به گزارش افق انلاین ، بهروز کمالوندی معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی امروز (شنبه) ۱۶ شهریور ماه در نشستی خبری در محل این سازمان به تشریح جزییات گام سوم کاهش تعهدات برجامی پرداخت.
حسن روحانی رئیس جمهور چهارشنبه شب ۱۳ شهریور و یک روز پیش از پایان فرصت ۶۰ روزه دوم ایران به طرف های باقیمانده در برجام و بعد از نشست مشترک سران سه قوه اعلام کرد که گام سوم از روز جمعه (۱۵ شهریور) برداشته می‌شود.
روحانی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه کاهش تعهدات در گام سوم ، اظهار داشت: در گام سوم سازمان انرژی اتمی موظف است در زمینه تحقیق و توسعه هر آنچه نیاز فنی کشور است، بلافاصله شروع کند و تمام تعهداتی که در زمینه تحقیق و توسعه در برجام مدنظر بوده را کنار بگذارد و شاهد گسترش در حوزه تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژهای جدید و هر آنچه که برای غنی‌سازی نیاز داریم را سازمان انرژی انجام دهد و شاهد سرعت عمل در این زمینه باشیم.
جمهوری اسلامی ایران براساس بیانیه ۱۸ اردیبهشت شورای عالی امنیت ملی در توقف برخی تعهدات برجامی، اقداماتی را در قالب گام‌های اول و دوم صورت داد. در گام اول ایران از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد عبور کرد و در پایان این گام و زمان ورود به گام دوم (۱۶ تیر ماه) نیز عنوان شد که ایران از این به بعد سقف غنی سازی ۳.۶۷ درصد را رعایت نمی‌کند و یک روز بعد هم بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفتگو با فارس خبر داد که سقف اورانیوم غنی شده ایران به ۴.۵ درصد رسیده است.
*فعلا بنا نداریم تغییری در نظارت‌های آژانس داشته باشیم
کمالوندی در ابتدای نشست خبری خود به ارائه تصویری کلی از وضعیت سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران پرداخت و دهه ۸۰ را دهه رسیدن به مقیاس‌های صنعتی در سازمان انرژی اتمی از جمله در تاسیسات نطنز، آب سنگین اراک و … خواند.
وی با اشاره به اینکه دشمنان انقلاب اسلامی تلاش‌هایی را برای ایجاد مشکل در مسیر صنعت هسته‌ای ایران صورت دادند، تصریح کرد که اوج فعالیت‌های این صنعت غنی‌سازی اورانیوم ۴ و ۲۰ درصد بود. از آغاز دهه ۹۰ در کلیه حوزه‌های صنعتی به خصوص چرخه سوخت، نیروگاه‌های جدید، تکنولوژهای برتر مثل کوانتوم و برنامه غنی سازی با هدف رسیدن به ظرفیت یک میلیون سو در دستورکار قرار گرفت.
کمالوندی ادامه داد: در مذاکرات برجام سازمان انرژی اتمی تلاش زیادی کرد که زمانبندی‌ها برای رسیدن به سطح غنی سازی مورد نیاز نیروگاه‌های کشور مدنظر قرار گیرد که قرار است تعداد این نیروگاه افزایش یابد، کما اینکه ما فعلا یک نیروگاه هزار مگاواتی داریم و دو نیروگاه در حال ساخت است و غنی سازی باید پاسخگوی این نیازهای کشور باشد. تکنولوژی بومی، اقتصادی و با تکیه بر دانش روز سرلوحه کار قرار گرفت، به خصوص با منویات مقام معظم رهبری و نگاه بلند ایشان به این صنعت و حمایت‌هایی که همواره داشتند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: بعد از برجام عملا با بدعهدی‌هایی مواجه شدیم. طرف مقابل تعهداتش را انجام نداد و با مشکلاتی روبرو شدیم، به خصوص بعد از خروج آمریکا از برجام که بعد از آن نظام تصمیم گرفت در پی عدم تعادل بین تعهدات طرف مقابل و حقوق ما توازنی را ایجاد کند.
