با استناد به این آمار می‌توان گفت که فقط ۵۹ درصد از ناوگان مسافری کشور در شرایط فعلی فعال بوده و ۴۱ درصد هواپیماهای مسافری در آشیانه فرودگاهها، خاک می‌خورند.
گفته می‌شود که زمینگیر شدن ۱۲۴ فروند هواپیمای غیرفعال در ناوگان هوایی کشور مربوط به فرارسیدن زمان (سی چک) یا اورهال هواپیماهای مذکور، نداشتن موتور و یا قطعات و لوازم یدکی مورد نیاز آنها است.
به عبارتی، این تعداد هواپیمای زمینگیر و غیرفعال در ناوگان هوایی، قابلیت پرواز دارند و جدای از هواپیماهای فرسوده و غیرقابل پروازی هستند که برای از رده خارج شدن، در آشیانه فرودگاهها لحظه شماری می‌کنند.
سازمان هواپیمایی کشوری، سال قبل، در بخشنامه‌ای دایر بر الزام شرکت‌های هواپیمایی نسبت به خروج هواپیماهای فرسوده از فرودگاهها، زمینه خروج ۲۷ فروند هواپیمای از رده خارج را از فرودگاههای مهرآباد، هاشمی نژاد مشهد و زاهدان فراهم آورد.
هواپیماهای مذکور از نوع بوئینگ ۷۴۷، بوئینگ ۷۲۷، فوکر ۱۰۰، ایرباس ۳۰۰، BAE و فالکن۲۰ بوده‌اند که ۱۰ فروند از این تعداد هواپیماها متعلق به ناوگان هوایی ایران ایر،۱۱ فروند آن مربوط به شرکت ماهان، ۵ فروند آن مختص آسمان و یک فروند هم از هواپیمایی پویا ایر بوده است.
صنعت حمل و نقل هوایی ایران درچهاردهه اخیر، عنوان یکی از فرسوده ترین صنایع حمل و نقل هوایی خاورمیانه را با خود به یدک کشیده که ” تا پیش از اجرایی شدن برجام، دستکم ۱۲۰ فروند هواپیمای زمینگیر داشته که عمر مفید ۱۶۶ فروند دیگر هواپیماها هم بیش از ۲۳ سال بوده است.
کمی بعد از اجرایی شدن برجام، شرکت هواپیمایی ایران ایر(هما)، قرارداد خرید یکصد فروند هواپیمای میان برد و دور برد را با شرکت فرانسوی ایرباس به صورت اجاره به شرط تملیک به امضاء رساند.
ارزش قرارداد خرید ۲۲۸ فروند هواپیما از ایرباس ۲۵ میلیارد دلار بوده اما دست آخر با حذف هواپیماهای ۳۸۰A از این شرایط، رقم قرارداد ایران ایر با ایرباس به محدوده ۱۰ میلیارد دلار رسید.
قرار است هواپیماها ازسال ۲۰۱۷ میلادی و در یک پروسه زمانی ۱۰ ساله تحویل ایران‌ایر شوند.
اندکی بعدترهم، قرارداد خرید ۸۰ فروند هواپیمای بوئینگ به ارزش ۱۶ میلیارد دلار بین ایران ایر وکمپانی بوئینگ به امضا رسید که بر اساس آن طی ۱۰ سال این تعداد هواپیما تحویل ایران خواهد شد.
بر این تعداد هواپیما، باید خرید ۴۵ فروند ایرباس توسط هواپیمایی ایران ایرتور ،خرید ۲۸ هواپیما برای زاگرس ایر با ایرباس و قرارداد شرکت آسمان با بوئینگ برای خرید دستکم ۳۰ فروند هواپیمای ۷۳۷ هم اشاره داشت.
استانداردهای بین المللی، تاکید می‌کند که پرنده‌های فلزی کهنسال ایران باید از صنعت حمل و نقل هوایی، بازنشسته شوند.
