افق آنلاین ، سید رمضان موسوی تجاوز به حریم رودها و دره‌ها و ایجاد موانع بر سر مسیر اصلی آب را دلیل اصلی وقوع سیلاب و افزایش خسارات ناشی از آن دانست و گفت: رودخانه‌ها و آبراه‌ها، گذرگاه جمع آوری و عبور آب در ارتفاعات و کوهستان ها، مجاری هدایت آب های سطحی و نزولات جوی به پایین دست هستند که با اندک تصرف و تجاوز در حریم آنها مسیر طبیعی حرکت آب دستخوش دگرگونی خواهد شد.

وی، سیلاب را جاری شدن آب های ناشی از بارش بیش از حد در محدوده ای غیر از مسیر اصلی و عادی آبراه و رود معرفی کرد و افزود: اقلیم و آب و هوای کره زمین به نحوی است که در یک دوره زمانی مشخص تکرار شده و خشکسالی و سیلاب به صورت پریودیک ( Periodic ) عمل می کند.

این زمین شناس با تصریح اینکه مقصر اصلی بروز خسارات فراوان خود انسان است، گفت: عدم آینده نگری و نیز کم توجهی به منابع طبیعی باعث شده تا رحمت های الهی اکنون به نقمت تبدیل شده و از آن به عنوان بلای طبیعی یاد شود در صورتی که هیچ عارضه طبیعی نمی تواند به عنوان مقصر این پدیده ها باشد.

توجه جدی به حریم رودها در سایر کشورها

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه در تمام دنیا مسیر و محدوده اصلی رودها شناسایی و پهنه بندی می شود، خاطرنشان کرد: در دنیای توسعه یافته امروز با اعمال پهنه بندی حق و حقوق و نیز محدوده طبیعی مانور رودخانه ها مغتنم شمرده می شود و چنانچه دخالت و تجاوزی به حریم آبراه ها انجام شود بلافاصله حذف و رفع شده و فضا برای مسیر اصلی آزاد و باز گذاشته خواهد شد.

موسوی با بیان اینکه اکثر شهرها و روستاهای کشور در کنار رودخانه ها ایجاد شده و در طرفین رودها گسترش پیدا کردند، تاکید کرد: اعمال توسعه و افزایش کاربری برای فعالیت و زندگی بشر با تجاوز ظالمانه به حریم رودها باعث شده تا سیلاب هایی با دوره بازگشت چندصد ساله که جز رفتار طبیعی رودخانه است، خسارات فراوانی به ارمغان بیاورد.

دو راهکار برای رفع تجاوز

استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری خواستار مشخص شدن حدود رودخانه ها و دره ها شد و تاکید کرد: باید با استفاده از آخرین تکنولوژی ماهواره ای، علوم جغرافیا و GIS و نیز مهندسی کاربردی محدوده رودها و میزان تجاوزات مشخص شده و بلافاصله رفع تخلف و تجاوز انجام گیرد.

موسوی با تاکید بر ترمیم زخم هایی که بر بدنه طبیعت وارد شده است، گفت: عمیق شدن و افزایش شیب دره ها و نیز فرسایش و کنده شدن بستر آنها زخم هایی است که باید با اجرای عملیات مکانیکی، بایومکانیکی و بایولوژیکی ترمیم شده و التیام پیدا کند تا با بارش های بعدی این جراحات عمیق تر نشوند.

نابودی جنگل ها دلیل دیگر افزایش خسارات ناشی از سیل

عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی ساری با انتقاد از تجاوز انسان به عرصه های طبیعی به ویژه جنگل ها و نیز قطع درختان جنگلی و تبدیل عرصه های منابع طبیعی به زمین های مزروعی گفت: لخت شدن زمین ها در مناطق جنگلی سبب تشدید ایجاد روان آب حاصل از بارش و در نتیجه وقوع سیلاب شده که در نهایت موجب رانش، لغزش و زمین لغزه می شود.

موسوی، تبدیل عرصه های جنگلی به روستا و مزارع را مصداقی از عدم رفتار نامناسب با طبیعت دانست و خاطرنشان کرد: خالی بودن زمین از پوشش گیاهی باعث ایجاد روان آب همراه با رانش و فرسایش خاک شده که در نتیجه این آبها باعث ایجاد رسوب پشت سدهای گران قیمت کشور می شود و حجم آب پشت آنها را کاهش می دهد.

منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در انتظار توجه بیشتر

این زمین شناس ضمن اشاره به دستور مقام معظم رهبری مبنی بر کاشت نهال، خواستار کمک رسانی و درمان دردهای منابع طبیعی کشور شد و اظهار کرد: چنانچه جمعیت استان مازندران هر یک چند نهال کاشته و مسئولان منابع طبیعی کشور در ترویج نهال کاری همت بیشتری به کار گیرند خسارات ناشی از سوی طبیعت به مراتب کاهش پیدا خواهد کرد.