وی درباره کاهش تعهدات برجامی براساس متن برجام عنوان کرد: اگر متن برجام شامل پنج ضمیمه را نگاه کنیم. ضمیمه یک و دو تعهدات ما و طرف مقابل است. ضمیمه سه همکاری‌های بین‌المللی، ضمیمه چهارم سازوکارهای مربوط به کمیسیون مشترک و ضمیمه پنجم مربوط به زمابندی است و بنابراین اگر کاهش تعهداتی باشد باید متمرکز شویم بر ضمیمه یک. ضمیمه یک هم اگر خلاصه‌ای بخواهیم بگوییم حدود ۲۰ صفحه از ۱۲۲ صفحه متن برجام است که در ۸۲ بند است و می‌توان آن را در هشت موضوع اصلی خلاصه کرد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: این هشت موضوع اصلی شامل راکتور اراک، تولیدات آب سنگین اراک، موضوع سوم بازفرآوری سوخت مصرف شده است که در اینجا هنوز سوخت مصرف شده برای اینکه برنامه‌های بازفرآوری داشته باشیم، مطرح نیست. موضوع چهارم موضوع غنی‌سازی در ظرفیت و سطح غنی سازی است که در گام اول از ۳۰۰ کیلوگرم و در گام دوم از خلوص ۳.۶۷ درصد عبور کردیم و درباره ۱۳۰ تن آب سنگین که دیگر تعهدی را برای خودمان قائل نخواهیم بود که مازاد بر آن را به بازارهای بین‌المللی عرضه کنیم. موضوع پنجم تحقیق و توسعه است که شامل گام سوم است.
کمالوندی تصریح کرد: سه موضوع باقیمانده شامل فردو، میزان ذخایر (که ما میزان ذخایر را کنار گذاشتیم) و نظارت‌ها و دسترسی‌های آژانس و شفاف سازی است که فعلا بنا نداریم به این حوزه دست بزنیم و تعهدات شفاف‌سازی کما فی‌السابق انجام می‌شود. ما چهار و نیم موضوع را انجام دادیم و نیم دیگر که ما عملا سطح غنی سازی را کنار گذاشتیم و ظرفیت آن به تعداد سانتریفیوژها مربوط می‌شود.
معاون صالحی خاطرنشان کرد: موضوعات باقیمانده، خیلی مختصر است و این نشان می‌دهد به لحاظ فنی در مذاکرات نحوه تعهدات به نحوی بوده که مشکلی ایجاد نکند و همانطور که آقای صالحی بارها گفت و برخی به ملاحظات سیاسی متاسفانه از آن غفلت می‌کنند این است که صنعت هسته‌ای ما حتی در قالب برجام به اهداف بلندمدت خودش به راحتی خواهد رسید. ما برنامه ۱۵ ساله را در ابتدای برجام، یعنی چهار سال پیش، براساس فرمایشات مقام معظم رهبری که شرط کرده بودند که حتما باید در انتهای کار مشخص شود که غنی سازی کشور پاسخگو است و حداقل ۱۹۰ هزار سو را ارائه دادیم با ۲۷۲ هزار سو و قابل افزایش تا یک میلیون سو.
وی با بیان اینکه تغییرات در بحث تحقیق و توسعه رفتن به سمت یک میلیون سو را تسهیل می‌کند، توضیح داد: یعنی ما ۲۷۲ هزار سو را به راحتی با همین برنامه برجام میتوانیم محقق کنیم و البته میتوانیم غنی‌سازی یک میلیون سو را محقق کنیم.
کمالوندی خاطرنشان کرد: تحقیق و توسعه بندهای ۳۲ تا ۴۳ را شامل می‌شود. البته یک بند ۸۱ هم هست که روش غنی‌سازی غیر از روش‌های سانتریفیوژهای گازی است.
