عصرایران؛ مجله تصویری سلاح– طی دهه هشتاد میلادی، کشور روسیه دو جنگنده قدرتمند را به نمایش گذاشت؛ سوخوی Su-27 و میگ MiG-29 به قدری در آسمان تهدیدآمیز به نظر می رسیدند که کمتر از ۱۰ سال بعد از معرفی یکی از این جنگنده ها، ایالات متحده  درصدد ساخت یک ابرجنگنده افتاد که نسبت به هر جنگنده ای که در آسمان جهان پرواز می کند، برتری داشته باشد.

سوخو Su-27

میگ ۲۹

همه چیز به سال ۱۹۹۱ برمی گردد: در رقابتی که نیروی هوایی کشور ایالات متحده بین کمپانی های هواپیما سازی برای ساخت بهترین جنگنده تاکتیکی پیشرفته برگزار کرد، شرکت های زیادی از جمله لاکهید، نورثروپ، بویینگ و گرومن شرکت کردند. نیروی هوای ایالات متحده (USAF) دو طرح پیشنهادی کمپانی های نورثروپ و لاکهید را از میان طرح های اولیه به مرحله پایانی این رقابت فرستاد؛ شرکت نورثروپ با مک دانل داگلاس و شرکت لاکهید با بوئینگ و جنرال الکتریک برای ساخت بهترین جنگنده وارد همکاری شدند. مدل پیشنهادی لاکهید YF-22 و مدل نورثروپ YF-23 نام گرفت و دو موتور نیز برای تست این دو مدل طراحی شد: یکی YF119 ساخت کمپانی پرت و ویتنی و دیگری موتور YF120 ساخت جنرال الکتریک.

دو کپی از YF-23 ساخته شدند، که یکی بیوه سیاه II و دیگری شبح خاکستری نام گرفت؛ این مدل خصوصا با موتور YF120 جنرال الکتریک از YF-22 سرعت سوپرکروز (سرعت مافوق صوت در مدت و مسافت طولانی) بیشتری داشت. حتی با موتور ضعیف تر YF119 نیز می توانست یک یورش کامل را با سرعت بالای ۱٫۴ ماخ حرکت کرده و این سرعت را با YF120 به کمی بیشتر از ۱٫۸ ماخ برساند.

بیوه سیاه و شبح خاکستری

YF-23 طراحی گرد تری نسبت به مدل لاکهید داشت؛ جایگاه خلبان در میان قسمت جلویی بدنه و مجهز به انواع تکنولوژی های سوپر مدرن پرواز بوده و برای همراهی با موتورهای دوقلوی آن، ورودی های هوا زیر بدنه و خروجی ها به شکل دو کاشی بالای بدنه، پشت اتاق خلبان قرار گرفته اند. باله های دمی هواپیما V شکل و بال های آن به آرایش الماسی هستند. همچنین قرار گیری اتاقک خلبان در محلی بسیار نزدیک به دماغه هواپیما، دید خلبان در این مدل را بسیار افزایش می داد.

در طراحی پیشران این جنگنده از مجراهای هوای S شکل استفاده شد تا کمپرسور های محوری موتور مقابل امواج رادار محافظت شوند. خروجی های موتور به جای نازل های کنترل جهت پیشران (که نیرو را در جهت دلخواه هدایت میکنند و در YF-22 استفاده شدند) ثابت طراحی شده و حرارت موتور آن به کل طوری طراحی شدند که از هدف قرار گرفته شدن آن توسط موشک های حرارتی (ردیاب مادون قرمز) جلوگیری شود.

سیستم کنترل پرواز این جنگنده توسط یک سیستم کامپیوتری مرکزی کنترل می شد؛ بال های دمی آن در زاویه ی ۵۰ درجه ای نسبت به خط قائم قرار گرفته و با چرخاندن آن ها صعود و سقوط جنگنده تامین می گردید.

