مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی بهزیستی به مناسبت روز جهانی «پیشگیری از خودکشی» به ارائه آمارهایی از وضعیت خودکشی در ایران پرداخت و گفت: متأسفانه اقدام به خودکشی در میان گروه سنی جوانان و زنان بیش از مردان است.
به گزارش افق نیوز، (۱۰ سپتامبر) به نام «روز پیشگیری از خودکشی» نام گرفته این درحالی است که ۱۰ درصد از مرگ‌های جهان مربوط به خودکشی است.
به گفته کارشناسان اجتماعی معمولا اقدام به خودکشی در زنان بین دو تا سه برابر مردان است اما فوت در مردان بین ۳ تا ۴ برابر زنان است.همچنین در دنیا گفته می شود ۱۰ درصد مرگ و میر افراد ۱۵ تا ۲۹ سال بر اثر خودکشی است و خودکشی جزو ۱۰ عامل اصلی در مرگ و میر افراد جوان محسوب می شود و این درحالی است که سن خودکشی در حال کاهش است و این مساله فقط خاص کشور ما نیست.
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور در سال گذشته مجموع تلفات خودکشی‌ها ۴۶۲۷ نفر بوده که نسبت به سال ۹۵ افزایش ۵ درصدی را نشان می‌دهد. از بین تعداد خودکشی‌های منجر به فوت ۳۲۶۲ مورد مربوط به مردان و ۱۳۶۵ مورد مربوط به زنان بوده است.
بر اساس گزارش سالنامه آماری پزشکی قانونی کشور در سال گذشته نیز مقایسه استان‌ها از نظر تعداد متوفیات مشکوک به خودکشی نشان می‌دهد که استان تهران با ۷۹۶ مورد، فارس با ۳۴۸ مورد، خوزستان با ۳۰۶ مورد، آذربایجان شرقی با ۲۷۶ مورد و کرمانشاه با ۲۳۵ مورد، پنج استان نخست به لحاظ دارا بودن تعداد بیشتر خودکشی‌ها در کشور هستند. همچنین خراسان شمالی با ۱۷ مورد، سمنان با ۱۸ مورد و یزد با ۳۱ مورد کمترین میزان خودکشی را به خود اختصاص داده‌اند.
عوامل مختلفی هم در آن دخیل هستد که بخشی از آن به شرایط کلان جامعه برمی‌گردد، به طوریکه نمی‌توانیم تاثیر محیط را نفی کنیم و بخشی هم مربوط به یادگیری است که در مورد روش‌های خودکشی بیشتر خود را نشان می‌دهد.
با این حال،وضعیت خودکشی در ایران هرچند خیلی بالا نیست اما نیازمند مداخلات تخصصی است و در این زمینه اورژانس اجتماعی به عنوان متولی رسیدگی به آسیبها در کشور،آمار دقیقی از وضعیت خودکشی دارد.به همین دلیل با رئیس اورژانس اجتماعی در این زمینه به گفت‌وگو نشستیم.
* تعریف علمی خودکشی
رضا جعفری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری فارس، در رابطه با آمار مربوط به خودکشی و افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، گفت: درصدی از آمار مربوط به کسانی که اقدام به خودکشی می‌کنند منجر به فوت نمی‌شود و برخی نیز اقدام به خودکشی کرده و آن را اعلام نمی‌کنند و به طور مثال می‌گویند یک تصادف اتفاق افتاده در حالی که از نظر علمی خودکشی به عملی گفته می‌شود که «خودخواسته بوده و با میل و با دست خود فرد انجام می‌شود.»
اقدام به خودکشی در خفا
وی ادامه داد: گاهی خودکشی مشخص و بارز نیست و گاهی در خفا انجام می‌شود و گزارشی از آن اعلام نمی‌گردد بر این اساس با تفاهم‌نامه‌ای که در سطح استان‌ها داشته‌ایم قرار شده سامانه‌ای مشترک میان اورژانس اجتماعی، آتش‌نشانی، پلیس و اورژانس ایجاد شود و موارد اقدام به خودکشی شناسایی و حضور هماهنگ این نهادها بر سر صحنه اتفاق بیفتد چرا که بسیاری از آمارها دیده نمی‌شود.
مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در رابطه با آمار خودکشی در سال گذشته نسبت به سال ۹۵، گفت: به دلیل توسعه اورژانس اجتماعی مداخلات بهنگام در بحث خودکشی بیشتر شده در نتیجه دسترسی برای شناسایی افراد افزایش یافته است و دولت هم این واقعیت را پذیرفته که ساماندهی آسیب‌های اجتماعی توسط اورژانس اجتماعی انجام شود وسازمان‌ها باید رویکرد هم‌افزا داشته باشند.
پیشگیری از ۸۵۰۰ خودکشی در سال گذشته
جعفری تصریح کرد:در سال گذشته مجموعه اقداماتی که اورژانس اجتماعی بهزیستی در بحث خودکشی داشته ۸۵۰۰ مورد بوده است گاهی نیز افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند به تیم‌های سیار بهزیستی مراجعه می‌کنند ،کارشناس پس از اطلاع از ماجرا بر سر صحنه می‌رود و بسیاری از افرادی که اقدامات پیشگیرانه می‌خواهند به مراکز مداخله در بحران فرستاده می‌شوند.
وی گفت: جلسه‌ای نیز با وزارت بهداشت داشته و درخواست کردیم تا بسیج منابع اجتماعی انجام دهیم؛ زیرا به نظر می‌رسد در حوزه خودکشی، انشقاقی بین سازمان‌های متولی پیشگیری و مداخله در خودکشی، وجود دارد.