*چهار موضوع همین الان اتفاق افتاد و آژانس امروز مراجعه می‌کند و می‌بیند که ۴ اقدام انجام شده است
معاون سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه در این بندهای ۳۲ تا ۴۳ هشت موضوع داریم که چهار موضوع همین الان اتفاق افتاد و آژانس امروز مراجعه می‌کند و می‌بیند که ۴ اقدام انجام شده است، بیان کرد: چهار اقدام هم با فاصله زمانی که عنوان می‌کنم، انجام خواهد شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: در مسیر غنی‌سازی ما محدودیتی وجود نداشته است، چون برنامه‌ها برای بلندمدت دیده شده بود. ضمن اینکه با روش‌های جدید و نه براساس روش قدیم که مهندسی معکوس بود.تا الان هزاران سند برای هر کدام از سانتریفیوژها درست کردیم. در گذشته شاید به دلیل اینکه سرعت برایشان مهم بوده و مهندسی معکوس بوده وارد فرآیند مستندسازی نمی‌شدند.
*اقداماتی که انجام شد
وی ادامه داد: چهار اقدام امروز انجام شد، یکی در ارتباط با بند ۳۹ ضمیمه یک و تولید محصول غنی سازی با ماشین‌های نسل جدید و عدم اختلاط پسمان و محصول این زنجیره‌ها که قرار بود پس از سال ۱۰ از آغاز برجام انجام شود که این انجام شد. از این به بعد سانتریفیوژها همانطور که تحقیق و توسعه می‌کنند به انباشت ذخایر ما کمک می‌کنند. این اقدام از دیروز انجام و امروز به آژانس اعلام شد واز الان تولیدات تحقیقاتی ما به ذخایر کشور افزوده می‌شود.
کمالوندی در خصوص گازدهی سانتریفیوژ IR6s نیز افزود: IR6s در بند ۳۲ ضمیمه یک قرار بوده در ابتدای سال ۱۱ برجام گازدهی شود که گازدهی آن را شروع کردیم.
وی ادامه داد: راه اندازی زنجیره ۲۰ تایی ماشین IR4 که براساس بند ۳۵ ضمیمه یک برجام بوده که ابتدای سال ۱۱ قرار بود انجام شود و این هم الان انجام شده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: ماشین IR6 به صورت زنجیره ۲۰ ماشین که قرار بود از آبان ماه آغاز شود که از دیروز گازدهی کرده‌ایم و زنجیره ۳۰ تایی را در برنامه بعدی انجام می‌دهیم. این چهار اقدام عملا انجام شده است.
*اقداماتی که ظرف یک تا دو ماه آینده انجام می‌شود
به گفته کمالوندی، ۴ اقدام دیگر مانده که دو مورد آنها در یک ماه آینده انجام خواهد شد، یکی راه اندازی زنجیره میانی ماشین IR2m است که باید از سال ۱۱ انجام می‌شد و یکی راه‌اندازی و گازدهی زنجیره ۱۰ تایی ماشین سانتریفیوژ سه بیلوز IR5 و گازدهی آن که ابتدای سال ۱۱ باید انجام می‌شد و در یک ماه آینده صورت می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در دو ماه آینده و قبل از پایان گام سوم سه کار مهم دیگر داریم که ارزش بسیار بالایی دارد، یکی راه اندازی و گازدهی زنجیره‌‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR4 و راه اندازی زنجیره‌‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR2m و همچنین گازدهی به زنجیره میانی سانتریفیوژ IR5s را تا دو ماه آینده خواهیم داشت. راه‌اندازی گازدهی زنجیره ۳۰ ماشین IR6 قرار بوده سال هشت و نیم انجام شود که الان زنجیره ده‌تایی آن را داریم که گاز می‌دهیم زنجیره ۲۰ تایی را از دیروز شروع کردیم و عملا ۶۰ ماشین IR6 در حدود دو ماه آینده در حال کار و تحقیق و توسعه و افزایش ذخایر اورانیوم کشور خواهند بود.
