گروه بین الملل: در سالی که در پایان آن هستیم اتفاقات مهمی در نظام بین الملل و در قاره‌های مختلف رخ داده است. در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور حسین عسکری مشاور ملک عبدالله پادشاه پیشین عربستان سعودی انجام داده است که در ادامه می‌آید.

حسین عسکری مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) و مشاور پادشاه عربستان (ملک عبدالله) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می‌کنند. عسکری استاد تجارت بین‌الملل و امور بین‌المللی دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا و رئیس مؤسسه تحقیقات و مدیریت جهانی است و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین‌الملل دانشگاه جرج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث‌های او در دانشگاه جرج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ‌ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

*در آستانه سال نو ایرانی هستیم. مهمترین اتفاقات خاورمیانه در طول یکسال اخیر چه بوده و چرا آنها را مهمترین اتفاقات سال می‌دانید؟

باید گفت بسیاری از حوادث شایستگی داشتن عنوان مهمترین رویداد سال در منطقه خاورمیانه را دارند: انتقال سفارت آمریکا در اسرائیل از تل آویو به قدس، قتل وحشیانه جمال خاشقجی و شکست داعش در سوریه.

اما به نظر من ادامه جنگ در یمن مهمترین رویداد خاورمیانه بوده است. دلیل آن را توضیح می‌دهم. جنگ یمن بزرگترین تراژدی قرن بیست و یکم است. غیرنظامیان، کودکان و زنان به قصد مرگ بمباران می‌شوند، آوارگان مثل قارچ رشد می‌کنند و تلفات ممکن است بالغ بر ۲۰ میلیون نفر باشد؛ اگر جهان، عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی را به عنوان متجاوز محکوم نکرده و در انزوا قرار ندهد و به خاتمه این تجاوز کمک نکند.

اکنون لحظه‌ای بحرانی برای اعتبار ایالات متحده امریکا و برای ساختار نظام بین المللی پس از جنگ جهانی دوم است که ما ایجاد کرده ایم. اگر جهان اقدامی قاطع و سریع انجام ندهد، فاجعه آشکار خواهد شد و جهان در آینده‌ای نزدیک دیگر شبیه جهان کنونی نخواهد بود: بازیگران سرکش زیاد خواهند شد و جهان غرب اصول و زمینه‌های اخلاقی مفروض خود را از دست خواهد داد.

*مهم‌ترین اتفاق در آمریکای شمالی چه بود و چرا آن را مهمترین اتفاق می‌دانید؟

دو رویداد مهم در ایالات متحده امریکا رخ داده است: ادامه نمایش ریاست جمهوری دونالد ترامپ و شکستجمهوریخواهان در انتخابات میان دوره‌ای کنگره که به معنای اکثریت حزب دموکرات در مجلس نمایندگان ایالات متحدهامریکاست.

انتخابات رویداد بزرگی است. انتخابات میان دوره‌ای کنگره در سال ۲۰۱۸ مسیر ریاست جمهوری دونالد ترامپ را تغییر داد. اکنون دموکرات‌ها وظیفه خود را انجام می‌دهند و توهین و نقض قوانین توسط ترامپ را بررسی می‌کنند.

دموکراتها جهت اصلاح امور و بازگرداندن کشور به حالت سابق راه طولانی در پیش دارند زیرا جمهوریخواهان هیچ اقدام مثبتی انجام نداده و مرگ را برای رئیس جمهور ترامپ رقم زده اند. در نتیجه باید گفت که حزب جمهوریخواه در حال مرگ است. در طی دو سال گذشته ترامپ و زیردستانش ساختار حکومتی آمریکا را در هر سطحی تخریب کرده اند. امیدوارم دموکرات‌ها حداقل بتوانند کشور را در مسیر خود قرار دهند و اعتماد را به سیستم آمریکایی بازگردانند. اما اشتباه نکنید، این روند سال‌ها طول خواهد کشید زیرا بازگرداندن شرایط به حالت سابق آسان نیست. فساد و تحقیر برای حکومت قانون سرطان است.

*مهمترین اتفاقی که در آسیا افتاد چه بود و از چه نظر اهمیت داشت؟

شکست مذاکرات کره شمالی و امریکا. همه به خوبی می‌دانستند و می‌دانند که کره شمالی از زرادخانه هسته‌ای خود عقب نشینی نمی‌کند. دلایل آن واضح است. چگونه می‌توان به ایالات متحده امریکا اعتماد کرد- کشوری که به توافق هسته‌ای ایران (برجام) -توافقی که خود امضا کرده بود – پایبند نبود و آن را رد کرد؟ آیا رهبران کره شمالی می‌توانند مطمئن باشند که کره شمالی مورد حمله قرار نخواهد گرفت اگر تسلیحات هسته‌ای خود را نابود کند؟ چرا کره شمالی باید از تسلیحات هسته‌ای خود دست بکشد زمانی که قدرتهای هسته‌ای به معاهده NPT نپیوسته اند ، معاهده‌ای که خود آن را امضا کردهاند؟

جهان به طور فزاینده ای به جنگل تبدیل می‌شود و ما به سمت یک فاجعه حرکت می‌کنیم مگر اینکه توافقنامه‌ها را اجرا کنیم و دیگر بازیگران را مجبور به پایبندی به توافقات کنیم و از تاریخ و تراژدی‌های آن درس عبرت گیریم. شکست این نشست اجتناب ناپذیر بود.