فرسوده بودن ناوگان هواپی ایران، آثار مخربی برای شرکت های هواپیمایی و مسافران در پی داشته که از جمله آن می توان به رشد بیش از پیش تاخیر هواپیماها درمسیر های پروازی و یا زمینگیر شدن آنها در آشیانه فرودگاهها اشاره داشت.
در اردیبشهت ماه امسال فقط ۶ هزارو ۱۶۲ پرواز هوایی در مسیرهای داخلی فرودگاه مهرآباد تهران انجام شد که ۳ هزار و ۲۳ پرواز آن به موقع و ۳ هزار و ۱۳۹ پرواز آن هم با تاخیر انجام شده است.
طبق اعلام سازمان هواپیمایی کشوری،شرکت های هواپیمایی ایرتور با ۷۴ درصد،اترک ایر با ۶۵ درصد و آتا ایر با ۶۱ درصد بیشترین تاخیر پروازی در اردیبهشت ماه امسال از فرودگاه مهرآباد را از آن خود کرده اند.
درحال حاضر فقط ۲۰ فروند هواپیمای با سال تولید ۲۰۰۰ میلادی در شبکه حمل ونقل هوایی کشور وجود دارد که این امر در نوع خود یک آمار بسیار ضعیف تلقی می‌شود.
به عبارتی دیگر،این رقم با محاسبه هواپیماهای خریداری شده ای تازه ای است که اخیرا تعداد محدودی از آنها تحویل شرکت های هواپیمایی ایرانی شده اند.
صنعت حمل و نقل هوایی ایران تا سال ۱۴۰۴ به ۵۵۶ فروند هواپیما نیاز دارد.
یکی از محورهای توافقات ژنو برای به سرانجام رسیدن برجام، تعمیر وراه اندازی ۱۲۰ فروند از هواپیماهی زمینگیر ایرانی بوده که تا اینجای کار، به نظر می رسد نه تنها این بند توافقات اجرایی نشده، بلکه چهار فروند دیگر هم به تعداد هواپیماهای زمینگیر ایران در این مدت افزوده شده.
به نظر می رسد اجرای برجام هم گره ای از مشکلات صنعت حمل و نقل هوایی در تامین قطعات هواپیمایی زمینگیر باز نکرده چرا که تأمین قطعات هواپیما پس از اجرایی شدن برجام سخت‌تر هم شده است.
دست اندرکاران امر معتقدند که در این مدت فشارها برای تامین لوازم مورد نیاز هواپیما بیشتر هم شده و حتی مبادی خرید قطعات هواپیما، تحت کنترل شدیدی قرار گرفته است.
شرکت‌های سازنده به بهانه های مختلف از همکاری با شرکت های هواپیمایی ایرانی شانه خالی می کنند هر چند که انتظار می رود، شرکت های سازنده پس از قراردادهای بزرگی که با آنها بسته شده، امکان خرید برخی قطعات مهم را برای شرکت‌های فراهم کنندکه متاسفانه تاکنون انجام نشده است.
مشکل دیگر، نقل و انتقال پول به شرکت‌های سازنده هواپیما بوده چرا که شرکت‌های هواپیمایی برای پرداخت هزینه به دلار محدودیت هایی دارند که این امر،خرید تجهیزات و تامین قطعات را سخت تر کرده است.
در حال حاضر ۱۲۴ فروند هواپیمای غیرفعال در ناوگان هوایی کشور وجود دارد که اگر قیمت پایه هر یک از این هواپیماها فقط ۳۰ میلیون دلار در نظر گرفته شود با یک محاسبه سرانگشتی، بهای هواپیماهی زمینگیر در آشیانه به محدوده سه میلیارد ۷۲۰ میلیون دلار خواهد رسید.
چنانچه رقم مذکور را در دلار ۳۲۰۰ تومان ضرب شود، در نتیجه، اکنون ارزش هواپیماهای زمینگیر شده در آشیانه فرودگاههای کشور به عدد ۱۱ هزارو ۹۰۴ میلیارد تومان ( ۱۱۹۰۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ) خواهد رسید.