جعفری افزود: خودکشی شامل یک طیف است که چندین مرحله دارد. این طیف شامل افکار خودکشی، تهدید به خودکشی، و اقدام به خودکشی است که گاهی منجر به فوت و یا منجر به مصدومیت یا بیماری می‌شود. مداخله اورژانس اجتماعی مربوط به مرحله دوم، یعنی زمانی است که فرد تهدید به خودکشی می کند، ولی اورژانس اعلام آمادگی کرده است تا در مرحله سوم هم مداخله کند.
وقوع ۳۶۰۰ مورد خودکشی در سال ۹۶
وی با بیان اینکه دو درصد این افراد در مراکز ما نگهداری می‌شوند و مابقی به صورت روزانه و سرپایی خدمات می‌گیرند، گفت: ۳۴۰۰ مورد گزارش خودکشی در سال گذشته داشته‌ایم که با گزارش پایگاه موجود در حاشیه شهرها و مناطق آسیب‌خیز در مجموع به ۳۶۰۰ مورد می‌رسد.
انجام ۷۳.۵درصد خودکشی‌ها توسط زنان
رئیس اورژانس اجتماعی در مورد تفکیک جنسیتی افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، گفت: زنان با ۷۳٫۵ درصد و مردان با ۲۶٫۵ درصد اقدام به خودکشی می‌کنند در واقع زنان بیشتر از مردان در این راه قدم می‌گذارند و این موضوع در همه جای دنیا اینگونه است.
علت خودکشی‌های موفق میان مردان
جعفری در پاسخ به اینکه چرا گفته می‌شود مردان خودکشی موفقی دارند، گفت: خودکشی موفق در مردان بیش از زنان است چرا که مردان عمل‌گرا هستند و برای تهدید کردن یا اینکه دنبال حامی باشند و یا به دنبال احساسات زودگذر اقدام به خودکشی نمی‌کنند.
وی افزود: در بررسی این موضوع که چرا مردان بیش از زنان خودکشی منجر به فوت دارند، باید تمام نشانه‌های رفتاری بررسی شود. عمل خودکشی شامل افکار، رفتار و اقدام می‌شود و در این اقدام یا با مداخله به موقع ناموفق خواهد بود یا منجر به مرگ می‌شود.
جعفری گفت: طی ۱۰ سال گذشته براساس آمار پزشکی قانونی،موارد مشکوک به خودکشی ۳۸ هزار و ۵۶۰ نفربوده که (۹.۸ درصد) مرگ ها را شامل می شود و همچنین بیشترین میزان خودکشی در شش ماهه نخست سال اتفاق می‌افتد به طوری که بین سال‌های ۸۷ تا ۹۶ بیشترین میزان خودکشی مربوط به تیرماه و کمترین میزان خودکشی مربوط به آذرماه بوده است.
شیوع بالای خودکشی در بین جوانان و زنان
مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در مورد میانگین سنی افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند،گفت: متأسفانه اقدام به خودکشی در میان گروه سنی جوانان و زنان بیش از مردان است اما خودکشی‌هایی که موفق بوده‌اند در سنین بالا و در گروه مردان بیشتر رخ می‌دهد.
فقط ۲۰درصد خودکشی‌ها منجر به مرگ شد
جعفری با اشاره به تأثیرات و مداخلات اورژانس اجتماعی در کاهش خودکشی‌ها گفت: با اقدامات پیشگیرانه و توسعه اورژانس اجتماعی ۸۲ درصد مانع انجام خودکشی شده‌ایم و فقط ۲۰ درصد منجر به مرگ شده است در میان مواردی که اقدام به خودکشی بوده اما ناموفق گزارش شده مسمومیت و معلولیت هم وجود دارد.
تأثیر مصرف روانگردانها بر افزایش خودکشی/۷درصد خودکشی‌ها مربوط به موادمخدر است
وی با بیان اینکه سوء مصرف موادمخدر به ویژه مصرف روانگردانها در افزایش آمار خودکشی تأثیر بسزایی دارد،گفت: متأسفانه تصمیم‌گیری‌های نادرست و توهم‌زایی به هنگام مصرف موادمخدر یکی از دلایل اقدام به خودکشی در جوانان است که ۷ درصد خودکشی‌ها را شامل می‌شود.
مسائل زناشویی علت نیمی از خودکشی‌ها
رئیس اورژانس اجتماعی گفت: بر خلاف تصور عامه مردم که بیکاری و فشارهای مالی عامل بالایی در موارد خودکشی محسوب می‌شود، اینگونه نیست و در مواردی اقدام به خودکشی رتبه بالایی ندارد اما در مقابل مسائل خانوادگی و زناشویی با ۵۰ درصد تأثیر، بیشتر دلیل خودکشی به شمار می‌رود.
جعفری گفت: باید خانواده‌ها به فرهنگ خدمات مشاوره ایمان بیاورند، متأسفانه هنوز به تأثیر مثبت این مشاوره‌ها باوری نداریم و خانواده‌ها سعی می‌کنند به صورت سنتی مشکلات خود را به ویژه در مورد مسائل زناشویی برطرف کنند. نمی‌گوییم ریش‌سفیدی بد است اما باید ترکیبی از روش‌های سنتی و مشاوره‌های تخصصی را داشته باشیم.
وی گفت:تهدید به خودکشی از سوی خانواده‌ها باید جدی گرفته شود و خدمات تخصصی را باور کنیم و هرگونه رفتاری مشکوکی را نشانه بیماری بدانیم و ما مسئولان نیز در مقابل روی خانواده‌ها سرمایه‌گذاری کنیم چرا که آسیب‌های اجتماعی بسیاری که اکنون شاهد آن هستیم ناشی از کارکرد نامناسب خانواده‌ها است.