*دعوت از مدیرکل موقت آژانس
کمالوندی درباره دعوت از «کرونل فروتا» مدیرکل موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که این سفر براساس برنامه گذشته بود و اگر آمانو زنده بود این سفر باید در همین زمان انجام می‌شد. وی فردا صبح وارد تهران می‌شود و تا ظهر ملاقات‌هایی با ظریف و صالحی دارد و بعدازظهر تهران را ترک می‌کند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین گفت که بتن‌ریزی نیروگاه دوم بوشهر نیز در دستورکار است.
*در تحقیق و توسعه محدودیتی نداشتیم و کشور مسیر حساب شده‌ای را طی کرده است
کمالوندی عنوان کرد: صنعت هسته‌ای به سرعت کار خود را ادامه می‌دهد، در تحقیق و توسعه محدودیتی نداشتیم و زمان‌هایی که دیده بودیم براساس نیازهای کشور پاسخگو بود و کشور مسیر حساب شده‌ای را طی کرده است و از این به بعد بنا نداریم کار غنی‌سازی را با عجله انجام دهیم. ماشین‌های سانتریفیوژ نیاز به تست‌های مختلف از جمله تست عمر و … دارد که باید در زمان خود انجام شود.
*طرف‌های اروپایی بدانند که زمان زیادی باقی نمانده است
وی با بیان اینکه دیگر به زمان‌هایی که اعلام کرده بودیم متعهد نیستیم، اظهار داشت: اگر طرف مقابل تعهداتش را اجرا کند ما به تعهداتمان برمی‌گردیم و هر چه جلوتر می‌رویم این شرایط سخت‌تر خواهد شد. طرف‌های اروپایی باید بدانند که زمان زیادی باقی نمانده و اگر قرار است اقداماتی صورت گیرد باید زودتر انجام شود. در حوزه تحقیق و توسعه چیزی از تعهدات باقی نمی‌ماند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ضمن تاکید بر اینکه اگر بخواهیم غنی‌سازی ۲۰ درصدی انجام دهیم باید ذخایر ۴.۵ درصد را افزایش دهیم، تصریح کرد: در شرایط فعلی هم توانایی افزایش ظرفیت و سطح غنی‌سازی نه فقط ۲۰ درصد بلکه به مراتب بیشتر از ۲۰ درصد در داخل کشور موجود است.
* خروج از NPT را هم دیده بودیم
کمالوندی در پاسخ به سوال خبرنگار فارس مبنی بر اینکه تا چه زمانی این گام‌ها ادامه خواهند یافت و آیا در گام چهارم برنامه‌ای برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و غنی سازی ۲۰ درصدی وجود خواهد داشت؟ گفت: فهرستی از گام‌های مختلف به شورای عالی امنیت ملی و ریاست جمهوری ارائه و خیلی گزینه‌ها در فهرست اول دیده شده بود؛ حتی خروج از NPT را دیده بودیم که بعد خودمان تجدیدنظر کردیم گفتیم حداقل این توصیه سازمان انرژی اتمی نیست اگر می‌خواهند در سطوح بالای کشور تصمیم بگیرند، جداگانه است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: بحث‌های فنی دارد به انتها می‌رسد، فردو و نظارت‌ها باقیمانده که نگاه سازمان این نیست که در حوزه نظارت‌ها وارد شویم، به خصوص در حوزه پادمان و مسائل مربوط به پروتکل الحاقی و …، مادامی که کار خلافی انجام نمی‌دهیم، دلیلی ندارد شفافیت‌ها را نداشته باشیم و بهانه به طرف مقابل و دشمن بدهیم.
