مجتبی آزادیان؛ بسترسازی برای ایجاد محیط نوآورانه و خلق فناوری در دانشگاه و ایجاد زیرساخت‌های لازم، حمایت از تشکیل مراکز رشد، کارآفرینی و پارک‌های علم و فناوری و سراهای نوآوری، برنامه‌ریزی و هماهنگی بین بخشی و هم‌افزایی در نظام ملی نوآوری در جهت تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و تقویت اقتصاد دانشگاه، رشد پژوهش‌های فناورانه بنیادی مبتنی بر دستاوردهای علمی تا محصول دانش‌بنیان، توسعه فناوری، تقویت فرآیند تجاری‌سازی و حمایت از مؤسسات و شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های طراحی مهندسی در راستای گسترش درآمدهای غیرشهریه‌ای ازجمله محورهای تعیین شده در حوزه تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی و برنامه‌های پژوهشی این دانشگاه است.
خبرنگار آنا در این راستا با شهرداد دارابی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم به گفتگو نشسته است که مشروح آن را می‌خوانیم.
آنا: تازه‌ترین فعالیت‌ها و برنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در حوزه پژوهش چیست؟
دارابی: با شیوع ویروس کرونا همه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی با محدودیتی‌هایی مواجه شدند؛ ولی حوزه پژوهش در واحد قم تعطیل نشد و اقدامات متعارفی که قرار بود، انجام شود، سیر و روال طبیعی خود را به‌صورت نسبی دنبال کرد. به‌عبارتی فرآیند بررسی و تصویب پروپوزال‌ها و دفاع از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های ارشد و دکتری که کار گسترده‌ای در سامانه پایش و پژوهشیار بود، به‌خوبی مدیریت و انجام شد و اکنون هم ادامه دارد و با توجه به اینکه این فرآیند مکانیزه شده است، مقارن‌شدن با بحران کرونا نیز آسیبی به این حوزه نزد؛ چراکه از طریق این فرآیند همه کارها را به‌صورت مکانیزه دنبال می‌کردیم.
اکنون دفاع از پایان‌نامه‌ها یا به‌صورت آنلاین و یا به‌صورت حضوری انجام می‌شود. اگر استادان بومی باشند، دفاع بدون حضور میهمان و مدعو و فقط با حضور استادان و داور و دانشجو در فضای متعارفی که همراه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی است، انجام می‌شود یا اینکه به‌صورت آنلاین و با کمک اداره فناوری اطلاعات دانشگاه، دفاع‌ها را به‌صورت آنلاین برگزار می‌کنیم و سازوکار آن برای دانشجویان، استادان راهنما، مشاور یا داورانی که بیرون هستند، پیش‌بینی شده و در حال برگزارشدن است.
در حوزه‌های دیگر نیز هیئت اندیشه‌ورز هم در تألیف کتب مرجع درسی هم در حوزه روان‌شناسی و هم در حوزه زبان انگلیسی نشست‌هایی داشته و مصوب شده است که اعضای هیئت علمی دو کتاب در این حوزه‌ها تألیف کنند.
آنا: آیا در دوره شیوع کرونا موفق به تولید محصول ضد این ویروس شده‌اید و با توجه به تداوم شیوع کرونا تولید این محصولات ادامه دارد؟
دارابی: در زمینه کرونا هیئت اندیشه‌ورز واحد قم مصوب کرده است که مصوبه اولیه درباره تألیف دو اثر با عنوان «آینده حکمرانی در جهان پساکرونا» و «سنت‌های اجتماعی الهی در قرآن و کرونا» پیگیری و دنبال شود.
در حوزه مرکز رشد و صنعت و باشگاه پژوهشگران جوان هم با وجود بخشنامه‌ای که سازمان مرکزی ابلاغ کرده بود و عملاً تا اواسط اردیبهشت ۹۹ حضور فیزیکی حتی تا حد دوسوم و یک‌سوم کاهش یافته بود؛ ولی کارها پیگیری می‌شود؛ به این معنی که در مرکز رشد، هسته‌های فناور که در شرف واحدشدن یا به‌دنبال تبدیل به شرکت هستند را دنبال می‌کنیم.
آنا: در حوزه ارتباط با صنعت چه اقداماتی در واحد قم انجام شده است؟ آیا در حوزه مجلات پژوهشی و تحقیقات علمی و طرح‌های درون و برون‌دانشگاهی هم فعالیتی داشته‌اید؟
دارابی: قم شهری به معنای واقعی صنعتی نیست. دو شهرک شکوهیه و سلفچگان را داریم. محمدتقی بهاری‌فرد استادیار این دانشگاه در حوزه صنعت هم دستی بر آتش دارد. به‌دنبال این هستیم تا بتوانیم طرح‌های برون‌دانشگاهی ارائه دهیم که هم از نظر مادی و درآمدی برای دانشگاه مفید باشند و هم از نظر ارتباط آن حوزه با دانشگاه گام‌هایی رو به جلو برداریم.
