جایگاه و اهمیت صله رحم در آیات و روایات
آیات مشخصی از قرآن کریم به روشنی دلالت بر لزوم صله رحم در زندگی دارد. برای نمونه به بعضی از این آیات اشاره می‌کنیم:
۱-آیه اول: «وَ الَّذینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ؛[رعد/۲۱] و آنها که پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار می‌‌دارند و از پروردگارشان می‌‌ترسند و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند …»
نظر تفسیری: علامه طباطبایی(ره) در ذیل این آیه شریف بیان می‌دارد: «آیه مورد بحث از آنجا که مطلق است دلالت می‌کند بر هر صلهای که خدا به آن امر فرموده که از معروفترین مصادیق آن صله رحم است، که در وجود آن تأکید کرده و فرموده: «وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ[نساء/۱] و از خدایی که به نام او از یکدیگر درخواست می‌کنید و از[بریدن با] خویشاوندان پروا داشته باشید.»
۲-آیه دوم: «الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِه؛[بقره/ ۲۷] همانانی که پیمان خدا را پس از بستن آن میشکنند و آنچه را خداوند به پیوستنش امر فرموده می‌گسلند.»
یکی دیگر از آیاتی که مفسران از آن بر لزوم صله رحم استناد جسته‌اند، آیه ۲۷ سوره بقره است. هر چند که عبارت: «یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ» جمله‌ای است که دارای مصادیق فراوانی است، ولی به طور قطع و یقین صله رحم نیز یکی از موارد و مصادیق آن است که خدای متعال امر به احیا و اجرای آن در جامعه داده است.
به همین دلیل مفسران از این آیه شریف در خصوص صله رحم استفاده کرده‌اند، در واقع این آیه شریف در مقام بیان ویژگی فاسقان است، فاسقانی که دارای این ویژگی هستند که پیوندهایی را که خدا امر به بر قراری آنها کرده را قطع می‌کنند، حال این پیوند و دستور می‌تواند شامل پیوند خویشاوندی، پیوندهای اجتماعی، پیوند و ارتباط با رهبران الهی و پیوند و رابطه با خدای متعال باشد. مشخص است که نوع تفسیر نیز گویای بخشی از مفهوم کلی آیه به شمار می‌آید. در بعضی از روایات جمله «ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ» به رابطه با امیر مؤمنان(ع) و ائمه اهل بیت(ع) تفسیر شده است.»
علاوه بر آیاتی که به خوبی گویای اهمیت و ارزش صله رحم در مکتب و فرهنگ اسلام است، روایات اسلامی نیز این مهم را مورد توجه و تأکید قرار داده است و همگان را به اجرای این برنامه دینی و اجتماعی تشویق کرده است.
پنج برکت طلایی صله‌رحم در زندگی
۱-صله رحم ثوابی برتر از صدقه دارد: روایات اسلامی گویای این است که صله رحم ثوابی به مراتب برتر از صدقه دادن دارد، در روایتی از کتاب کافی از رسول اکرم(ص) این چنین نقل شده است: «اَلصَّدَقَهُ بِعَشرَهٍ وَالقَرضُ بِثَمانِیَهَ عَشرَهَ وَصِلَهُ الاِخوانِ بِعِشرینَ وَصِلَهُ الرَّحِمِ بِاَربَعَهٍ وَعِشرینَ؛ صدقه دادن ده حسنه، قرض دادن هجده حسنه، رابطه با برادران (دینی) بیست حسنه و صله رحم بیست و چهار حسنه دارد.»
۲-پاک کردن گناهان با اهرم صله رحم: صله رحم در فرهنگ روایات از چنان ارزش و زیبایی برخوردار است که انسان را نزد خدای متعال محبوب و صاحب ارزش می‌کند. در روایتی از امام علی(ع) نقل شده است: «کَفِّروا ذُنوبَکُم وَتَحَبَّبوا اِلی رَبِّکُم بِالصَّدَقَهِ وَصِلَهِ الرَّحِمِ؛ با صدقه و صله رحم گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان کنید.»
۳-نعمت را فزونی می‌بخشد و بلا را دور می‌کند: تأثیر صله رحم تا به جایی در زندگی انسان اثر بخش است که در نزول باران رحمت و نعمت‌های الهی بر نیز بندگان تأثیر مثبت می‌گذارد و انسان ها را غرق در رحمت و برکات الهی می کند: در روایتی از امام علی(ع) این چنین نقل شده است: «صِلَهُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَتَدفَعُ النِّقَمَ؛ صله رحم نعمت ها را فراوان می کند و سختی‌ها را از بین می‌برد.»، در روایت دیگری از حضرت این چنین نقل شده است: «حِراسَهُ النِّعَمِ فی صِلَهِ الرَّحِمِ؛ حفظ نعمت‌ها در صله رحم است.»
۴-فزونی و طولانی تر شدن عمر: امام صادق(ع): «صِلَهُ الرَّحِمِ تَعمُرُ الدِّیارَ وَ تَزیدُ فی الأعمارِ وَ اِن کانَ اَهلُها غَیرَ اَخیارٍ؛ صله رحم، خانه ها را آباد و عمرها را طولانی می‌کند، هر چند صله رحم کنندگان مردمان خوبی نباشند.»
۵-بهره مندی از پاداشی سریع: یکی از احادیث تکان دهنده‌ای که هر انسان متفکر و مسلمانی را به فکر و اندیشه در راستای نهادینه کردن صله رحم در زندگی وادار می کند، روایتی است که گویای سبقت و سرعت ثواب به احیا کننده گان صله رحم دارد و وعده عذاب سریع به کسانی می‌دهد که به این واجب دینی بی توجهی می‌کنند: در روایتی از رسول اکرم(ص) این چنین نقل شده است: «لَیسَ شَیْءٌ اُطیعَ اللّه فیهِ اَعجَلَ ثَوابا مِن صِلَهِ الرَّحِمِ وَ لَیسَ شَیْءٌ اَعجَلَ عِقابا مِنَ البَغیِ وَ قَطیعَهِ الرَّحِمِ؛ هیچ طاعتی نیست که پاداشش زودتر از صله رحم برسد و مجازاتی سریعتر از مجازات ظلم و قطع رحم نیست.»
صله رحم به سبک واتساپ و تلگرام
امروزه عده‌ای سعی دارند که این فریضه الهی را تنها سبک و قالب اینترنتی در جامعه ترویج دهند، البته استفاده ارزشمند از لوازم و وسایل ارتباط جمعی کاری بسیار زیبا و تحسین برانگیز است، ولی اینکه این واجب دینی تنها در قالب فضای مجازی اجرا شود و هیچ گاه به فضای حقیقی کشانده نشود، چه بسا آنچنان که باید و شایسته است کارکرد صله رحم را نداشته باشد؛ چرا که در دیدار حقیقی و ظاهری اثرات روانی و اثر بخشی است که هیچگاه در فضای مجازی نمایان نمی‌شود، برای نمونه طرفین به خاطر عدم قرار گرفتن در فضای حقیقی، تصور و تصویر روشنی از موقعیت و مشکلات یکدیگر پیدا نخواهند کرد.
