کنند، سامان داده شده است.
هر چند این تلاش های خصمانه تاکنون ثمری برای این کشور به همراه نداشته است؛ دو سال بمباران یمن از سوی عربستانی ها علاوه بر اینکه زیرساخت های این کشور فقیر را نابود کرده عملا بخش اعظم منابع مالی عربستان را هم به باد داده است، اتفاقی که می توانست صرف سازندگی و آبادی شود.
با این حال به نظر نمی رسد عربستان از شکست های خود درس گرفته باشد. رایزنی های عادل الجبیر در بغداد و همچنین ملک سلمان در شرق آسیا در همین راستا بود. این تحرکات در حالی رخ می دهد که ابتدای بهمن ماه وزیرامور خارجه کویت در راس هیئتی به تهران آمد و نامه ای از سوی ۶ کشور حاشیه خلیج فارس به ایران آورد، نامه ای که با استقبال ایران مواجه شد و در روزهای پایانی بهمن ماه رییس جمهوری برای رایزنی درباره این نامه, سفر کوتاهی به دو کشور عمان و کویت داشت.
** دیپلماسی ظریف در دوحه
در ادامه این ابتکار دیپلماتیک، هفته گذشته محمد جواد ظریف عازم دوحه شد تا با مقامات این کشور دیدار و گفت و گو کند.
وزیر امور خارجه در دیدار با محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی امیر قطر در خصوص توسعه روابط دو جانبه تهران – دوحه ، پرونده های منطقه ای و دغدغه های مشترک گفت و گو کرد. در این ملاقات طرفین بر ضرورت گسترش روابط تجاری و اقتصادی دو کشور تاکید و در خصوص پرونده های منطقه ای و دغدغه های مشترک رایزنی کردند. محمد جواد ظریف در این سفر همچنین با شیخ خالد العطیه همتای قطری خود نیز دیدار کرد.
پیش از این نیز در مرداد ماه سال گذشته هم محمد جواد ظریف به دوحه رفت و در خصوص گسترش مناسبات دو جانبه و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و تلاش برای مقابله موثر با تروریسم و گروه‌های تکفیری گفت و گو و رایزنی کرد.
**شورش قضایی علیه فرمان ضد مهاجرتی ترامپ
از دیگر موضوعات مطرح شده در هفته گذشته به هموطنان ما برمی گشت؛ فرمان جدید ضد مهاجرتی ترامپ بود که از همان ابتدا با مخالفت های مدنی و حقوقی در آمریکا مواجه شد و دادستان های ایالت های ماساچوست، واشنگتن، هاوایی، نیویورک و اورگن علیه فرمان جدید ترامپ اقدام قضایی کردند.
اگرچه در فرمان جدید ترامپ اصلاحاتی نسبت به فرمان اولیه اعمال شده است اما برای مقابله با موج مخالفت ها ترامپ از طریق دادستان کل خواسته است که ۵۰ دادستان آمریکایی از شغل خود استعفا دهند.
