درست روزهای پایانی بهمن ماه بود که به خاطر شیوع ویروس کرونا برخی از اداره های دولتی و خصوصی از کارمندان خود خواستند تا برای حفظ سلامتی و عدم ابتلا به ویروس کرونا به صورت دورکاری به ادامه فعالیت هایشان بپرازند. در همین راستا برخی از اداره ها از همان ابتدا مخالف دورکاری بودند و تا همین الان از حضور کارمندان در محل کار استفاده می کردند و برخی نیز قوانینی برای دورکار نبودن کارمندهایشان در نظر گرفتند.
برخی از این قوانین شامل شیفت بندی هایی بود که توسط خود مجموعه های دولتی و خصوصی اعمال می شد. برای مثال برخی از این اداره ها در روزهای مشخصی از چند کارمند به صورت حضوری استفاده می کردند و در همان روزها نیز طرح فاصله گذاری اجتماعی را نیز رعایت می کردند.
اما بعد از آغاز سال ۹۹ و زمانی که کرونا در اغلب شهرهای ایران ریشه دواند، مسئولین به فکر اجرای طرح های گوناگونی برای مقابله با کرونا شدند. یکی از این طرح ها استفاده از دست کش و ماسک به صورت همگانی بود و در ادامه طرح فاصله گذاری اجتماعی و رعایت کردن فاصله حداقل یک متری از دیگر شهروندان در فضای عمومی در تاکسی، مترو و اتوبوس اجرا شد.
** پایان دورکاری برخی رسانه ها با دستور دولت
در این میان برخی رسانه ها و مطبوعات شیوه دورکاری را برای خود اولویت قرار دادند و آندسته از پرسنل که می توانستند با استفاده از شیوه دورکاری فعالیت هایشان را انجام دهند را دورکار کردند. اما برخی از این رسانه ها بعد از اجرای این طرح با کاهش کیفی مطالب خبرنگاران مواجه شده و در نتیجه و بعد از اعلام رسمی دولت مبنی بر اینکه همه اداره ها از ۱۰ خرداد ماه باز هستند، فعالیت شان را حضوری آغاز کردند.
تعداد محدودی از مدیر مسئولین روزنامه ها معتقد بودند که قبل از شیوع کرونا تصمیم به دورکار کردن پرسنل مان داشتیم و این بیماری بهانه ای شد برای اجرای چنین طرحی و برخی دیگر از ادامه دورکاری برای خبرنگاران نشریه اش خبر داد و معتقد بود در این مدت خروجی مطلوبی داشتیم.
در این گزارش بنا داریم به عملکرد برخی رسانه ها چه در دوران کرونا و چه در حال حاضر بپردازیم و قانون ها و خسارت هایی که شامل حال مطبوعات در دوران کرونا شده است را در گفتوگو با مدیر کل مطبوعات داخلی و مدیر مسئول چند روزنامه بررسی کنیم.
** رحمانیان: هنوز هم پرسنل ما دورکار هستند/ محل کار را بارها ضدعفونی کردیم
«مهدی رحمانیان» مدیر مسئول «روزنامه شرق»، در گفتوگو با خبرنگار رسانه خبرگزاری فارس، با اشاره به قانون هایی که در دوران کرونا برای پرسنل خود وضع کردند،گفت: از همان ابتدا که کرونا شیوع پیدا کرد ما همکاران را دورکار کردیم و از هر سرویسی یک نفر در روز به صورت حضوری کار می کرد. پرسنل فنی هم تا جایی که می شد دورکار بودند و اگر نمی شد با رعایت فاصله مناسب از یکدیگر می نشستند.
مدیر مسئول روزنامه شرق همچنین درباره اینکه در چنین شرایطی چه می کنید؟ گفت: ما مقدماتی را برای این کار فراهم کردیم و از روز دو فروردین به صورت دیجیتال روزنامه را منتشر می کردیم و در هفته اول ۴ صفحه بودیم و هفته دوم به ۸ صفحه رسیدیم و در ادامه به ۱۶ صفحه رسید. امیدوارم علاوه بر انتشار متن بتوانیم در حوزه تصویر و صوت هم فعال باشیم.
