مجموعه جهانی تخت سلیمان و آثار باستانی آن یکی از مهمترین و مشهورترین مراکز تاریخ و تمدن کشور ایران است که در کوهستان‌های غرب کشور و در محل بسیار مصفا و خوش آب و هوایی قرارگرفته است.
این مجموعه در زمان‌های قدیم دارای موقعیت سوق‌الجیشی حساسی بوده است. بقایای این اثر تاریخی بر روی جبهه‌ای از سنگ در ۴۸ کیلومتری شمال شرق تکاب قرارگرفته در میان انبوهی از آثار طبیعی و مصنوعی مانند دریاچه‌ها، آبگرم‌ها، قبور کهن‌سال و ابنیه تاریخی دیگر احاطه‌شده است.
تخت سلیمان یا شهر گنجک در یک دره سرسبز در بلندی سه هزار متری، سرشار از جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعی- تاریخی واقع‌شده، این ناحیه همان شهر مشهوری است که بنا به نوشته‌های کهن، زادگاه زرتشت بوده و در نوشته‌های پهلوی به نام «گنجک» خوانده شده است.
برای رسیدن به مجموعه جهانی تخت سلیمان اسرارآمیز مسیرهای متعددی از جمله دندی- زنجان – تکاب – تخت سلیمان، ارومیه – شاهین دژ- تکاب، جاده بیجار وجود دارد مسیرهایی که در فصل بهار چشم‌انتظار گردشگران و میهمانان داخلی و خارجی است.
تخت سلیمان مجموعه ای تاریخی است مشتمل بر دریاچه طبیعی، آتشکده آذرگشنسب، معبد آناهیتا، بنای چهارتاقی، تالار و کاخ شاهی که بر روی صفه ای سنگی که از رسوب مواد کانی و طی میلیون ها سال ایجاد شده است، بنا گردیده. این مجموعه که امروزه ( یا بهتر است بگوییم بعد از فتح ایران توسط اعراب ) تخت سلیمان نامیده می شود، در گذشته به آتشکده ی آذرگشنسب معروف بوده است.
آتشکده ی آذرگشنسب (آذر گشسب )
بر اساس نوشته های یسنا و اوستا، در ایران باستان سه آتشکده ی مهم وجود داشته است که عبارتند از:
آتشکده ی آذر گشنسب به معنای آتش اسب نر، ویژه ی پادشاهان و جنگاوران.
آتشکده ی آذرفرنبغ به معنای آتش فر ایزدی، ویژه ی موبدان و بلندپایگان که در فارس قرار داشت.
آتشکده ی آذربرزین مهر به معنای آتش عشق والا، ویژه ی کشاورزان که احتمالاً در حوالی نیشابور خراسان قرار داشته است.
زندان سلیمان یا کوه زندان دیو
در سه کیلومتری غرب تخت سلیمان ( در مسیر شهر تکاب ) کوهی مخروطی شکل وجود دارد که در بالای آن حفره ای به قطر تقریبی ۴۰ متر با عمق تقریبی ۸۰ متر قرار دارد.
آبشار فصلی قینرجه در قسمت غربی کوه بلقیس و در محل روستای قینرجه در پنجاه کیلومتری شمال تکاب واقع است و زیبایی خاص خود را دارد. این آبشار در مسیر رودخانه این روستا قرار گرفته و در فصول گرم سال آب آن جهت مصارف کشاورزی بسته می شود. همچنین دامنه های کوه بلقیس با ارتفاع ۳۳۳۲متر نیز یکی از زیباترین جلوه های طبیعی منطقه می باشد که پوشش گیاهی بسیار متنوعی دارد. چشمه های آگرم و جوشان این منطقه معدنی بوده و خواص درمانی دارد .
