از سویی دیگر، همان‌گونه که گفته شد، امام خمینی (ره) سال ۱۳۴۲ را سال مبارکی نیز دانسته‌اند؛ چراکه از همان سال بود که ملت بیدار شدند و قیام همگانی علیه ظلم، وابستگی و استبداد تدریجاً ریشه گرفت و منتهی به استقلال و آزادی برای کشور و مردم شد.
بخش نخست گزارش دفاع‌پرس از قیام ۱۵ خرداد، به پیشینه‌ای مختصر از این قیام که منجر به اعتراض علما و روحانیون و همچنین حمله به مدرسه فیضیه قم و در نهایت دستگیری امام خمینی (ره) در ۱۴ خرداد سال ۱۳۴۲ منجر شد، پرداخته است.
در قسمت پایانی این گزارش، مختصری از وقایعی که پس از دستگیری امام خمینی (ره) در سحرگاه ۱۴ خرداد صورت گرفت و تعداد زیادی از مردم توسط رژیم جمهوری اسلامی به خاک و خون کشیده شدند را می‌خوانید.
ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت می‌کنم
صبح روز ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۲ یعنی ۲ روز پیش از قیام ۱۵ خرداد، امام خمینی (ره) در مدرسه فیضیه قم، همان‌جایی که چندی قبل از آن، مأموران رژیم روحانیون را به خاک و خون کشیده بودند، سخنرانی کرد. ایشان در این سخنان به کشتار بی‌رحمانه روحانیون در مدرسه فیضیه قم، نقشه‌ای که رژیم شاه برای حمله به دسته‌جات عزاداری در روز عاشورا داشت و رفراندوم «انقلاب سفید» اعتراض کرده و ضمن گوشزد خطر اسرائیل، خطاب به شاه فرمودند: «آقا! من به شما نصیحت می‌کنم؛ ای آقای شاه!ای جناب شاه! من به تو نصیحت می‌کنم؛ دست بردار از این کارها. آقا! اغفال دارند می‌کنند تو را. من میل ندارم که یک روز اگر بخواهند تو بروی، همه شکر کنند…».
سخنان امام خمینی (ره) همچون پتکی بر روح حکومت شاه فرود آمد و بدین ترتیب شد که در بامداد روز ۱۴ خرداد سال ۱۳۴۲، مأموران رژیم با یورش به منزل امام خمینی (ره) در قم، ایشان را در حالی که در حال اقامه نماز شب بودند، دستگیر و به تهران منتقل کردند.
حمام خون در قم
با روشن شدن هوا، خبر دستگیری امام امت به‌سرعت در کشور پیچید و موجب برافروخته شدن خشم ملت شد. در این راستا، مردم شهر قم و روستا‌های اطراف به‌پا خواسته و با شعار «یا مرگ، یا خمینی» به‌سمت حرم حضرت معصومه (س) رهسپار شدند. نیرو‌های شهربانی در ابتدا با دیدن جمعیت انبوه مردم خشمگین پا به فرار گذاشتند؛ اما بعد از تجدید قوا، به همراه نیرو‌های نظامی که از شهر‌های اطراف به قم آمده بودند، در شهر مستقر شدند و جنگنده‌های نیروی هوایی نیز با پروراز بر فراز شهر، به جهت ایجاد رعب و وجشت، دیوار صوتی را شکستند. با خروج جمعیت مردم از حرم حضرت معصومه (س)، به یکباره نظامیان به‌روی مردم آتش کشودند و حمام خون به‌راه افتاد.
قیام خونین ۱۵ خرداد
صبحگاه روز ۱۵ خرداد، خبر دستگیری امام خمینی (ره) و کشتار بی‌رحمانه مردم قم به تهران، مشهد، شیراز و دیگر شهرها رسید و بدین‌ترتیب بود که مردم ورامین و شهر‌های اطراف به سوی تهران سرازیر شدند. در مقابل نیز تانک‌ها و ابزار زرهی و نیرو‌های نظامی رژیم برای جلوگیری از ورود معترضین به تهران، در سه‌راهی ورامین، تعداد زیادی از راهپیمایان را به خاک و خون کشیدند. از سویی دیگر نیز جمعیت زیادی در اطراف بازار تهران و مرکز شهر تهران تجمع کرده با سر دادن شعار «یا مرگ، یا خمینی» به سوی کاخ شاه حرکت کردند.
در «مشهد» نیز آیت‌الله قمی پس از سخنرانی اعتراضی خود دستگیر و به تهران منتقل شد. مردمی که شاهد دستگیری وی بودند با برخورد نیرو‌های نظامی مواجه شدند و در بازار به سوی مردم گلوله شلیک شد و عده‌ای مجروح شدند.
همچنین در شهر «تبریز» جمع زیادی از مردم بعد از مطلع شدن از دستگیری امام خمینی (ره) به خانه آقای قاضی رفتند و با سردادن شعار‌های انقلابی، به دستگیری امام اعتراض کردند. اعتراض‌ها در تبریز با کنترل روحانیون همراه بود و تا چند روز به طول انجامید؛ اما با این‌حال، بعد از فروکش کردن اعتراضات، زیادی از روحانیون مبارز و انقلابی تبریز دستگیر شدند.
مردم «شیراز» نیز در پی شنیدن خبر دستگیری امام خمینی (ره)، در روز ۱۵ خرداد در مسجد جامع تجمع کردند و آیت‌الله دستغیب روز ۱۶ خرداد را تعطیل اعلام کرده و از مردم دعوت کرد تا در مسجد نو تجمع کنند، از سویی دیگر، ماموران رژیم شبانه آیت‌الله محلاتی یکی رهبران نهضت را در شیراز دستگیر کرده به‌همراه عده‌ای دیگر از روحانیون به تهران منتقل کردند؛ اما تلاش آن‌ها برای دستگیری شهید آیت‌الله دستغیب بی‌نتیجه ماند.
صبح روز ۱۶ خرداد، مردم بازار و مغازهها را تعطیل کرده و با وجود این‌که حکومت نظامی اعلام شده بود، در مسجد نو تجمع کردند و در آن‌جا بود که خبر دستگیری روحانیون و رهبران نهضت در شیراز، به گوش آن‌ها رسید؛ بنابراین مردم دسته‌دسته از مسجد خارج شده با سر دادن شعارهایی، دست به راهپیمایی زدند و در مقابل نیز نیرو‌های انتظامی و نظامی، با استفاده از گاز اشکآور و شلیک گلوله، تظاهرکنندگان را به خاک و خون کشیدند.
آمار شهدای قیام ۱۵ خرداد
در کتاب خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی نقل شده است که «در آن زمان معروف بود که در قیام ۱۵ خرداد در قم حدود ۴۰۰ نفر به شهادت رسیده‌اند و همان‌طوری که گفته می‌شد در تهران ۱۵ هزار نفر کشته شدند؛ ولی بعد از انقلاب و به دنبال شناسایی خانواده‌های شهدای آن‌روز، معلوم شد که در قم تقریباً ۲۰ نفر و در تهران نیز آن‌طور که شنیده شد، نزدیک به ۲ هزار نفر به شهادت رسیده‌اند».
همچنین آن‌گونه که از گزارش‌های مندرج در جراید مشخص است، حدوداً ۱۴۵ نفر نیز در ۱۶ خرداد در شیراز به شهادت رسیده و بعداً نیز بر تعداد شهدا افزوده شد. از سویی دیگر نیز تعدادی از دستگیرشدگان در دادگاه محاکمه شده و عده‌ای به زندان‌های طولانی و اعدام محکوم شدند.
دفاع پرس
