این رتبه بندی، هر سال توسط «اکونومیست» انجام می شود و شاخصهای امنیت در این ارزیابی، جالب توجه هستند. خلاصه این شاخصها عبارتند از:
یک- آمار پائین جرم و خشونت
دو- استحکام فراسازه ها در برابر سوانح طبیعی شدید
سه- ایمنی شبکه های کامپیوتری در برابر بدافزارها
چهار- امنیت بهداشتی

مطابق گزارش مذکور، در بحث امنیت دیجیتال، توکیو (با فاصله چشمگیر) قوی ترین شهر دنیا محسوب می شود. این رتبه بندی پنجشنبه گذشته در کنفرانس بین المللی امنیت شهری، اعلام شد.

نکته قابل تأمل در این گزارش اینکه، مفهوم «امنیت» که (بعضا) سرسری از آن عبور می کنیم، مفهومی «چندوجهی» و «گسترده» است. از بحث امنیت شبکه های کامپیوتری که اداره یک ابَر شهر بر آن استوار است، تا بحث تاب آوری شهر در برابر سوانح طبیعی همچون زلزله.

در واقع، برخلاف تصوّر ذهنی غالب، امنیت شهری صرفا به مقوله «خشونت» و «خلاف» (جرم) خلاصه نمی شود و «یک شهر امن» باید واجد این «زنجیره» از زیربناها باشد.
شهرهای دیگری که “بعد از توکیو” در رتبه بندی امنیت قرار گرفته اند عبارتند از:
– سنگاپور
– اوساکا (!)
– آمستردام
– سیدنی
– تورنتو
– واشنگتن

پاسپورت ژاپنی!
حال این خبر بالا (در خصوص امنیت توکیو) را وصل کنیم به خبری که مدتی پیش در خصوص «قدرت پاسپورت ژاپنی (https://t.me/solseghalam/1294)» در مطبوعات و رسانه های دنیا منتشر شد. طی آن خبر (و بنا به ارزیابی یک موسسه غیرژاپنی)، شهروندان کشور ژاپن می توانند به ۱۸۰ کشور دنیا «بدون نیاز به ویزا» سفر کنند.

حافظ دِگر چه می طلبی از نعیمِ دهر؟!
تا اینجای کار، همه چیز عالی و مطبوع است. «توکیو» رتبه نخست و «اوساکا» رتبه سوم امن ترین شهرهای دنیا را کسب کرده اند. چقدر تصوّر ذهنی مطبوعی است که تو در امن ترین شهر(های دنیا) زندگی کنی و هر لحظه که اراده کنی بتوانی با پاسپورتت به هرکجای این عالم که خواستی سفر کنی. «ین» (واحد پولی کشورت) متکی به صنایع پیشرفته و تولیدات کارخانجات صاحبنام (همچون سونی و تویوتا و هوندا) بوده و جزء پولهای قدرتمند دنیا محسوب شود.

اما یک اشتباه کلیدی در خواندن اخباری از این دست، آن است که این خبر در اتصال به مجموعه اخبار دیگر دیده نشود.
حال دو خبر بالا (امنیت شهری و قدرت پاسپورت ژاپنی) را در کنار سه خبر دیگری که قبلا (به تفصیل) درباره آنها بحث شده بود بگذاریم:

-رتبه بسیار پایین ژاپن در شادی (و شاخصهای شادکامی)
– مرگ در اثر کار زیاد در ژاپن [Karōshi/ 過労死]
– شاخص پایین تولد نوزاد در ژاپن  (کمترین میزان تولد در ۱۱۸سال گذشته)

وضعیت ژاپن 
در بحث شادی و شادکامی بسیار خراب است و در رتبه پنجاه و هشتم دنیا (تنها یک پله بالاتر از هوندراس Honduras) است.

در واقع، زندگی در امن ترین شهر دنیا مترادف با شادکامی (یا آنچه که سهراب سپهری «دل خوش» نام نهاده) نیست.
حکایت غریبی است. «توسعه» در دنیای جدید، مفهومی بسیار پیچیده است. کشورهای مختلف، از روشهای مختلف، در تلاش برای دست یافتن به توسعه کلانشهرهای خود هستند امّا، «توازن در زندگی» در کدام کشور، محقق شده است؟!

آن مدینه فاضله ای که انسان/شهروند در آن، هم احساس امنیت داشته باشد، و هم دلی شاد، و هم امید به فرزندآوری و ادامه نسل، و هم رونق اقتصاد و صنعت و «هم» های دیگر… کجاست؟!

امنیتِ توکیو، محصول «پیچیدگی» است و «جاریِ زندگی» در پیچیدگی گم می شود.

بهایِ رسیدن به آن «ترین» های بالا (همچون «امن ترین»، «قوی ترین» و…)، خردشدن استخوانهای روح «انسان» است در سیستمهای نظم پادگانی و خشن شرکتهای عظیم مهندسی (کورپوریشنها). خشونتی که شش سال و نیم در ژاپن گوشه هایی از آن را دیدم و این سالها هم گونه دیگرش را در دفاتر مهندسین مشاور سلیکن ولی… کورپوریشنهایی که «ثروت و محصول» تولید می کنند اما «خوشحالی» تولید نمی کنند.
دفاتر مهندسی ای که درباره شان باید گفت: صد رحمت به پادگان.

در پادگان، امنیت هست، اما لبخند نیست.

پی نوشت:
نکته جالب در این بحث اینکه توکیو، «امروز» در انتظار یک زلزله بزرگ است. دوره بازگشت زلزله های بزرگ در این شهر، سپری شده، ولی زلزله بزرگی نیامده است. لذا زلزله شناسان، در انتظار رخ دادنِ یک زلزله بزرگ در این شهر هستند.
«توکیو» یعنی احداث یک تمدن عظیم بر روی یک زمین لرزان! شهری به عنوان شاخص امنیت در تراز جهانی مطرح می شود که فونداسیون تمام زیربناهایش بر روی یک زمین با امکان «جُنبایی» گسلها، واقع شده. اوجِ مهندسی سازه!
چیزی که مدتی قبل در سرمقاله روزنامه شرق، آن را «احداث تمدنی استوار بر بستری لرزان (http://www.sharghdaily.ir/News/111109/%D8%A7%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D9%84%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%86)» نام نهادم.

* دکترای مهندسی سازه از دانشگاه کوبه ژاپن، پژوهشگر پسادکترا در دانشگاه برکلی کالیفرنیا

خبرانلاین