افق نیوز/ گوش ما ایرانی‌ها از بدو تولد به صدای هرروزه اذان عادت کرده است؛ نوایی که هرکدامشان به‌واسطه مؤذن‌هایشان درگذر زمان و پخش آن‌ها از رادیو و تلویزیون سهم زیادی در خاطرات شنوایی ما دارند. ماه رمضان و گوش سپردن بیش‌ازپیش به اذان‌های افطار و سحر بهانه خوبی بود که نگاهی به اذان‌های ماندگار و خاطره‌انگیز چند دهه اخیر بیندازیم.
حسین صبحدل
این اذان یکی از ماندگارترین اذان‌هایی است که در تمام این سال‌ها گوشمان را به شنیدن آن‌ها عادت داده‌ایم. اذانی که مرحوم حسین صبحدل آن را در اوج دوره خفقان رژیم پهلوی خوانده است. این مؤذن از همان دوران کودکی به خواندن اذان در مساجد علاقه داشت تا اینکه در سال‌های بعد او یکی از زیباترین اذان‌های کشورمان را در حسینیه ارشاد خواند.
در دوره پهلوی به خاطر پخش نشدن اذان از رادیو و تلویزیون این کار در محافل انقلابی پخش می‌شد تا جایی که بعد‌ها از اذان مرحوم صبحدل بانام اذان انقلاب یاد می‌کنند. جالب است بدانید که شهید مطهری در وصیت‌های خودش گفته بود: «هر وقت جنازه من را از زمین برمی‌دارید، اذان صبحدل را پخش‌کنید.»
مؤذن‌زاده اردبیلی
اگر نگوییم همه؛ ولی می‌توانیم به‌راحتی بگوییم که در گوش و خاطره بیشتر ما اذان یعنی اذان روح‌افزای رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی؛ مرحوم مؤذن‌زاده معتقد بود که اذان گفتن اتفاقی موروثی در خاندانشان بوده است، میراثی که در این خانواده چیزی بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد و شاهد این ادعا را می‌توان از روی نام خانوادگی «مؤذن‌زاده» پیدا کرد و صدای خوش این طایفه را نه‌فقط در صدای رحیم مؤذن‌زاده که در نوحه‌های دل‌نشین سلیم مؤذن‌زاده هم یافت؛ اما برای همه ما آشناترین صدای این خاندان همان اذان معروف در آواز بیات ترک است.
اذانی که تولد آن برمی‌گردد به‌روزی از روزهای سال ۱۳۳۴ که مرحوم مؤذن زاد تصمیم می‌گیرد یک اذان یادگاری بگوید به همین خاطر به استودیوی ۶ رادیو در میدان ارگ می‌رود و تمام گوشه‌ها را امتحان می‌کند تا اینکه سرانجام گوشه «روح الارواح» که گوشه‌ای از آواز بیات ترک است به دلش می‌نشیند و آن را در قالب ۶ دقیقه می‌خواند اذانی که خود مؤذن‌زاده درباره راز ماندگاری آن می‌گوید:
«می‌گویند که این اذان خیلی زیبا گفته‌شده است، می‌دانید چرا؟ من جوابتان را می‌دهم برای اینکه باطن خوشگل است، برای اینکه این اذان را با دهان روزه پر کردم تا قربه الی‌الله باشد. این‌یک کار مادی نبود، بلکه معنوی بود.»
حسن رضاییان
به نسبت دو کار قبلی، این اذان در اواسط دهه شصت توسط حسن رضاییان خوانده شد. این قاری قرآن می‌گوید همیشه برای اذان گفتن فاکتورهای خاصی داشته، چون معتقد است که اذان گفتن یک شعار است و این شعار باید با حس و حال خاصی خوانده شود؛ برای همین هم دستگاه حجاز را برای خواندن اذانش انتخاب کرده است و بعد‌ها در سال‌های بین ۶۶ تا ۶۷ در رادیو این اذان را برای همیشه به ثبت رسانده است.
شیخ محمد آقاتی
اذان این مؤذن نیز در ردیف مؤذن‌های برجسته‌ای مثل مؤذن‌زاده اردبیلی و سید جواد ذبیحی بوده است. مؤذنی که از همان کودکی در زمینه تلاوت قرآن و اذان استعداد خاصی داشته است. مرحوم آقاتی در ایام جوانی وقتی در ماه مبارک رمضان به روستای پدری‌اش می‌رفت در پشت‌بام حسینیه آنجا مناجات و دعا می‌خواند و اذان می‌گفت، جالب اینجاست که این مؤذن هیچ‌وقت استادی نداشت.
در یکی از شب‌های سال ۱۳۲۰ که محمد آقاتی بالای پشت‌بام حسینیه بود، تولیت آن زمان مسجد گوهرشاد نیز در این روستا حضور داشت، با شنیدن لحن زیبای اذان و مناجات محمدآقاتی، به او می‌گوید که به شیخ بگویید فردا به مسجد گوهرشاد بیاید.
جالب است بدانید که در آن‌وقت مسجد گوهرشاد بلندگو نداشت و این تن‌ها صدای شیخ آقاتی بود که از گلدسته‌های مسجد گوهرشاد به گوش مردم می‌رسید؛ اما ماجرای اذانی که ما بعد‌ها آن را از رادیوتلویزیون شنیدیم به هفت سال بعد در سال ۱۳۲۷ شمسی برمی‌گردد؛ او در همان سال اولین اذان معروف خود را در سه نوبت در رادیو تهران ضبط کرد تا صدایش برای همیشه در گوش و خاطره همه ایرانیان ثبت شود.
