افق انلاین ، از نظر علمای علم سیاست، ژئوپلیتیک یا جغرافیای سیاسی، بررسی تأثیر عوامل جغرافیایی شامل وسعت، موقعیت و شکل کشور بر رفتار دولت‌هاست؛ این که چگونه موقعیت مکانی، اقلیم، منابع طبیعی، جمعیت و یک تکه زمینی که یک دولت روی آن قرار گرفته‌است، گزینه‌های سیاست خارجی دولت و جایگاه آن را در سلسله مراتب دولت‌ها تعیین می‌کند.
برتری‌های ژئوپلیتیک کشورها به طور مشخص بر اساس امتیازهای محیط جغرافیایی کشورها تعیین می‌شود و بهره‌بردن از این برتری‌ها و تلاش برای دستیابی به چیرگی‌های جغرافیایی تازه و ارتقای اهمیت برتری‌های قبلی در محیط بین‌الملل از اهداف مهم کشورها در عرصه بین‌الملل است.
در تلقی بین‌الملل، از قدرت به عنوان موتور محرکه نظام بین‌الملل و هدف اصلی رفتار دولت‌ها در کسب منافع و رفع تهدیدها یاد می‌شود. مهمترین شاخصه قدرت، پویایی است و این ویژگی باعث می‌شود تا جایگاه کشورها در سلسله‌مراتب قدرت در نظام بین‌الملل پیوسته تغییر پیدا کند.
عواملی که در ژئوپلیتیک مؤثرند به دو دسته کلی، عوامل ثابت و عوامل متغیر تقسیم‌بندی می‌شوند.
یکی از مهمترین عوامل ثابت، «وسعت خاک» کشور است. وسعت خاک از نظر سیاسی، اقتصادی و نظامی در سرنوشت کشورها اثر بسزایی دارد. چنانچه این وسعت با عوامل مساعد دیگری از قبیل حاصلخیزی خاک، آب و هوا، منابع طبیعی و جمعیّت کمی و کیفی مناسب توأم شود باعث قدرت و پیشرفت می‌گردد و نقش آن در مسائل جهانی بسیار تأثیر خواهد داشت.
آنچه امروز در کشورهایی همچون هلند، امارات، ژاپن، قطر و… مشاهده می‌شود که با استحصال دریا سعی در وسعت خاک سرزمین خود دارند از این دست می‌باشد. جزایر نخل دیرا، جمیرا و ابوظبی و جزیره نقشه جهان در امارات بالغ بر ۱۱۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و بیش از ۶۰۰ کیلومتر به خط ساحلی امارات افزوده است، همچنین جزایر متعددی در عربستان، قطر و بحرین در حال حاضر در دست ساخت است و حتی در دریای خزر دولت آذربایجان ۴۱ جزیره در دست ساخت دارد.
در مسیر نیل به این هدف، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گرچه در طول هشت سال دفاع مقدس و در یک نبرد نامتقارن، اجازه تصرف حتی یک وجب از خاک کشور را به دشمن ندادند اما پس از جنگ نیز از حرکت باز نایستادند تا جایی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به صورت ویژه از طریق مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) توانسته با اجرای چندین پروژه دریایی و با استفاده از مصالح لایروبی، ۷۰۰ هکتار به اراضی کشور اضافه کند.
از مهمترین این پروژه‌ها می‌توان به استحصال حدود ۲۲۵ هکتار در بندر شهید بهشتی و حدود ۳۰۰ هکتار زمین در بندر شهید رجایی و حتی استحصال زمین ۱۴ هکتاری در ضلع غربی بندر کیش اشاره کرد.
پروژه اخیر در کیش که در راستای افزایش عمق حوضچه اسکله ۳۵۰۰۰ تنی جزیره کیش صورت می‌گیرد، عمق این حوضچه را از ۲ متر به حدود ۱۲ متر می‌رساند و زمینه پهلوگیری کشتی‌های عظیم را فراهم می‌سازد.
منابع طبیعی نیز از عوامل متغیر ژئوپلیتیک در هر کشور محسوب می‌شود. در واقع ارزش حقیقی و واقعی هر کشوری به فراوانی و کیفیت منابعش بستگی دارد. ثروت یک کشور وابسته به طرز استفاده آن کشور از منابع و تولیدات خود است. منابع طبیعی به عنوان عامل متغیر، ژئوپلیتیک کشورها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این منابع از حیث اینکه اساس قدرت اقتصادی به حساب می‌آیند به طور غیرمستقیم در قدرت نظامی نیز دخالت دارند، لذا در تعیین قدرت سیاسی یک کشور نقش اساسی ایفا می‌کند.
منابع طبیعی به دو دسته منابع غذایی و منابع معدنی تقسیم می‌شوند.
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در سال‌های اخیر و در راستای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و تکمیل زنجیره ارزش، توانسته در دو حوزه منابع غذایی و منابع معدنی فعالیت‌های مؤثری انجام دهد.
قرارگاه در حوزه منابع غذایی، با اجرای «طرح توسعه منابع آب و خاک» در نقاط مختلف کشور از جمله آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام بیش از ۳۵ هزار هکتار از اراضی این مناطق را احیا کرده و از طریق ساکنان بومی این مناطق، به توسعه کشاورزی پرداخته است.
این طرح، بزرگترین پروژه آبی کشور به شمار می‌رود و در منطقه‌ای به طول ۱۴۶۰ کیلومتر در چهار حوزه اصلی سدسازی، کانال‌ها و شبکه‌های آبیاری و زهکشی، خطوط انتقال آب و تونل انتقال آب اجرا شده است.