وی با بیان اینکه ترجیح مان بر دورکاری پرسنل بود، ادامه داد: تلاشمان بر این بود که پرسنل دورکار باشند و واقعیت این است که قبل از اینکه کرونا بخواهد دورکاری را به ما اجبار کند خودمان به دنبال عملی کردن این طرح بودیم اما کرونا این را برایمان قطعی تر کرد. قبل از اینکه به دفتر جدید بیاییم در دفتر بزرگتری بودیم و همکاران در آنجا راحت تر بودند و زمانی که دفترمان کوچک تر شد تصمیم گرفتیم که بخشی از پرسنل دورکار باشند و واقعا هم ضرورتی ندارد وقتی می شود از طریق اینترنت همان کار را انجام داد، حضور فیزیکی داشته باشند. به همین خاطر اوایل مقاومت می کردیم اما کرونا باعث شد تا این مقاومت نیز برطرف شود. در حال حاضر پرسنل روزنامه به صورت دورکاری کارهایشان را انجام می دهند.
مدیر مسئول روزنامه شرق درباره اینکه آیا در این مدت خروجی مطالب روزنامه از نظر کیفی روند نزولی داشته است یا نه؟ گفت: نه، واقعیت این است که برخی همکاران معتقدند ما اگر در کنار هم باشیم درباره مسائل و موضوع های مختلف می توانیم تبادل نظر کنیم و در نتیجه و خروجی مطلب هایمان تاثیرگذار است و من هم این را قبول دارم اما می توان همان گروه حضوری بحث و مبادله اطلاعات و نظرها را به گروه های تلگرامی منتقل کرد. در هر حال انسان ها وضع موجود را دوست ندارند و دوست دارند به همان شیوه قدیم رفتار کنند و در مقابل نوع زندگی جدید گارد می گیرند.
وی درباره رعایت اصول و مقررات بهداشتی در دفتر روزنامه نیز گفت: در این مدت که لازم است برخی پرسنل صفحه بندی و … به صورت حضوری بیایند، چند بار کلیه طبقه های دفتر ما ضدعفونی شده است و اینکه مواد ضدعفونی را هم خریداری کردیم و پرسنل هر کدام رعایت بهداشت فردی را می کنند.
رحمانیان درباره تعدیل و حتی اخراج پرسنل برخی ارگان ها و شرکت ها توسط مدیرانشان گفت: ما از این موارد نداشتیم و واقعا دوست داریم که پرسنل به دفتر روزنامه نیایند و یکی از نگرانی هایمان این بود که دورکاری مقدمه ای برای حذف ما از سیستم باشد. البته این روزها به خاطر شرایطی که وجود دارد در مضیقه مالی هستیم چراکه دیگر نمی توانیم روی آگهی تبلیغاتی برای جبران سرمایه های از دست داده برنامه ریزی کنیم. ما هنوز تعدیلی را در سیستم پرسنل هایمان صورت ندادیم برای اینکه شرایط اقتصادی جامعه مان خوب نیست و نمی خواهیم به همکاران مان فشار بیاید.
وی با اشاره به اینکه در سال جدید افزایش دستمزد نیز داشتید؟ بیان داشت: در سال جدید هنوز تغییراتی ایجاد نکردیم چونکه بخش نامه آن نیز دیر به دستمان رسید و این مسئله ای است که دغدغه ما هم هست. برای مثال پرداخت بیمه افزایش قیمت داشته است و حقوق هر پرسنل هم به همین میزان ۳۰ درصد افزایش خواهد داشت.
رحمانیان در پایان افزود: در چنین شرایطی ما هم تولیداتمان را روی سایت می گذاریم اما خب سایت هم هزینه دارد و باید از طریق آگهی های تبلیغاتی این هزینه ها را جبران کنیم و اگر هم نشود دیگر اداره کردن سایت هم امکان پذیر نیست.
** مهدی پور: طبق دستور دولت برای دورکاری عمل کردیم
«فرشاد مهدی پور» مدیر مسئول روزنامه «صبح نو» در گفتوگو با خبرنگار رسانه خبرگزاری فارس، درباره اجرای قانون هایی توسط روزنامه برای پیشگیری از ابتلای پرسنل به کرونا گفت: بیماری کرونا از اواخر اسفند ماه جدی تر شد و ما هم سعی کردیم متناسب با آن حرکت کنیم، اما تنظیمات و قانون هایی از جانب دولت برای محدود کردن محل کار بعد از تعطیلات اعلام شد و ما تا ۲۶ اسفند روزنامه منتشر کردیم و خوشبختانه تا آن روز از پرسنل درگیر کرونا نشده بودند و وقتی تعطیل کردیم سه نفر از بچه ها مبتلا شدند.