وی گفت: گام‌های بعدی، گام‌هایی است که شاید کمتر از جنس فنی باشد. فعال کردن فردو باقی مانده است که می‌تواند یک گزینه باشد و البته در حوزه‌های دیگری که عمدتا نمی‌تواند فنی باشد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره غنی‌سازی ۲۰ درصدی نیز بیان کرد: نیاز ما الان ۲۰ درصد نیست و اگر بخواهیم زمانی ۲۰ درصد تولید کنیم ترجیح ما این است که یک پله جلو برویم یعنی ذخایر ۴.۵ درصد به اندازه کافی داشته باشیم بعد شروع کنیم به تولید ۲۰ درصد.
* نامه دو صفحه‌ای ظریف به موگرینی/کشوری در دنیا نیست که علت اقدامات ایران را نداند
کمالوندی درباره سفر فروتا با بیان اینکه نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منعکس کننده و گزارش دهنده است و نقش قاضی و قضاوت کننده ندارد، عنوان کرد: ما براساس توافقی که در برجام داشتیم نقش آژانس این بود آنچه اتفاق می‌افتد را گزارش دهد. آژانس گام اول و دوم را گزارش کرده و درباره سوم نیز گزارش خواهد شد. آقای ظریف در نامه‌ای دو صفحه‌ای به خانم موگرینی به عنوان هماهنگ کننده اعضای برجام این موضوع را اطلاع داده و گفته که جزییات این اقدام از طریق آژانس اعلام خواهد شد. آژانس اتفاقاتی که افتاده را می‌بیند و گزارش می‌دهد و در شورای حکام هم خواهند دید و با صبر استراتژیکی که ایران داشت کشوری در دنیا نیست که علت اقدامات ایران را نداند.
*تا زمانی که تعهداتشان را انجام ندهند نباید انتظار داشته باشند که ایران تعهداتش را انجام دهد
وی همچنین درباره تفاوت وضعیت گام سوم با گام اول گفت: ما داریم به پایان اجرای تعهدات کشور در حوزه فنی وارد می‌شویم و این پیام واضحی است، تا زمانی که تعهداتشان را انجام ندهند نباید انتظار داشته باشند که ایران تعهداتش را انجام دهد. ما به سمت کاهش تعهدات خودمان رفته‌ایم.
* طرف مقابل بداند وقت رو به اتمام است
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سؤالی درباره انتخاب گام‌های کاهش تعهدات برجامی و مشاوره‌ای که سازمان به هیأت نظارت بر اجرای برجام می‌دهد و اینکه آیا بیشتر به شدت تاثیرگذاری آن بر طرف مقابل توجه دارید یا قابلیت بازگشت‌پذیری؟ گفت: زمانی که تصمیم می‌گیرید از تعهد ۳.۶۷ عبور کنید پیام آن برای طرف مقابل این است که می‌توانید براساس نیاز خود ۲۰ درصد یا بالاتر هم غنی‌سازی کنید. اما بین آنچه اعلام و آنچه اقدام می‌شود همواره تفاوت‌هایی وجود دارد.
وی افزود: ما اعلام کردیم که تعهد ۳.۶۷ درصد را کنار گذاشته‌ایم اما زمانی که قصد اقدام داریم مبانی فنی و منطقی را در نظر می‌گیریم. توجه به مبانی فنی حتی پیش از آن است که به بازگشت‌پذیری یک گام فکر کنیم. ما باید در مسیر کاهش تعهدات برجامی یک روال منطقی را در پیش بگیریم.