اما برنده ی رقابت کدام مدل بود؟

در ابتدا باید بگوئیم که YF-22 طرح پیروز در این رقابت بود. اما تنها ۲ نمونه از آن تولید شد و همین دو نمونه نیز هم اکنون در وضعیت غیرعملیاتی قرار دارند. اما این بازنشستگی زودرس به مفهوم یک پیروزی کم فروغ برای YF-22 نبود زیرا این پلتفرم زمینه ساز توسعه و تولید یک جنگنده تمام عیار برای آمریکا شد. در آوریل ۱۹۹۲ پرواز آزمایشی YF-22 هنگام فرود با مشکل جدی مواجه شد و پرنده نظامی به شدت آسیب دید. هر چند جنگنده به سرعت روی خط تعمیر رفته و آسیب های وارده برطرف شد اما دیگر وارد فاز عملیاتی نشد.

تولد F-22 رپتور

شاید اسم رپتور F-22 را شنیده باشید: جنگنده فوق قدرتمند آمریکایی، که روی کاغذ و براساس پروازهای عملیاتی نسبت به هر جنگنده ی حال حاضر در جهان برتری دارد و اتفاقا برای استفاده از همین برتری در نبرد های هوایی و کسب برتری هوایی در منطقه جنگ ساخته شده است. F-22 جنگنده ای بود که از روی مدل YF-22 پیشنهادی لاکهید ساخته شد و بنابراین، برنده ی رقابت این مدل بود؛ اما دلایل این پیروزی بیش از مسائل فنی به مشکلات خود کمپانی نورثروپ و تا حدی نیاز های روز ارتش آمریکا بر می گشت. YF-23 به گفته خلبان های آزمایش جنگنده ها سرعت کروز بالاتر (و استقامت بالاتری در این سرعت) داشت؛ هردو مدل زاویه حمله ای حدود ۶۰ درجه داشتند (زاویه بین بدنه و مسیر پرواز که در مانور های هوایی حائز اهمیت است) اما YF-23 این زاویه را بدون استفاده از نازل های جهت دهنده پیشران و با استفاده از طراحی استثنائی دم V شکلش به دست می آورد. اما برتریYF-22 در سرعت های بسیار پایین مشهود است؛ در درگیری های شدید که نیاز به سرعت عمل بالا هست سرعت سوپر کروز خیلی به کار خلبان و جنگنده نمی آید چرا که سوخت هواپیما محدود است؛ بلکه توانایی مانور بالا و شتاب فزاینده ای که به سرعت انرژی را به جنگنده تزریق می کند توانایی بهتری است که YF-22 به کمک نازل های جهت دهنده پیشرانش آن را داشت. طراحی YF-22 ساده تر و ارزان تر بوده و با وجود این که قابلیت استتار آن از YF-23 بسیار ضعیف تر بود، این هواپیما برای تولید انتخاب شد. یکی از دلایل انتخاب این مدل به جای YF-23، این بود که نیروی دریایی ارتش ایالات متحده در انتخاب مدلی که تولید می شود حق رای دارد و این رای را به مدلی داد که در هر شرایط دشوار و درگیری شدیدی، قابلیت مانور و چابکی بیشتری داشته باشد: همانطور که در ابتدای این بخش توضیح داده شد؛ نتیجه این انتخاب در نهایت رپتور F-22 شد که طراحی ساده تر، معمولی تر و ارزان تری بود؛ برای موتور نیز به جای YF120، از موتور ضعیف تر ساخت پرت و ویتنی استفاده شد که نسبت به موتور ابداعی جنرال الکتریک قابل اتکا تر بود. رپتور F-22 اکنون در ناوگان هوایی آمریکا استفاده می شود، اما چه کسی می تواند بگوید اگر جنگنده F-23 ساخته شده بود، چه قدرتی داشت؟

رپتور F-22

دو مدل جنگنده های YF-22 (جلو) و YF-23(پشت)

YF-23

YF-22