موسوی، عرصه های منابع طبیعی و به ویژه آبخیزداری کشور را زخم خورده، توصیف و تاکید کرد: در سال گذشته مقام معظم رهبری از محل صندوق توسعه ۵۰ میلیون دلار اعتبار برای آبخیزداری در نظر گرفتند که انتظار داریم این میزان در سال جاری به ۲۰ برابر افزایش یابد زیرا مبلغ تخصیصی با وجود لازم بودن کافی نبود.

استادیار گروه آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی ساری با تصریح اینکه برای ترمیم نواقص و جراحت آبخیزداری و منابع طبیعی کشور هرچه بیشتر هزینه کنیم در آینده کمتر آسیب خواهیم دید، گفت: هر یک ریال هزینه در این زمینه باعث ۱۰ برابر شدن کاهش خسارات شده و چه بسا اگر اکنون در فکر چاره نباشیم خساراتی به مراتب سنگین تر در آینده در انتظار خواهد بود.

ذوب شدن یخچال ها سبب تشدید سیلاب

عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه برخی از بارش های اخیر سبب ذوب شدن یخچال ها در بعضی مناطق و استان های کشور می شود، اظهار کرد: این افزایش روان آب امری طبیعی بوده و چاره ای جز بازگشایی مسیر اصلی رودها و آزادسازی مسیل ها وجود ندارد.

موسوی احداث آب بندان ها در مسیر آب راه ها را مانع جلوگیری، کنده شدن و عمیق شدن دره ها دانست و خاطرنشان کرد: ایجاد آب بندان سبب شکسته شدن انرژی آب شده و قدرت آن را کاهش می دهد که این امر به عدم تشکیل سیلاب کمک شایانی خواهد کرد.

عدم دوراندیشی کارشناسان یکی دیگر از علل خسارات سیل

وی با انتقاد از عملکرد نامناسب مهندسان در اجرای پروژه های زیرساختی کشور تصریح کرد: عمده خسارات ناشی از سیل اخیر در کشور مربوط به عدم آگاهی، بی توجهی و دانش پایین مجموعه مهندسانی است که بدون مطالعه و آینده نگری و به دور از محاسبات علمی دست به احداث و ایجاد پروژه های زیرساختی کشور می زنند.

آق قلا نمونه بارز بی کفایتی مهندسان اجرایی

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نمونه بارز و مصداق عینی بی توجهی مهندسان در اجرای پروژه های زیرساختی را شهر آق قلا و خسارات فراوان سیل در این منطقه عنوان و اظهار کرد: رفتار بدون مطالعه و غیرکارشناسی به ویژه در مورد اجرای پروژه های زیرساختی به وضوح در این شهر خودنمایی می کند.

وی از وجود دو پل قدیمی و جدید در مجاورت یکدیگر به عنوان نمونه یاد کرد و افزود: پل قدیمی ۱۰۰ ساله با ارتفاع مناسب و محاسبه شده، به شکلی قرار گرفته که ارتفاع آب تا پایین ترین قسمت پل بیش از یک متر است اما در پل جدید اعمال ارتفاع کم سبب شده تا به جای عبور آب از زیر پل، سازه به عنوان یک سد عمل کرده و موجب پس زدن آب و هدایت آن به سمت شهر شود.

موسوی از اشتباه محاسباتی و فاحش در مورد اجرای پروژه رینگ شهری و نیز خطوط ریلی راه آهن گرگان به اینچه برون پرده برداشت و تصریح کرد: احداث کمربندی شهر آق قلا در ضلع شرقی شهر می توانست به عنوان یک سد مصنوعی عمل کرده و تا حدودی مانع از ورود آب به شهر شود اما اجرای این پروژه با جانمایی نادرست در ضلع غربی باعث شد تا آب پشت این سد مصنوعی گیر کرده و سبب بالا آمدن و طغیان در شهر شود.

وی همچنین در ادامه با انتقاد مشابه از احداث خطوط ریلی در این شهر افزود: اندکی هزینه بیشتر در اجرای پروژه و احداث راه آهن گرگان به اینچه برون در ضلع شرقی شهر آق قلا، کمک بزرگی به مهار سیلاب می کرد اما اجرای غلط این پروژه نیز که به مثابه یک سد مصنوعی عمل کرد، سبب بالا آمدن آب در شهر شد تا سرانجام با انهدام و شکسته شدن این سد مسیر عبور آب باز شود.

لزوم ورود اساتید دانشگاه ها به مراکز اجرایی و اداری

موسوی با تصریح اینکه مراکز اجرایی و اداری کشور با دانشگاه ها قهر بوده و اساتید غریبه ترین افراد در جامعه نسبت به حوزه اجرا هستند، تاکید کرد: ارتباط و تعامل بیشتر بین دانشگاه ها و مراکز اجرایی و اداری سبب تحکیم پروژه ها و فعالیت های اجرایی می شود.

ایسنا