کمالوندی ادامه داد: امروز اگر به سازمان گفته شود ۲۰ درصد را آغاز کنید و توجهی هم به نیاز آن نداشته باشید ما تابع امر هستیم. البته کشور در سال‌های آتی طبیعتا به غنی‌سازی ۲۰ درصد نیاز خواهد داشت، اما امروز تصمیم سیاسی برای انجام آن وجود ندارد. زمانی که از سازمان سوال می‌شود از نظر فنی این اقدام چه فایده‌ای دارد باید بگویم که حتی اگر قصد داشته باشیم به غنی‌سازی ۲۰ درصد هم روی بیاوریم ابتدا باید ذخایر ۴.۵ درصد خود را افزایش داده باشیم. وی با ذکر این نکته که نگاه ما بیشتر فنی، منطقی و ملی است، گفت: می‌دانیم که برخی انتقادهای جناحی به عملکرد دولت وجود دارد و از نظر ما این مسئله طبیعی بوده و در همه جای دنیا هم این رقابت‌‌ها وجود دارد. اگر دوستانی که انتقاد می‌کنند و اتفاقا دلسوز هم هستند در جایگاه ما نشسته باشند و اطلاعاتی که ما در اختیار داریم را داشته باشند، قطعا آنها هم همین تصمیم‌های ما را خواهند گرفت. چرا که تصمیم‌ها باید در راستای منافع کشور باشد و صرفا برای این نیست که جیغ طرف مقابل را بلند کند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه گام‌های ایران در طرف مقابل تاثیرگذار هم بوده و هست، عنوان کرد: پیام این اقدام‌ها این است که اگر طرف مقابل می‌خواهد ایران در چارچوب نگرانی‌های آنها حرکت کند باید بداند وقت رو به اتمام است. بعد از این مرحله گام‌های بیشتر، تاثیر بیشتری هم خواهند داشت و هر چه جلوتر می‌رویم بر میزان ذخایر ایران افزوده می‌شود. هر چه ذخایر بیشتر می‌شود این احتمال افزایش پیدا می‌کند که ایران به غنی‌سازی ۲۰ درصد نیاز پیدا کند. در این مقطع غنی‌سازی ۲۰ درصد نیاز کشور نیست، اما اگر روزی به این درصد از غنی‌سازی نیاز داشتیم در انجام آن ابا نداریم.
*کار پیشران هسته‌ای به خوبی پیش می‌رود
معاون رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین گفت که کار پیشران هسته‌ای نیز به خوبی پیش می‌رود و کارهای تحقیقاتی آن در حال انجام است اما این اقدام زمان‌بر است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه گازدهی به IR6 به معنای عملیاتی شدن آن است؟ گفت: الان زنجیره ۲۰ تایی را شروع و ۳۰ تایی را به زودی خواهیم داشت که اگر استفاده کنیم میزان «کرش» آن کمتر از ماشین‌های قبلی است ولی چون دانش آن دارد مستندسازی می‌شود اگر نیاز باشد و بگویند ذخایر را بالا ببریم ممکن است این ماشین را مستقر کنیم.
کمالوندی از روسیه و چین به خاطر مواضعی که داشتند قدردانی کرد و افزود: اروپایی‌ها در جلسات خصوصی اذعان دارند و دنبال راه‌حل هستند ولی یا توانایی ندارند یا اراده لازم را در برابر آمریکا ندارند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: هیچ تردیدی نداریم که به اهدافمان می‌رسیم، هم به لحاظ فنی و هم سیاسی. حرف ما منطق دارد.
* گازدهی زنجیره سه تایی IR8 به زودی
وی درباره سانتریفیوژ IR8 و اینکه آیا ایران به سانتریفیوژهای بالاتر فکر می‌کند،گفت: قبل از برجام آنها برای ورود به برجام وقتی متوجه شدند این سانتریفیوژ در حال تولد است می خواستند سقط شود، ولی تولد این ماشین به آژانس اطلاع داده شد. زنجیره سه تایی را باید گازدهی کنیم که به زودی انجام می‌شود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره سوخت نیروگاه بوشهر گفت: ما فعلا سوخت مصرف شده نداریم ولی درباره بازفرآوری قرار بوده تا ۱۵ سال بازفرآوری نداشته باشیم ولی نیت می‌تواند عوض شود و اگر قرار باشد انجام شود انجام می‌دهیم.
کمالوندی درباره اینکه چرا در گام سوم قرار شد سراغ تحقیق و توسعه برویم، گفت: فعلا تغییری در ظرفیت ماشین ها در فردو و نطنز (۱۰۴۴ و ۵۰۶۰ ) نمی‌دهیم.
فارس