نقش قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در این طرح عظیم شامل احداث ۱۷ سد با حجم مخزن بیش از ۲٫۵ میلیارد مترمکعب، احداث ۱۰ رشته تونل به طول ۱۵۰ کیلومتر، سامانه‌های انتقال آب، کانال، باکس و فلوم به طول ۶۰ کیلومتر، احداث خطوط لوله فولادی به طول ۶۵۰ کیلومتر و به قطر ۲۴۰۰ میلیمتر، ایجاد ۷ ایستگاه پمپاژ، اجرای ۴ شبکه آبیاری و زهکشی به وسعت ۳۵۰ هزار هکتار، حفاری ژئوتکنیک به طول ۳۵۰۰۰ متر، مین‌روبی و پاکسازی منطقه تا عمق ۶۰ سانتیمتر به وسعت ۳۵۰۰ هکتار می‌باشد.
از جمله دستاوردهای مهم این طرح‌ها، رونق کشاورزی منطقه، اشتغالزایی و کاهش میزان بیکاری در استان‌های غرب کشور، جلوگیری از مهاجرت به کلان‌شهرها و امکان مهاجرت معکوس به منطقه، امکان احداث صنایع تبدیلی در منطقه و افزایش صادرات محصولات به کشورهای همسایه و بهبود شرایط زیست‌محیطی در منطقه است.
در حوزه معدن نیز طبق آمار علمی موجود، کشور ایران با حدود یک درصد جمعیت جهان حدود ۷ درصد ذخایر کشف‌شده معادن دنیا را داراست که خود حاکی از در اختیار داشتن بستر مناسب سرمایه‌گذاری در این بخش است. کشورمان با دارا بودن بیش از ۶۴ نوع ماده معدنی در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی‌های معدنی به شمار می‌آید.
در شرایط فعلی اقتصاد ایران، یکی از ظرفیت‌های بالقوه کشور حرکت بخش معدن کشور است. در راستای قطع وابستگی به درآمدهای نفتی و شکل‌گیری اقتصادی متکی بر توان داخلی و مقاومت در برابر هرگونه آسیب درونی یا بیرونی باید به حوزه معدن توجه ویژه شود که قرارگاه با درک این مهم و اقدامات مناسبی در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری معادن، انجام داده است که اهم آنها عبارتند از احداث کارخانه تغلیظ مس سونگون، احداث کارخانه تولید آهن اسفنجی میانه، احداث کارخانه تولید آهن اسفنجی بافت، انجام عملیات حفاری و مغزه گیری اکتشافی بیش از ۴۰۰ هزار متر در انواع معادن مهم کشور، انجام پروژه‌های استخراج در معادن سنگ آهن گل گهر، بوکسیت جاجرم، معادن مس تفت یزد بالغ بر ۸۰ میلیون تن و اجرای پروژه عملیات حفاری و مغزه‌گیری اکتشافی سراوان.
چندی پیش فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) یکی از برنامه‌های قرارگاه خاتم را توسعه بخش صنعت و معدن برای اشتغالزایی و تحقق اقتصاد مقاومتی و کمک به ارزآوری کشور در بخش معادن به عنوان نفت دوم کشور اعلام کرد.
دکتر محمد افزود: با توجه به ضرورت تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در حوزه‌های جدید و حوزه‌هایی که پیش از این مغفول مانده مانند حوزه‌های پایین دستی نفت، کشاورزی و معادن ورود می‌کند.
اجرای ابرپروژه‌های فراوان با هدف توسعه زیرساخت‌های کشور توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) همگی در ذیل عوامل متغیر ژئوپلتیک قرار می‌گیرد که کشور را در برابر تحریم‌ها تقویت می‌کند و قدرت چانه‌زنی کشور را در مناسبات مختلف ارتقا می‌بخشد که برای نمونه می‌توان به پالایشگاه ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان اشاره کرد که علاوه بر خودکفایی در تولید بنزین، کشور را به یکی از صادرکنندگان این کالای راهبردی تبدیل کرد.
اجرای ۵ فاز از فازهای ۲۴گانه پارس جنوبی، اجرای ۶۲ سد با حجمی بالغ بر ۲۶میلیارد مترمکعب ذخیره آب یعنی ۵۰ درصد کل حجم مخازن آب کشور، اجرای بیش از ۴۰۰۰ کیلومتر خطوط انتقال نفت و گاز در نقاط مختلف کشور، اجرای بیش از ۶۳۰۰ کیلومتر خط انتقال آب در ۱۵ استان کشور، ایجاد ۶ میلیارد لیتر مخزن بتنی و فلزی نفت و فرآورده‌های نفتی، طراحی و اجرای بیش از ۴۰۰ کیلومتر تونل طویل انتقال آب، در اختیار داشتن بزرگترین و مجهزترین ناوگان لایروبی منطقه با امکان لایروبی ۲٫۵ میلیون مترمکعب در ماه، طراحی و اجرای بیش از ۲۶۰۰ کیلومتر آزادراه و بزرگراه و راه اصلی، طراحی و اجرای ۴۰۰۰ کیلومتر راه آهن، طراحی و اجرای ۱۶۳ پل و تقاطع غیرهمسطح به طول ۴۰ کیلومتر، اجرای بیش از ۱۵۰ کیلومتر تونل راه و راه‌آهن، اجرای ۲۸۰ کیلومتر مترو در شهرهای مختلف با ۱۵۰ ایستگاه، اجرای بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر راه روستایی در ۹ استان کشور، اجرای شبکه سراسری فیبر نوری به طول ۲۳ هزار کیلومتر تنها گوشه‌ای از اقدامات قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در جهت ارتقای شاخص‌های ژئوپلیتیک کشور و ایجاد «تمدن نوین اسلامی» است.
