قبل از هر چیز باید اعلام کنم بنده متخصص کشتی و دریانوردی نیستم و همانند سایر هموطنانم اطلاعات چندانی در مورد کشتی ندارم اما یک هفته حضور در اتاق مدیریت بحران شانگهای که برای کنترل آتش سانچی و با حضور متخصصان ایرانی و چینی تشکیل شده بود باعث شد از نزدیک در جریان حادثه سانچی باشم.
از جمله بجث هایی که در مورد سانچی مطرح است بحث کم کاری و احیانا اهمال و سهل انگاری چینی ها در خاموش کردن آتش سانچی است. موردی که ابتدا بنده نیز بر این باور بودم اما با گذشت زمان و بررسی بیشتر تحلیل ها و داده ها توسط متخصصان حاضر کشورمان در شانگهای، دیدگاه بنده را نیز تغییر داد.
چینی ها با این اعتقاد که تمامی سرنشینان سانچی در همان لحظه نخست انفجار کشتی جان باخته اند و امیدی به زنده یافتن کسی نمی دادند برنامه مدیریت اطفا کشتی را آغاز کرده بودند.
آنها در پاسخ به اصرار مسئولان کشورمان که خواستار ورود هرچه زودتر تیم امداد و نجات به کشتی و نجات جان خدمه و کارکنان بودند بر این نکته بشدت اصرار داشتند که ‘نباید زنده ها را قربانی مرده ها کرد’، دلایل آنها برای زنده نماندن سرنشینان این بود که شدت انفجار و انتشار گازهای سمی همه انها را در همان لحظه نخست کشته است.
به طوری که ‘شیه چون وی’ فرمانده چینی عملیات اطفا حریق سانچی در پاسخ به تاکید سفیر کشورمان برای ورود تیم تکاوران ایرانی به داخل کشتی گفت از نظر ما فرقی بین عزیزان تکاور شما و امدادگران ما وجود ندارد حفظ جان هر دوی آنها مهم است لذا چه ایرانی ها، چه چینی ها و حتی اگر کسانی هم از کره ماه بیایند و بخواهند وارد این کشتی شوند با مرگ مواجه خواهند شد.
استدلال این فرمانده علاوه بر زنده نماندن سرنشینان کشتی این بود که آن روز دمای کشتی بالای ۷۰۰ درجه سانتیگراد بود، گازهای سمی و مرگ آور تمام اتاق ها و محیط کشتی را فرا گرفته و انفجارهای مستمر در داخل کشتی وجود داشت. بنابراین ورود هر فردی به داخل قطعا منجر به مرگ وی می شد.
همه متخصصان ایرانی حاضر در شانگهای که ابتدا شائبه هایی در مورد کم کاری و سهل انگاری چینی ها در آنها ایجاد شده بود و حتی آن را نیز رسانه ای کرده بودند بعد از برگزاری نشست های همفکری و همچنین تجزیه و تحلیل چند باره داده ها، به این نتیجه رسیدند که چین تمام تلاش خود را به کار گرفته است و در این زمینه کوتاهی نکرده است اما به دلیل حجم حادثه و محموله کشتی، قادر به خاموش کردن آتش نیست.
یکی از دلایلی که باعث شد تا آتش سانچی خاموش نشود محموله کشتی بود، سانچی ۱۱۵ هزار تن میعانات گازی با درجه اشتعال منفی ۱۸ درجه سانتیگراد حمل می‌کرد که در برخورد با کشتی چینی یک یا دو مخزن ۲۰ هزار تنی آن منفجر شد.
عمق حادثه در همان لحظات نخست مشخص بود و نشت گازهای سمی اجازه نفس کشیدن به هیچ کس را تا شعاع هزارمتری نمی‌داد فاجعه انفجار به قدری وسیع و سریع بود که پس از برخورد دو کشتی و انفجار نفتکش هیچ علامت و تقاضایی از سوی نفتکش سانچی مخابره نشده است این موضوع نشان می‌دهد پس از انفجار هیچ یک از کارکنان فرصت عکس‌العملی نداشته‌اند.
از دیگر دلایل خاموش نشدن آتش سانچی، فاصله زیاد محل حادثه با ساحل بود . ابن حادثه در حدود ۲۰۰ مایلی ( هر مایل ۱٫۶۰۹ کیلومتر) شانگهای و در دریای شرقی چین روی داد نخستین کشتی آتشخواری که می توانست به سانچی کمک کند دستکم ۱۵ ساعت وقت لازم داشت تا بعد از حمل فوم در شانگهای به محل حادثه برسد، زیرا سرعت حرکت این نوع کشتی ها حدود ۲۰ کیلومتر در ساعت است.
از طرف دیگر، شواهد نشان می‌دهد دماغه کشتی چینی به پهلوی راست نفتکش ایرانی برخورد کرده است و در همان لحظه نخست باعث انفجارهای پیاپی شده است و چون تصادم همراه با حریق بوده است قابلیت شناوری کشتی را تهدید کرده است.
از دیگر عواملی که باعث تاخیر در خاموش شدن آتش و سرانجام غرق شدن سانچی شد وضعیت جوی منطقه بود طول موج در این منطقه برخی اوقات تا ۷ متر می رسید و همین دلیل کار امداد رسانی و اطفا حریق را با سختی مواجه کرده بود.
اگرچه در مورد برخی از زوایای این حادثه ممکن است ابهاماتی وجود داشته که در آینده و با بررسی جعبه سیاه شاید روشن شود اما به هر حال آنچه که بنده و متخصصان ایرانی در اتاق مدیریت بحران شانگهای و بر اساس داده های دریافتی مشاهده می کردیم تلاش چینی ها برای خاموش کردم آتش و ورود به داخل کشتی بود، اما شاید توان آنها در همین حد بود نه به اندازه خاموش کردن سانچی، موضوعی که باعث طرح مسایلی از جمله اهمال و سهل انگاری چینی ها در خاموش کردن سانچی شده است و شاید به این زودی ها هم پاسخی دقیق برای آن نتوان یافت.
*رییس دفتر ایرنا در پکن