*مهمترین اتفاق روی داده در اروپا چه بود و چرا آن را مهم‌ترین اتفاق می‌دانید؟

در اروپا نیز چند رویداد مهم رخ داده است: برگزیت، تضعیف ناتو، مسئله پناهندگان و تظاهرات در فرانسه. اما به نظر من مهمترین رویداد، شکست ائتلاف آنگلا مرکل در انتخابات منطقه‌ای و تصمیم او مبنی بر عدم شرکت در انتخابات آینده بود.

آنگلا مرکل صدای پایدار عقل و نجابت و محترمترین رهبر اروپا در یک دهه گذشته بوده است. خروج او از صحنه سیاست زیان بزرگی هم برای اروپا و هم برای جهان جهت مقابله با گسترش روسیه خواهد بود. این رویداد باعث بی ثباتی بیشتر در مرکز اروپا و در نتیجه در جهان خواهد شد.

*پیش بینی شما از قطبش (چند قطبی بودن نظام بین الملل) در آینده چیست؟ آیا وضعیت قطب بندی نظام بین المللدر آینده نزدیک دچار تغییر می‌شود؟

پاسخ به این سوال بستگی دارد به اینکه منظور شما از آینده چیست. اگر منظور شما ۲۵ سال یا بیشتر است پاسخ من این است: ایالات متحده امریکا در یک سرازیری مارپیچی قرار دارد این در حالی است که چین در سربالایی مارپیچ قرار دارد.

در داخل ایالات متحده امریکا، مشکلات جدی وجود دارد: کمبود بودجه فدرال و بدهی‌های ملی غیرقابل تحمل؛ کاهش هزینه برنامه‌های اجتماعی که قبلاً هزینه‌های آنها کاهش یافته، افزایش درآمد و نابرابری ثروت که در تاریخ امریکا بی سابقه بوده است، فرصت‌های محدود برای پیشرفت افراد فقیر؛ فساد رو به رشد در همه جا؛ شکست حکومت قانون؛ شکست‌های جدی در عملکرد سه شاخه دولت؛ حزب گرایی در هر سطحی و از همه مهمتر وجود ملتی تقسیم شده.

دونالد ترامپ در عرصه سیاست خارجی اشتباهات زیادی مرتکب شده است. در دوره ریاست جمهوری ترامپ، ناتو به طور جدی آسیب دیده است. سیستم تجارت جهانی در حال عدم تعادل قرار دارد. همکاری بین المللی مانند دوره پس از جنگ جهانی دوم در سطح پایینی قرار دارد برای مثال در مورد مسائل زیست محیطی و تجاری.

ایالات متحده امریکا از برجام – معاهده‌ای که توسط امریکا مورد مذاکره قرار گرفته و شورای امنیت سازمان ملل آن را تأیید نموده بود- خارج شده و در حال حاضر این سوال ایجاد شده که چه بازیگری می‌تواند به طور جدی به امریکا اعتماد کند و با آن به توافق برسد؟

ایالات متحده امریکا به طور کامل از اسرائیل در مقابل فلسطینی‌ها حمایت کرده است. واشنگتن دوستی عمیق با محمد بن سلمان – فردی قاتل در سطح جهانی، ستیزه گر شهروندان عربستان سعودی، دزدی که منابع طبیعی کشور خود را به سرقت می‌برد تا خود و خانواده اش را مرفه کند و مایل است که جهان عرب را به فروش برساند تا بتواند با نتانیاهو همکاری کند و حمایت بی قید و شرط آمریکا را به دست آورد، برقرار نموده است.

این معضلات و به طور کلی اشتباهات دولت ترامپ در ۲۰ یا ۳۰ سال آینده باعث انفجار در دیکتاتوری‌های خاموشامریکا و اسرائیل خواهد شد. بنابراین پاسخ من این است که ایالات متحده امریکا بهترین روزهای خود را سپری کرده است و دیگر در موقعیتی قرار نخواهد گرفت که جهان یکپارچه و تک قطبی را هدایت کند. ما در زمان و سیستم بینالمللی آشفته ای زندگی می‌کنیم.