اگرچه سیاستمداران و به دنبال آنها رسانه‌های غربی با هیاهو و جنجال بسیار سعی در القای موفقیت خود در زمینه متقاعد کردن کشورها به قطع واردات نفت از ایران دارند، ولی واقعیت چیز دیگری است و هر روز اخباری مبنی بر مخالفت کشورهای جهان با قطع واردات نفت از ایران به گوش می‌رسد.
برای این موضوع دلایل مختلفی را همچون وارد آمدن فشار مضاعف به اقتصاد بحران زده جهانی، نبودن جایگزین مناسب برای نفت ایران و وجود مشتریان سنتی ایران می‌توان ذکر کرد.
مخالفت کشورهای مصرف کننده نفت
ایران سهم قابل توجهی از بازار نفت جهان را در اختیار دارد و حذف ایران از این بازار می‌تواند لطمات جبران ناپذیری را به اقتصاد ناپایدار جهانی وارد کند.
همین چند روز پیش و به رغم سفرهای متعدد مقامات آمریکایی به ژاپن برای متقاعد کردن مقامات این کشور به قطع واردات نفت از ایران، کویچیرو گمبا – وزیر امور خارجه ژاپن، طی سخنانی اعلام کرد که می‌توان تصور کرد که این طرح(تحریم نفت ایران) نه تنها روی ژاپن، بلکه روی اقتصاد جهان تاثیرات منفی خواهد گذاشت.
حتی نخست وزیر ژاپن در واکنش به سخنان جون آزومی – وزیر دارایی این کشور مبنی بر برنامه توکیو برای قطع واردات نفت از ایران، به نوعی با تحقیر وزیر دارایی خود اعلام کرد که آزومی “نظرات شخصی خود را مطرح کرده” و موضع رسمی دولت ژاپن مذاکرات بیشتر در این زمینه است.
فشار آمریکا و اتحادیه اروپا برای تحریم نفت ایران در شرایطی است که پس از زلزله و سونامی مهیب سال گذشته در ژاپن که یک بحران هسته‌ای را در این کشور به بار آورد، ژاپن باید از نیروگاههای سوخت فسیلی استفاده بیشتری کند.
تاکنون چین، ژاپن، کره جنوبی، هند، ترکیه، سنگاپور و حتی خود اتحادیه اروپا با منع واردات نفت از ایران مخالفت کرده‌اند.
در میان این کشورها، هند و چین جزو اقتصادهای نوظهور جهانی (برزیل، روسیه، هند و چین) هستند و برای تامین خوراک پالایشگاههای خود و حفظ تولید، به طور روز افزونی به نفت احتیاج دارند.
هند که با واردات روزانه ۳۱۰ هزار بشکه نفت از ایران، سالانه حدودا ۱۲ میلیارد دلار نفت از ایران می‌خرد، اعلام کرده که به پالایشگاههای خود درباره کاهش واردات نفت از ایران دستوری ابلاغ نکرده است.
از سوی دیگر چین با واردات روزانه ۵۵۰ هزار بشکه نفت از ایران در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۱ به عنوان بزرگترین خریدار نفت ایران شناخته می‌شود.
لیو ویمین – سخنگوی وزارت امور خارجه چین، گفته است که چین به‌عنوان یک کشور در حال توسعه بزرگ به واردات نفت از ایران ادامه خواهد داد تا تقاضای انرژی خود را تامین کند. همکاری‌های عادی در بخش انرژی هیچ ارتباطی با برنامه هسته‌ای ایران ندارند و نباید تحت‌تأثیر قرار گیرند.
چندی پیش کره جنوبی اعلام کرد که واردات نفت پالایشگاههای این کشور از ایران در سال ۲۰۱۲ نسبت به سال گذشته افزایش خواهند یافت.
یک منبع دولتی در کره جنوبی گفت: پالایشگاههای نفت در پنجمین کشور وارد کننده نفت جهان برای واردات روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت از ایران قراردادهای سالانه امضا کرده‌اند و سئول برای ادامه دادن به خرید نفت از ایران و پرداخت پول آن، به دنبال معافیت قراردادهای نفتی این کشور با ایران از تحریمهای آمریکاست.
اخیرا ترکیه نیز با اتخاذ موضع مشابهی نظیر کره جنوبی اعلام کرد که به دنبال معافیت از تحریمهای آمریکا علیه تهران است.
در این راستا یک مقام ترکیه‌ای گفت: ترکیه در حال ارزیابی برای معافیت خود از تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران است.
مؤید این موضوع تمدید قراردادهای شرکت نفت ملی ایران با تعدادی از شرکت‌های نفتی ترک برای صادرات نفت تا سال ۲۰۲۲ است.