وی ادامه داد: ما در ایام تعطیلات نوروز فقط دورکاری می کردیم و این روال همیشگی ما در این ایام بود و در نوروز بسترهای مجازی روزنامه فعال بودند و کار خود را انجام می دادند. بعد از تعطیلات که قرار شد روزنامه منتشر شود در هفته اول بعد از تعطیلات روزنامه را به صورت مجازی منتشر کردیم و هفته دوم نیز به صورت کاغذی. در هفته اول قاعده یک سوم را رعایت کردیم و بعد که دولت اعلام کرد با دو سوم پرسنل می توانید کار کنید، ما هم با دو سوم پرسنل مشغول به کار شدیم و حتی روزی که اجازه حضور همه پرسنل در محل کار را دادند ما هم از همه همکاران در تحریریه استفاده کردیم.
** برخی خبرنگاران نمی توانستند دورکار باشند
مدیر مسئول روزنامه «صبح نو» با بیان برخی از مشکلات روزنامه نگاران در شیوه دورکاری نیز افزود: یکی از مشکل های ما در روزنامه که با خبرگزاری ها و پلت فرم های دیگر متفاوت است این است عدم اجرای دورکاری در روزنامه است. برای مثال صفحه بندی، حروف چینی، ویراستاری، عکاسی و … که در مورد اینها به طور مطلق نمی شود دورکاری کنیم. البته مدتی این کار را انجام دادیم، ویراستارها و نمونه خوان ها را یک روز درمیان دورکار کردیم و حتی مکان هایی که در دفتر روزنامه می نشستند را با فاصله مناسب تعیین کردیم، اما نمی توانستیم حذفش کنیم.
مهدی پور همچنین بیان داشت: نکته دیگر این بود که به هر حال دورکاری به کیفیت مطالب دوستان لطمه وارد می کرد و محتوا را تضعیف کرد. به این دلیل که امکان بحث های حضوری بین خبرنگاران را از بین می برد و گرفتاری هایی اینچنینی بوجود می آورد. همچنین همه پرسنل استفاده از پروتکل های بهداشتی از جمله تب سنج، الکل، دستکش، ماسک را نیز رعایت می کردند و ساختمان نیز هفته ای دوباره به طور کامل ضدعفونی می شود و الان تقریبا سه هفته ای است که همه پرسنل حضوری کار می کنند.
** وضع قانون هایی برای دورکاری
وی همچنین با بیان وضع و اجرای قانون هایی برای دورکاری نیز بیان داشت: حتی اگر فردی بیماری زمینه ای داشته باشد، با ارائه گواهی پزشکی می تواند دورکاری کند و در شرایطی که برخی افراد نشانه هایی از این بیماری داشته باشند خودمان از آنها می خواهیم که تست بدهد و محل کار را ترک کند.
مهدی پور درباره اینکه آیا خبرنگاران از منزل می توانستند به راحتی دورکاری کنند؟ گفت: ما یک پلت فرم داخلی برای خبرنگاران روزنامه داشتیم و به دلیل مسائل مالی نتوانسته بودیم به صورت آنلاین و دائمی آن را برقرار کنیم. به خاطر ماجرای کرونا پرسنل فنی هشت روزی روی این پلت فرم کار کردند و توانستیم از ۱۵ فروردین به صورت مجازی آن را فعال کنیم و پرسنل به راحتی از خانه می توانستند از آن استفاده کنند. خبرنگاران در این پلت فرم مراحل تهیه و تولید خبر و نگارش مطالب و انتخاب عکس و … را انجام می دادند و بعد از اینکه دورکاری به پایان رسید عوامل به صورت حضوری از این پلت فرم استفاده کردند.
وی با اشاره به تعدیلی برخی پرسنل در این ایام نیز گفت: ما در این مدت هیچ نیرویی را تعدیل نکردیم و از روزی که قرار شد روزنامه ها منتشر شوند ما روزنامه صبح نو را به طور کامل منتشر کردیم. در شرایطی که اغلب روزنامه ها با تعداد صفحه های کمتر منتشر شدند.
** افزایش حقوق نیز داشتیم
مهدی پور درباره اینکه در این مدت افزایش حقوق پرسنل هم داشتید؟ بیان داشت: متاسفانه مجبوریم طبق ضوابط دولتی عمل کنیم و این برایمان به شدت کمر شکن است. تقریبا همه هزینه هایی که در این مدت کرونا برای مجموعه کردیم به ما هزینه وارد کرده است از خرید الکل تا هر نوع کار بهداشتی و تغییر در زیر ساخت فنی و افزایش حقوق به ما هزینه وارد کرده است. همه اینها در کنار این است که یارانه ها افزایش پیدا نکرده است و اقتصادمان به واسطه کاهش آگهی های تجاری تضعیف شده و فروش روی کیوسک مطبوعاتی مان نیز به خاطر کاهش مصرف مردم پایین آمده است و در نتیجه اینکه همه مداخل ورودی مالی ما ضعیف تر شده و تعدیل نیروی انسانی هم انجام ندادیم و از طرفی هزینه هایمان هم افزایش پیدا کرده است، نه هزینه های عادی مثل حقوق بلکه همانطور که توضیح دادم برای اینکه بتوانیم خودمان را در شرایط کرونایی حفظ کنیم و مثل سابق کار کنیم هزینه هایی به ما وارد شد.