در مورد باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان هم جلساتی برگزار کرده‌ایم تا استراتژی مناسبی اتخاذ کنیم. اکنون دانشجویان در شرف امتحانات هستند و بعد هم کلاس‌های عملی داریم اما امیدواریم بتوانیم در این زمینه هم اقداماتی انجام دهیم.
کار دیگری که انجام دادیم، فرآیند اخذ مجوز برای نشر فصلنامه‌های علمی پژوهشی بود که تمهیدات اولیه برای هشت فصلنامه انجام شده است. به این معنی که هیئت تحریریه، مدیرمسئول و هیئت دبیران که ۷۰ درصد از آنان دانشیار یا استادتمام بیرونی هستند و ۳۰ درصد ترکیب هم دانشیار یا استادهای دانشگاه آزاد هستند، با پلن توجیهی، طرح و تعهدات و … آماده و ارسال شده و در شرف مطرح‌شدن در کمیسیون نشریات حوزه علوم انسانی است.
البته یکی از این نشریات با عنوان «مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی» مجوز اولیه را اخذ کرده است و امیدواریم به‌زودی در کمیسیون عالی هم مطرح شود.
حدود هزار و ۱۰۰ تا هزار و ۲۰۰ دانشجوی دکتری داریم، لازم است که چالش اخذ مجوز برای مقاله و فصلنامه را به‌ویژه در بسیاری از رشته‌های حوزه علوم انسانی مانند مدیریت، حسابداری، روان‌شناسی و حقوق که دانشجویان دکتری زیادی داریم، مدیریت کنیم تا حداقل از سال آتی سایت فصلنامه راه‌اندازی و بحث فراخوان مقاله دنبال شود و باری از روی دوش دانشجویان و حوزه پژوهش در سطح کشور برداشته شود.
آنا: دانشجویان می‌توانند مقالات خود را داخل این فصلنامه‌ها به چاپ برسانند؟
دارابی: در حوزه علوم انسانی چالش‌های زیادی داریم، به‌عبارتی کاهش فصلنامه‌های علمی پژوهشی از یک طرف و حجم زیاد متقاضی چاپ مقالات علمی پژوهشی وزارتین از طرف دیگر، موجب می‌شود دانشجو در ترافیکی بماند که هم مستلزم پرداخت شهریه بیشتر است و هم موجب فرصت‌سوزی و تلف‌شدن وقتش می‌شود.
آنا: ۸ فصلنامه واحد قم در چه زمینه‌هایی است؟
دارابی: هشت فصلنامه در حوزه‌های روابط بین‌الملل، علوم سیاسی، علوم تربیتی، حسابداری، حقوق و ادبیات عرب فعال و بیشتر آنها در حوزه علوم انسانی هستند؛ البته اکنون سه نشریه فعال هم داریم. فصلنامه سپهر سیاست، فقهی فلسفی و بیولوژی کاربردی از قبل بوده‌اند و مجوز علمی پژوهشی داخلی دانشگاه آزاد را دارند؛ اما اینها هم اگر بخواهند ارتقا پیدا کنند، مستلزم جریان تشریفات معمول فرآیند تصویب هستند.
آنا: آیا درباره راه‌اندازی مدارس مهارتی فعالیتی داشته‌اید؟
دارابی: مدرسه عالی مهارتی فرش با همت رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان و همچنین رئیس حوزه پایش و آموزش‌های عمومی و مهارتی افتتاح شده است که البته با موضوع کرونا مقارن شد، اما کارگاه‌های لازم در این مدرسه تعبیه شده است، به‌طور مثال اتاق‌هایی که درباره طراحی نقشه فرش است، اتاق‌هایی برای آموزش درست‌کردن دار قالی و … دایر شده‌اند.
موضوع پایش در استان قم دو محور داشت، یکی موضوع فرش و دیگری موضوع زیارت. در زمینه زیارت به‌دنبال موضوعاتی مانند برپایی نمایشگاه دل‌نوشته‌ها که شامل تصاویر و عکس‌هایی از راهپیمایی اربعین است، هستیم. مدرسه عالی مهارتی فرش استارت خورده و حتی افتتاح هم شده؛ اما مقارن با موضوع کرونا شده است و امیدواریم بتوانیم سازوکاری برای جذب دانشجو در این مدارس داشته باشیم.
آنا: جدیدترین محصول علمی و دانش‌بنیان و یا اختراع واحد متبوع شما چیست و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
دارابی: در مرکز رشد واحد قم هنوز به شرکت دانش‌بنیان نرسیده‌ایم؛ ولی در زمینه واحدهای فناور، محصولاتی مانند زخم‌بند کیتوسان، دستگاه الکتروفورز و DNA تایپینگ یا تشخیص DNA دستگاه الکتروفورز و ریل‌تایم داشته‌ایم.
در حوزه مقالات هم از سال گذشته تاکنون حدود ۸۰ مقاله علمی-پژوهشی و ISI به چاپ رسیده و ۲۸ کتاب هم مجوز گرفته‌اند که بعضی از آنها به زیور طبع آراسته شده و بعضی هم در شرف چاپ هستند.