ترکیه به عنوان متحد آمریکا جزو عمده ترین خریداران نفت و گاز ایران محسوب می‌شود. این کشور ۳۰ درصد نفت خود را از ایران تامین می‌کند و شرکت توپراس (بزرگترین وارد کننده نفت در ترکیه) یکی از خریداران عمده نفت ایران است. شرکت توپراس، تنها پالایشگاه ترکیه در سال ۲۰۱۰، هفت میلیون و ۴۱۰ هزار تن نفت از ایران خریداری کرد که تقریبا معادل ۳۸ درصد از ۱۹.۶ میلیون تن نفت پالایش شده توسط این پالایشگاه در آن سال است.
اما وزارت امور خارجه سنگاپور در واکنش به تحریم نفتی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرده که این (تحریم) قانون داخلی آمریکاست و تحریم‌هایی که آمریکا علیه افراد و شرکت‌ها به دلیل تبادلات با ایران اعمال می‌کند یکجانبه هستند. این کار فراتر از تحریمهای مصوب شورای امنیت سازمان ملل است که برای دولتهای عضو الزام‌آور است.
در کنار مخالفت کشورهای مصرف کننده نفت، روسیه نیز به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان با تحریم نفت ایران مخالفت کرده و آن را تهدیدی علیه اقتصاد متزلزل جهانی دانسته است.
سرگئی ریابکوف – معاون وزیر خارجه روسیه، گفته که حتی اگر تهران به فعالیت‌های غنی سازی اورانیوم ادامه دهد، روسیه با تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا و اروپا مخالف است.
عقب‌نشینی اتحادیه اروپا
هفته گذشته کشورهای اروپایی به دلیل ترس از تاثیر منفی قطع واردات نفت از ایران روی برخی کشورهای بحران زده همچون ایتالیا، اسپانیا و به ویژه یونان اجرای تحریم اتحادیه اروپا علیه نفت ایران را چند ماه به تاخیر انداختند.
موسسه اعتبارسنجی اقتصادی “استاندارد اند پورز” جمعه گذشته رتبه اعتباری فرانسه و هشت کشور دیگر اتحادیه اروپا شامل ایتالیا و اسپانیا را تنزل داد. این امر باعث تضعیف بیشتر وضعیت مالی این منطقه و افزایش احتمالی هزینه‌های دولتی در برهه کنونی که این کشورها با بحران بدهی مواجه هستند، خواهد شد.
مقامات این اتحادیه می‌گویند که اتحادیه اروپا تحریم نفتی ایران را شش ماه به تاخیر می‌اندازد تا یونان، ایتالیا و اسپانیا که بیش از ۶۸ درصد واردات این اتحادیه اروپا از ایران را به خود اختصاص می‌دهند، بتوانند جایگزینی برای تامین نفت خود بیابند.
به گفته دیپلمات‌های اروپایی، کشورهای عضو اتحادیه اروپا “فرصت‌های” یک تا ۱۲ ماهه را در مورد قراردادهای موجود پیشنهاد کرده‌اند. یونان که به شدت به نفت ایران وابسته است، طولانی ترین مهلت را خواستار شده و انگلیس، فرانسه، هلند و آلمان نیز خواستار مهلت سه ماهه شده‌اند.
این در حالیست که ایتالیا نیز خواستار معافیت بزرگترین شرکت نفتی خود (اِنی) از تحریمهای یکجانبه آمریکا و غرب علیه ایران شده و نخست‌وزیر این کشور از دیگر کشورهای اروپایی خواسته تا شرکت نفتی ِانی از فهرست تحریمهای احتمالی علیه ایران مستثنی شود.
در حال حاضر شرکت‌های نفتی و پالایشگاههای ایتالیا، اسپانیا و یونان قراردادهای مربوط به خرید نفت از ایران در سال ۲۰۱۲ میلادی را تمدید کرده‌اند.
چند روز پیش روزنامه واشنگتن پست در گزارشی به معرفی ۱۷ کشور خریدار نفت ایران در ۹ ماه اول سال ۲۰۱۱ پرداخت و نوشت: چین، ژاپن و هند به ترتیب هر کدام با واردات روزانه ۵۵۰، ۳۲۷ و ۳۱۰ هزار بشکه بزرگترین واردکنندگان نفت ایران لقب گرفتند.
بر این اساس کره جنوبی با واردات ۲۲۸ هزار بشکه و ترکیه با ۱۹۶ هزار بشکه در روز در جایگاه چهارم و پنجم ایستادند. دیگر کشورهای آسیایی نیز در این برهه روزانه ۲۴۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد کردند.
تابناک – در سال گذشته ۷۳ درصد صادرات روزانه نفت ایران معادل یک میلیون و ۸۵۱ هزار بشکه به آسیا صورت گرفت. سه درصد صادرات روزانه نفت ایران معادل ۸۰ هزار بشکه به آفریقای جنوبی صادر شد و ۲۴ درصد معادل ۵۹۶ هزار بشکه در روز به کل کشورهای اروپایی فرستاده شد.