وی با بیان اینکه ادامه دورکاری نیز از نظر هزینه ای برایمان به صرفه نبود، نیز گفت: به این دلیل که آن موقع باید حقوق ها را پرداخت می کردیم و حتی هزینه برق و تلفن و اینترنت نیز به آن صورت کم نشد. اما مشکل اینجا بود که روی کیفیت مان اثر می گذاشت.
مدیر مسئول روزنامه صبح نو ادامه داد: ساعت دورکاری دوستان نیز همان ساعت هایی بود که حضوری کار می کردند. مشکل دیگری هم داشتیم و آن این بود که باید بچه هایی که از حمل و نقل عمومی استفاده می کردند را زودتر تعطیل می کردیم که به شلوغی های خیابان برخورد نکنند و این عجله و سرعت عملی که برای خبرنگار پیش می‌آمد به کیفیت مطالب لطمه می زد.
** حجتی: توصیه ما به رسانه‌ها شیفت بندی است/ تجربه دورکاری تجربه ارزشمندی برای رسانه‌ها بود
«احسان الله حجتی» سرپرست اداره کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی، در گفتوگو با خبرنگار رسانه خبرگزاری فارس، در همین زمینه گفت: معاونت امور مطبوعاتی به واسطه رسالت اصلی و حرفه‌ای خود از بهمن ماه سال گذشته و در پی حواشی ورود دانشجویان ایرانی مقیم چین به کشور، با برگزاری جلسه‌ای با حضور معاون وزیر بهداشت و جمعی از مدیران رسانه‌ها، به تبیین موضوع کرونا در کشور و برخی دغدغه‌ها و مسائل ویژه این امر پرداخت. بر همین اساس هم اولین جلسه ویژه کرونا در معاونت مطبوعاتی، سه اسفند ۹۸ با حضور سخنگوی دولت و معاون وزیر بهداشت، با حضور مدیران رسانه‌ها و سوالات متعدد آنها در خصوص شیوع ویروس کرونا برگزار شد.
وی ادامه داد: پس از آن نیز با توجه به مسئولیتی که بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کمیته اطلاع رسانی و مدیریت جو روانی کرونا گذاشته شد، ستاد اصلی این کمیته در معاونت امور مطبوعاتی با حضور فعالان رسانه‌ای در حوزه های مختلف برخط و مکتوب تشکیل شد. با این حال و در اوج فعالیت‌های ستاد ملی که با تعطیلات فروردین ماه همراه بود، اولا با همفکری با مدیران روزنامه‌ها، مقرر شد فعالیت روزنامه‌ها ابتدا به صورت آنلاین ادامه پیدا کند تا جریان اطلاع رسانی قطع نشود. چرا که تجربه ستاد ملی مقابله با کرونا، در حوزه اطلاع رسانی، تجربه گران قیمتی بود که با استقبال بسیار خوب مردم همراه شده بود. در واقع در بخش اقناعی مساله کرونا، این رسانه‌ها بودند که ضمن آگاهی بخشی، روزانه و بلکه لحظه به لحظه مردم را در جریان امور قرار می دادند و یار کمکی ستاد ملی مقابله با کرونا بودند.
حجتی همچنین ادامه داد: بر همین اساس، طی نامه‌ای به خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری موثر و دارای ضریب نفوذ در کشور نکات اصلی در خصوص فعالیت در ایام تعطیلات نوروز، ابلاغ شد. در آغاز بازگشایی‌ها نیز با مشورت با مدیران مطبوعات مقرر شد، مطابق سایر صنوف، تصمیم اصلی با ستاد ملی و وزارت بهداشت باشد که پس از گذشت چند روز از پایان تعطیلات، انتشار روزنامه‌ها به صورت نسخه کاغذی با رعایت دستورالعمل‌ها، بلامانع اعلام شد. با این وجود حضور اعضای تحریریه در محل کار مانند اسفندماه، در اغلب رسانه‌ها به شکل دورکار و آنلاین بود که همچنان نیز ادامه دارد.
وی در ادامه نیز بیان داشت: دو موضوع کمک ها و یارانه‌های حمایتی در کنار بیمه اهالی رسانه نیز همزمان در دستور کار معاونت امور مطبوعاتی قرار گرفت که با مساعدت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان برنامه و بودجه، یک نوبت یارانه رسانه‌ها آماده و در همین روزها، برای رسانه‌ها واریز شد و یک نوبت یارانه مربوط به کرونا نیز در حال نهایی شدن و ارسال برای پرداخت در روزهای آتی است.
مدیر کل مطبوعات داخلی افزود: در خصوص بیمه نیز با هماهنگی با صندوق اعتباری هنر و همراهی خوب سازمان برنامه و بودجه، بیمه سه ماه ابتدایی سال توسط دولت از طریق صندوق اعتباری هنر به حساب تامین اجتماعی واریز شد و بیمه تکمیلی اصحاب رسانه که از طریق صندوق اعتباری هنر، تامین شده بود و تا پایان خرداد ۹۹ اعتبار داشت، بدون دریافت هیچگونه وجهی تا پایان شهریور ماه تمدید شد. در خصوص روزنامه‌ها نیز، با توجه به وضعیت قرمز برخی استان‌ها و مشکلات توزیع، مصوبه توزیع سراسری روزنامه‌های سراسری به عنوان اصل اولیه و مهم دریافت آگهی دولتی، در سه ماه نخست سال تعلیق شد تا مشکل توزیع روزنامه‌ها، آنها را از دریافت عایدی مربوط به آگهی‌ها محروم نسازد.
** تسهیلاتی ویژه برای خبرنگاران در دوران کرونا
وی با بیان ارائه تسهیلاتی ویژه در دوران کرونا به خبرنگاران نیز گفت: در کنار اینها، با توجه به دورکاری اهالی مطبوعات، و با هماهنگی وزارت ارتباطات، حدود ۱۱ هزار کارت اینترنت رایگان (متعلق به دو اپراتور اصلی) میان رسانه‌های مختلف کشور (برخط و مکتوب) مطابق فهرست یارانه اسفند ۹۸ توزیع شد.
حجتی ادامه داد: اگر بخواهیم نقطه اوج کارکرد رسانه را در یک کشور ببینیم این بحران آزمون خوبی برای رسانه‌های ایرانی بود و نتیجه‌اش کاهش تلفات و صدمات به کشور شد. ضمن آنکه بر خلاف تصور بسیاری، ایران در زمره موفق‌ترین کشور‌ها در مبارزه با این بیماری سخت و عجیب نیز قرار گرفت. چرا که در مواجهه با رسانه سه کار انجام دادیم، اول اطلاع‌رسانی به خود رسانه‌ها، اینکه مدیران رسانه به جلسات آمدند و مدیریت اطلاع‌رسانی مقابله با کرونا توسط خود مدیران رسانه طراحی و اجرا شد. دوم هدایت رسانه‌ای توسط مدیر یا سردبیر در داخل رسانه صورت گرفت و مرجعیت اخبار به‌صورت شفاف توسط رسانه‌ها محقق شد.
سوم دستگاه‌ها در موضوع اطلاع‌رسانی کار تولید و پردازش و نشر اطلاعات را به اهالی رسانه واگذار کردند و پذیرفتند که این یک تخصص است و عملاً کمیته اطلاع‌رسانی ستاد ملی مقابله با کرونا مدیریت را عهده‌دار شد که البته نباید نقش مبارزه به روز و گسترده با شایعه‌سازی و القائات دشمن توسط خود رسانه‌ها را نیز نادیده گرفت.
وی درباره آینده و روند کاری مطبوعات نیز، گفت: ما هم با وجود فشار کار و مسئولیت سنگین رسانه‌ها در این زمینه، مطیع ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم. اگرچه اعتقاد داریم کار و فعالیت و یا بهتر عنوان شود «معیشت» در کنار «سلامت» برای تمام مسئولان کشور، حائز اهمیت است و فعالیت رسانه‌ها با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، بلامانع است. در حال حاضر هم نقش «ماسک» در پیشگیری و کاهش روند ابتلا به شدت مورد تاکید است و توصیه ما به رسانه‌ها رعایت فاصله‌های اجتماعی در محیط کار، حضور با رعایت دستورالعمل های بهداشتی در محل کار و شیفت‌بندی همراه با اجباری شدن استفاده از ماسک و ضدعفونی کردن محیط و ابزار کار خبرنگاران است. ضمن اینکه تجربه دورکاری و فعالیت آنلاین در رسانه‌ها در بحران کرونا، تجربه ارزشمندی است که هر رسانه بنا به اقتضائات خود می‌تواند از آن بهره مند شود.
